تهران در آستانه آلوده‌تر شدن؛ آیا همت کافی برای مقابله وجود دارد؟

عصر ایران ؛ حسن ظهوری ــ معمولاً با شنیدن چنین جملاتی «که تهران تنها شهر آلوده جهان نیست» به‌طور عجیب و ناخواسته کمی آرام می‌شویم؛ آرامشی که نباید وجود داشته باشد. شاید بسیاری ندانند اما تهران همین حالا با شاخص ۱۵۳ و قرار گرفتن در وضعیت «ناسالم»، رتبه هفتم آلوده‌ترین شهرهای جهان را دارد. با این حال همین که می‌فهمیم تنها نیستیم، انگار حالمان بهتر می‌شود؛ و این، خود عجیب‌ترین بخش ماجراست.

بیوگرافی اشکان خطیبی و همسر اول و دوم

الگوی ما برای آلودگی هوا هرگز پاریس، برلین یا شهرهای پیشرو در کنترل آلاینده‌ها نبوده‌اند. در عوض، شباهت‌مان به شهرهایی مثل کراچی، دهلی و کلکته به‌قدری زیاد است که انگار از روی دست آن‌ها می‌خوانیم؛ حتی گویی در تشدید آلودگی، نوعی رقابت نانوشته میان این شهرها وجود دارد. هرچند تهران هنوز شهردار تهران اقداماتی را که باید برای پیشی گرفتن از شهرهایی مثل لاهور انجام دهد، و به مقام اول آلودگی جهان برسد، به‌طور کامل اجرا نکرده است.

هم‌زمان با انتشار این گزارش، براساس داده‌های منابع معتبر جهانی مانند AQI و IQAir، شهر لاهور پاکستان با شاخص ۳۹۴ در خطرناک‌ترین وضعیت ممکن قرار گرفته است. علت اصلی این آلودگی شدید، زباله‌سوزی‌های گسترده در اطراف شهر است که لاهور را ساعت‌ها در دود و بوی متعفن فرو می‌برد. دهلی هم با شاخصی حدود ۲۵۰ و حتی بالاتر، در شرایط «بسیار ناسالم» و بحرانی قرار دارد؛ نتیجه ترافیک سنگین و سوزاندن بقایای مزارع توسط کشاورزان.

با آغاز فصل سرد و کاهش دما، وارونگی حرارتی رخ می‌دهد؛ پدیده‌ای که آلاینده‌ها را در لایه‌های پایین جو حبس می‌کند و سطح آلودگی را به‌شدت افزایش می‌دهد. حالا اگر به این شرایط زباله‌سوزی، آتش‌زدن زمین‌های کشاورزی، استفاده از مازوت و دیگر آلاینده‌های صنعتی را هم اضافه کنیم، ترکیبی به‌وجود می‌آید که دیگر حتی «قابل‌تحمل» هم نیست.

منطقه خاورمیانه و جنوب آسیا سال‌هاست که در فهرست آلوده‌ترین نقاط جهان حضور دارند؛ گویی در داشتن «بدترین‌ها» با هم رقابت می‌کنند. دهلی، لاهور، کراچی، بغداد، داکا، سئول، پکن و تهران تقریباً همیشه در میان آلوده‌ترین شهرهای جهان‌اند. تلاش جدی و مداومی هم برای کاهش آلودگی دیده نمی‌شود و کیفیت زندگی میلیون‌ها انسان را تحت تأثیر قرار داده است.

مثلاً کراچی در پاکستان با شاخصی حدود ۱۸۸ و حتی بالاتر، به‌دلیل گردوغبار ساحلی و انباشت آلاینده‌ها یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان است؛ و این شهر هم مانند تهران در کنترل آلودگی موفق نبوده است. پکن هم که دیگر سال‌هاست به‌عنوان نامی آشنا در آلودگی شناخته می‌شود، اما امروز لاهور گوی سبقت را از آن ربوده است. این شاید برای تهران خوشایند نباشد که حتی در این جدول ناخوشایند هم از برخی رقیبانش عقب مانده است.

بخش بزرگی از این آلودگی‌ها ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی، بنزین بی‌کیفیت، ناوگان حمل‌ونقل فرسوده و نبود فرهنگ زیست‌محیطی است. حتی در روزهایی که تهران هوای «قابل‌قبول» دارد، نمی‌توانید به کهریزک نزدیک شوید؛ بوی متعفن زباله از آرادکوه تا کهریزک می‌رسد و محیط اطراف را عملاً از شرایط بهداشتی خارج می‌کند.

این شرایط در شهرهای دیگر منطقه هم دیده می‌شود. بغداد همین حالا با شاخص ۱۷۳ یکی از بحرانی‌ترین شهرهای آلوده جهان است. استفاده گسترده از سوخت‌های فسیلی، ترافیک سنگین و نادیده‌گرفتن اصول بهداشت محیط‌زیست، این شهر را هم با بحران‌های جدی روبه‌رو کرده است.

این‌ها در حالی است که راه‌حل خروج از این بحران چندان دشوار نیست. کافی است نگاهی به تجربه شهرهایی بیندازیم که با تصمیمات درست شهرداری‌ها، دولت‌ها و اصلاح مصرف سوخت، توانسته‌اند آلودگی را تا حد زیادی مهار کنند. می‌شود از روی دست آن‌ها نگاه کرد و آموخت؛ اما انگار در این شهرها و کشورهای آسیایی که نام برده شد، میل چندانی برای یادگرفتن و تغییر وجود ندارد. برای همین است که تهران همیشه در فهرست آلوده‌ترین شهرهای جهان قرار می‌گیرد و برای همین است که بیشتر شهرهای آلوده جهان، همسایگان ما هستند.

تغییر زمانی رخ می‌دهد که یک‌بار برای همیشه از شنیدن این خبرها آسوده‌خاطر نشویم؛ زمانی که بفهمیم «تنها نبودن» در بحرانی مثل آلودگی نه دلگرم‌کننده است و نه نشانه بهبود، بلکه فقط نشان می‌دهد همه ما در یک مسیر نادرست ایستاده‌ایم و سکان شهر و دولت در دست آدم‌های کارآمدی نیست.

ویدئوهای دیدنی دیگر در کانال های آپارات و یوتیوب عصر ایران 👇👇👇 کانال 1 aparat.com/asriran کانال 2 youtube.com/@asriran_official/videos