درسی از سیره امام جواد (ع) در مراقبت از ضعیفان جامعه

نمابان و به نقل از خبرگزاری تسنیم، سعید شیری: هر جامعه‌ای که می‌خواهد سالم و قوی بماند، باید حواسش به آدم‌های ضعیف و آسیب‌پذیرش باشد. ضعف انسان‌ها دو نوع است: یکی ضعف پول و امکانات است که همه آن را می‌بینند و درک می‌کنند؛ این نوع ضعف باعث می‌شود که یک نفر نتواند زندگی عادی داشته باشد و نگران نان شب خود باشد. اما یک نوع ضعف مهم‌تر وجود دارد و آن ضعف در دانستن دین و حقیقت است. وقتی کسی دین را درست نفهمد، مثل کسی است که در تاریکی رها شده و ممکن است به راحتی فریب بخورد و گمراه شود.

آواز عاشقانه کامران تفتی و متین ستوده / اولین دوستت دارم کامران به همسرش

رسیدگی به هر دوی این ضعف‌ها وظیفه ماست. اگر کسی پول ندارد، باید به او کمک کنیم تا سرپا بایستد. اما اگر کسی مسیر درست دین را گم کرده و در معرض انحراف قرار دارد، کمک کردن به او و راهنمایی‌اش برای شناخت حق، اهمیت بسیار بالاتری دارد. نجات دادن کسی که در حال سقوط فکری و ایمانی است، مانند زنده کردن کل جامعه است، چون او را از مرگ معنوی نجات داده‌ایم. پس باید تلاش کنیم هم به نیازهای مالی و هم به نیازهای فکری و دینی افراد ضعیف رسیدگی کنیم.

به عنوان نمونه امیرالمؤمنین، علی بن أبی طالب علیه‌السلام درباره اهمیت توجه به مستضعفان اعتقادی و ایمانی می‌فرمایند: «مَنْ كَانَ مِنْ شِیعَتِنَا عَالِماً بِشَرِیعَتِنَا، وَ أَخْرَجَ ضُعَفَاءَ شِیعَتِنَا مِنْ ظُلْمَةِ جَهْلِهِمْ إِلَى نُورِ الْعِلْمِ الَّذِی حَبَوْنَاهُ، جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ عَلَى رَأْسِهِ تَاجٌ مِنْ نُورٍ یُضِی‏ءُ لِأَهْلِ جَمِیعِ تِلْكَ الْعَرَصَاتِ، وَ عَلَیْهِ حُلَّةٌ لَا یَقُومُ لِأَقَلِّ سِلْكٍ مِنْهَا الدُّنْیَا بِحَذَافِیرِهَا.»

یعنی هر کس از شیعیان ما باشد که به شریعت ما دانا باشد، و ضعفا و ناتوانان شیعیان ما را از تاریکی جهل‌شان به سوی نوری که ما با آن ایشان را گرامی داشته‌ایم (نور علم)، بیرون آورد، روز قیامت در حالی می‌آید که تاجی از نور بر سر دارد که برای اهل تمام آن عرصات (صحنه‌های قیامت) روشنایی می‌بخشد، و لباسی بر تن دارد که کمترین رشته‌ای از آن با تمام دنیا برابری نمی‌کند.

این کلام شریف نشان می‌دهد که عالم دینی که با علم خود، شیعیان ضعیف را از تاریکی جهل به نور علم هدایت می‌کند، پاداشی دریافت می‌کند که ارزش دنیای فانی در برابر کمترین رشته از لباس او ناچیز است. این جایگاه والا، اهمیت رسالت راهنمایی و روشنگری را در کنار مسئولیت کمک مالی به ضعیفان، به وضوح ترسیم می‌کند. البته این نکته ضروری است که این عالم مجاهد باید در معارف و احکام، کاملاً متمسک به شریعت و علوم ناب صادر شده از جانب اهل بیت باشد نه علوم وارداتی و بدون پشتوانه‌ی وحیانی. تنها با این اتصال حقیقی و درک عمیق از مبانی امامت است که می‌تواند ناصبی‌ها و شک‌ها را با حجج الهی مغلوب کند؛ بنابراین، اصلاح معرفتی خود عالم، پیش‌شرط اساسی برای نجات مؤمنان ضعیف از دام‌های گمراهی است.

اما در روایتی دیگر امام جواد علیه‌السلام به نکته‌ی مهمی درباره‌ی ترحم به ضُعفا اشاره می‌کنند. حضرت می‌فرماید:

ترجمه و مفهوم آن به طور ساده این است:

1. طلب رحمت از خدا (وَ اطْلُبُوا مِنَ اللّه ِ الرَّحْمَةَ): شما از خداوند تقاضا و دعا کنید که رحمت خود را بر این افراد ضعیف نازل فرماید.

2. با رحمت‌ورزی خودتان (بِالرَّحْمَةِ فیهمْ): این درخواست شما باید با اقدام عملی شما همراه باشد. یعنی، شما خودتان باید اول نسبت به آن‌ها مهربان باشید، به آن‌ها کمک کنید، از خطاهایشان بگذرید و با آنان با شفقت برخورد کنید.

این جمله یک «شرط ضمنی» یا «قاعده عمل و عکس‌العمل» را نشان می‌دهد: رحمت خداوند شامل حال شما می‌شود، اگر شما خودتان عامل رحمت برای دیگران، به‌ویژه ضعیفان، باشید.

به عبارت دیگر، وقتی ما با اعمال و رفتار خودمان، رحمت الهی را در زندگی ضعیفان جاری می‌کنیم، در واقع داریم «وسیله‌ای» برای طلب رحمت الهی برای همان‌ها (و به‌طور غیرمستقیم برای خودتان) می‌شویم. اینجاست که یاری ضعیف نه تنها یک عمل اجتماعی، بلکه یک سرمایه‌گذاری عمیق برای «احیای نفس» خود در منظر عدل الهی محسوب می‌شود.

انتهای‌پیام/

منبع: خبرگزاری تسنیم