هر حرف در پلاک‌ خودروهای شخصی چه معنایی دارد؟ از «گ» تا «ل» و «ژ»

خودرو

کت و شلوار فیت ناصر ملک‌مطیعی و فردین رفقای صمیمی تصویری جالب از ناصر ملک مطیعی را در کنار فردین و با تیپ خاص در دهه ۵۰ مشاهده می کنید. در دهه ۵۰

ایرانخواندنی‌های ضروری

پنج‌شنبه 6 آذر 1404 – 20:15مطالعه 10 دقیقه

مجتبی بوالحسنیآیا می‌دانید حرف وسط پلاک خودروی شما چه رازی دارد؟ در این مقاله توضیح می‌دهیم هر حرف به کدام شهر یا کدام نوع خاص از خودروها تعلق دارد.

به‌احتمال زیاد برای شما هم پیش آمده است که در ترافیک سنگین بزرگراه‌ها، چشمتان به پلاک خودروی جلویی بیفتد و از خود بپرسید حرف وسط این پلاک چه معنایی دارد؟ یا چرا برخی خودروها حرف «ژ» یا «و» دارند؟

در سیستم پلاک‌گذاری ملی ایران، هر عدد و هر حرف، هویت مشخصی دارد. ما می‌دانیم که عدد دو رقمی سمت راست پلاک (مثل ۱۱ یا ۶۸) نشان‌دهنده‌ی محل سکونت مالک خودرو (شهر یا استان) است، اما حرف الفبا در وسط پلاک داستان متفاوتی دارد.

قبلاً در زومیت در مقالاتی جداگانه به بررسی پلاک‌های دولتی و تشریفات و همچنین هر پلاک متعلق‌به کدام استان است پرداخته‌ایم؛ بنابراین در این مقاله صرفاً روی پلاک‌های شخصی (سفید رنگ) تمرکز می‌کنیم و به این سؤال پاسخ می‌دهیم که این حروف بر چه اساسی انتخاب شده‌اند.

ساختار کلی پلاک‌های شخصی

قبل از اینکه به سراغ جدول حروف پلاک خودروها برویم، باید یک قانون کلی را بدانید: در پلاک‌های ملی، عدد دو رقمی سمت راست (کد ایران) نشان‌دهنده‌ی منطقه‌ی جغرافیایی (شهرستان یا مرکز استان) است، اما حرف وسط، معمولاً با این هدف استفاده می‌شود که ظرفیت پلاک‌های یک شهر زود پر نشود.

بااین حال، برخی حروف خاص، نشان‌دهنده‌ی نوع خودرو یا وضعیت راننده هستند.

حروف پلاک خودرو بر اساس شهر انتخاب می‌شوند یا مدل خودرو؟

پاسخ سؤال فوق این است که حرف پلاک خودرو بر اساس ترکیبی از شهر و مدل خودرو انتخاب می‌شود، اما با منطقی متفاوت.

• حروف سری (ترتیب صدور): برای اکثر خودروهای سواری معمولی، حروفی مثل «ب»، «ج»، «د» و… صرفاً بر اساس نوبت مراجعه به مرکز تعویض پلاک صادر می‌شوند. مثلاً در تهران (کد ۱۱)، ابتدا پلاک‌هایی با حرف «ب» صادر شد، سپس «ج» و به همین ترتیب ادامه دارد؛ بنابراین این حروف ربطی به مدل ماشین (پراید یا بنز) ندارند.
• حروف اختصاصی (نوع خودرو یا راننده): برخی حروف به‌طور خاص برای دسته‌ی ویژه‌ای از خودروها یا افراد رزرو شده‌اند. مثلاً حرف «و» برای یک کلاس بدنه خاص است و حرف «ژ» برای قشر خاصی از جامعه.

در ادامه به تفکیک و با جزئیات کامل این حروف را بررسی می‌کنیم.

حرف «و»؛ مخصوص ون‌ها و خودروهای خاص

یکی از سؤالات پرتکرار کاربران این است که پلاک با حرف «و» متعلق به چه ماشین‌هایی است؟ حرف «و» در پلاک‌های شخصی (زمینه سفید) به خودروهای ون اختصاص دارد.

چرا خودروهای ون با حرف «و» مشخص شده‌اند؟ این نوع خودروها اگرچه پلاک سفید دارند و شخصی محسوب می‌شوند، اما به‌دلیل ظرفیت حمل مسافر بالاتر و کلاس متفاوت بدنه، با حرف متمایز «و» مشخص می‌شوند.

حرف «ژ» در پلاک خودروهای شخصی؛ افراد توان‌یاب و جانبازان

حرف «ژ» شاید متمایزترین حرف در پلاک‌های ایران باشد. خودروهایی که حرف وسط پلاک آن‌ها «ژ» است، متعلق به افراد توان‌یاب و جانبازان هستند.

از ویژگی‌های پلاک‌ «ژ» می‌توان به این مورد اشاره کرد که در سیستم جدید، معمولاً آرم ویلچر نیز در سمت چپ آن‌ها دیده می‌شود.

مزیت پلاک‌های «ژ» صرفاً نمایشی نیست و خودروهای دارای این نوع پلاک مجاز به ورود به محدوده‌های ترافیکی خاص هستند و جای پارک‌های ویژه‌ی افراد توان‌یاب فقط مختص این پلاک‌ها است.

حرف «گ» در پلاک خودروهای شخصی؛ گذر موقت

اگرچه زمینه‌ی پلاک‌های گذر موقت متفاوت است، اما در سیستم ثبت، حرف «گ» نماد خودروهای گذر موقت است. این خودروها پلاک دائمی ندارند و پس از پایان مهلت قانونی تردد، باید از کشور خارج شوند.

جدول کامل حروف پلاک‌های شخصی

برای اینکه دقیقاً بدانید هر حرف در پلاک خودروهای شخصی چه معنایی دارد، جدول زیر را مطالعه کنید. توجه داشته باشید که حروف الفبا (ب، ج، د، و…) در کنار کدهای شهر (مثل ۱۱، ۶۸، ۷۲) معنا پیدا می‌کنند.

آیا شاسی‌بلندها پلاک مخصوص دارند؟

برخلاف تصور رایج، خودروهای شاسی‌بلند (SUV) یا کراس‌اوور پلاک متمایزی نسبت به خودروهای سواری (مثل پژو یا سمند) ندارند.

اگر شما یک تویوتا لندکروزر شخصی داشته باشید، پلاک‌تان یکی از حروف عمومی (ب، ج، د، …) خواهد بود. تنها استثنا در این مورد خودروهای «ون» هستند و همان‌طور که گفته شد در پلاک آن‌ها حرف «و» وجود دارد.

نحوه توزیع حروف پلاک خودرو در شهرها

شاید بپرسید چرا در تهران پلاک‌هایی با حرف «ن» یا «ی» زیاد می‌بینیم اما در شهرهای کوچک کمتر؟ سیستم پلاک‌گذاری به این صورت عمل می‌کند که برای هر کد شهر (مثلاً کد ایران ۱۱ برای تهران)، حروف به ترتیب الفبا پر می‌شوند:

• ابتدا تمام پلاک‌های ۱۱-ب صادر می‌شوند.
• سپس ۱۱-ج شروع می‌شود.
• این روند ادامه می‌یابد تا به ۱۱-ی برسد.

وقتی تمام حروف برای کد ۱۱ تمام شد، پلیس راهور کد جدیدی (مثلاً ایران ۲۲) را اختصاص می‌دهد و دوباره از حرف «ب» شروع می‌کند.

بنابراین، دیدن حروفی که در انتهای جدول الفبا هستند (مثل «م»، «ن»، «هـ») در یک شهر، نشان‌دهنده‌ی تعداد بالای خودرو و پر شدن ظرفیت‌های قبلی در آن کد شهر است.

یکی از بزرگترین اشتباهات رایج در خواندن پلاک‌ها این است که تصور کنیم یک حرف خاص (مثلاً «ج») همیشه به یک شهر خاص ارتباط دارد. برای فهمیدن شهر صادرکننده‌ی پلاک نمی‌توانید فقط به حرف وسط نگاه کنید و باید ترکیب عدد سمت راست (کد ایران) و حرف وسط را با هم درنظر بگیرید.

سیستم توزیع حروف در ایران به دو روش کلی عمل می‌کند:

۱. در مراکز استان‌ها و کلان‌شهرها (روش سریالی)

در شهرهای بزرگ که کد اختصاصی دارند (مثل تهران با کدهای ۱۱، ۲۲، ۳۳ و… یا مشهد با کد ۱۲)، حروف وسط هیچ ربطی به منطقه یا محله ندارند و فقط زمان صدور پلاک را نشان می‌دهند.

۲. در شهرستان‌های یک استان (روش تقسیم منطقه‌ای)

ماجرا در مورد کدهای استانی متفاوت است. هر استان یک یا چند «کد مشترک» برای شهرستان‌های تابعه‌ی خود دارد. در اینجا، راهور برای اینکه مشخص کند خودرو به کدام شهرستان تعلق دارد، حروف الفبا را بین شهرها تقسیم کرده است.

بنابراین، اگر کد سمت راست پلاک مربوط به توابع یک استان باشد، حرف وسط دقیقاً نشان می‌دهد خودرو برای کدام شهر است.

حرف وسط پلاک خودروهای شخصی به کدام شهر اشاره دارد؟

در ادامه جدول‌های هر استان را به‌ تفکیک مشاهده می‌کنید تا مشخص شود هر حرف در پلاک خودروهای شخصی استان‌ها به کدام شهر اشاره دارد.

تهران (کد ۷۸ و ۲۱)

توجه کنید که کدهای ۱۱، ۲۲، ۳۳ و… مختص شهر تهران هستند. اما کدهای ۷۸ و ۲۱ بین شهرهای اطراف تهران تقسیم شده‌اند:

استان خراسان رضوی (کد ۳۲)

کد ۱۲ مخصوص مشهد مقدس است، اما کد ۳۲ این‌گونه تقسیم شده:

استان اصفهان (کد ۲۳)

کد ۱۳ مخصوص شهر اصفهان و کد ۲۳ بین شهرستان‌ها تقسیم شده است:

استان فارس (کد ۷۳)

کد ۶۳ مخصوص شیراز و کد ۷۳ متعلق به شهرستان‌های فارس است:

استان گیلان (کد ۵۶)

کد ۴۶ مخصوص شهر رشت است. تقسیم‌بندی کد ۵۶ برای سایر شهرها:

استان آذربایجان شرقی (کد ۲۵)

کد ۱۵ مخصوص تبریز و کد ۲۵ برای شهرستان‌ها است:

استان خوزستان (کد ۲۴)

کد ۱۴ مخصوص اهواز و کد ۲۴ این‌گونه توزیع شده است:

استان البرز (کد ۶۸ و ۲۱)

کرج و استان البرز داستان پیچیده‌ای دارند. کد ۶۸ کد اصلی این استان است:

استان مازندران (کد ۷۲)

ساری (مرکز استان) از کد ۶۲ استفاده می‌کند. کد ۷۲ بین شهرهای پرتردد مازندران تقسیم شده است:

استان آذربایجان غربی (کد ۲۷)

ارومیه (مرکز استان) از کد ۱۷ استفاده می‌کند. کد ۲۷ متعلق به شهرستان‌ها است:

استان کرمان (کد ۶۵)

شهر کرمان از کد ۴۵ استفاده می‌کند. کد ۶۵ برای شهرستان‌ها است:

استان همدان (کد ۲۸)

شهر همدان کد ۱۸ دارد. کد ۲۸ مربوط به توابع است:

استان مرکزی (کد ۵۷)

اراک کد ۴۷ دارد. کد ۵۷ برای شهرستان‌های استان مرکزی است:

استان کرمانشاه (کد ۲۹)

کرمانشاه کد ۱۹ دارد. کد ۲۹ متعلق به شهرستان‌ها است:

استان یزد (کد ۶۴)

شهر یزد کد ۵۴ دارد. کد ۶۴ برای شهرستان‌ها است:

استان هرمزگان (کد ۹۴)

بندرعباس کد ۸۴ دارد. کد ۹۴ برای سایر بنادر و شهرها است:

استان لرستان (کد ۴۱)

خرم‌آباد کد ۳۱ دارد. کد ۴۱ برای شهرستان‌ها است:

استان قزوین (کد ۸۹)

شهر قزوین کد ۷۹ دارد. کد ۸۹ برای شهرستان‌ها است:

استان کردستان (کد ۶۱)

سنندج کد ۵۱ دارد. کد ۶۱ برای شهرستان‌ها است:

استان گلستان (کد ۶۹)

گرگان کد ۵۹ دارد. کد ۶۹ برای شهرستان‌ها است:

استان اردبیل (کد ۹۱)

در استان اردبیل تمامی کدها تحت ۹۱ است اما حروف تقسیم شده‌اند (حرف ب و ج معمولا برای خود اردبیل است). سایر حروف:

استان بوشهر (کد ۵۸)

بوشهر کد ۴۸ دارد. کد ۵۸ برای شهرستان‌ها است:

استان زنجان (کد ۹۷)

زنجان کد ۸۷ دارد. کد ۹۷ برای شهرستان‌ها است:

استان سیستان و بلوچستان (کد ۹۵)

زاهدان کد ۸۵ دارد. کد ۹۵ برای شهرستان‌ها است:

استان سمنان (کد ۹۶)

شهر سمنان (مرکز استان) از کد ۸۶ استفاده می‌کند. اما کد ۹۶ بین شهرستان‌های مهم این استان تقسیم شده است:

استان چهارمحال و بختیاری (کد ۸۱)

شهرکرد (مرکز استان) کد ۷۱ دارد و کد ۸۱ مخصوص سایر شهرستان‌ها است:

استان کهگیلویه و بویراحمد (کد ۴۹)

این استان به دلیل جمعیت کمتر، فقط یک کد اصلی (۴۹) دارد که هم برای یاسوج و هم شهرستان‌ها استفاده می‌شود، اما حروف آن‌ها تفکیک شده است. (حروف ابتدایی مثل الف و… برای یاسوج است).

استان ایلام (کد ۹۸)

استان ایلام فقط کد ۹۸ را دارد. حروف ابتدایی برای شهر ایلام است و حروف زیر برای سایر شهرهای استان درنظر گرفته شده‌اند:

استان خراسان جنوبی (کد ۵۲)

کد اصلی این استان ۵۲ است. حروف ابتدایی برای بیرجند (مرکز استان) و حروف زیر برای شهرستان‌ها رزرو شده است:

استان خراسان شمالی (کد ۲۶)

کد اصلی استان ۲۶ است. بجنورد (مرکز استان) حروف اول را دارد و سایر حروف به ترتیب زیر توزیع شده‌اند: