رؤیای امارات از کشت فراسرزمینی تا قطب جهانی در تجارت

به گزارش نمابان و به نقل از خبرگزاری مهر، حسین شیرزاد، تحلیلگر مسائل توسعه‌ای بخش کشاورزی در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری مهر نوشت، فرصت‌های جدید و قابل توجهی برای سرمایه‌گذاران کشاورزی امارات متحده عربی در آسیا در حال ایجاد است در حالی که پیش‌تر این کشور سرمایه گذاری در حوزه کشت فراسرزمینی در کشورهای آفریقایی را کلید زده بود.

آواز عاشقانه کامران تفتی و متین ستوده / اولین دوستت دارم کامران به همسرش

برون‌سپاری تولید در آسیا

برخی از شرکت‌های اماراتی، مانند Elite Agro و Unifrutti، در حال حاضر به مدل سنتی ساخت عملیات بین‌المللی کشاورزی در کشورهایی مانند اندونزی و فیلیپین که مستقیماً با برنامه‌های لجستیکی یا امنیتی مرتبط نیستند، پایبند هستند.

اندونزی: چند سال قبل در اندونزی Elite Agro حق ۱۸۰۰۰ هکتار در کالیمانتان مرکزی را دریافت کرد. جدیدترین اخبار حاکی از آن است که آنها در حال بررسی سرمایه‌گذاری در برنامه املاک غذایی دولت هستند. با این حال، اطلاعات در این مورد کم است، زیرا آنها می‌خواهند از اعتراضات جلوگیری کنند.

فیلیپین: شرکت اماراتیUnifrutti تولیدکننده اصلی میوه برای امارات متحده عربی و بازارهای بین‌المللی در فیلیپین تولید موز را در ۱۷۰۰ هکتار از مزارع این کشور کلید زده است.

هند: در هند، یک ابتکار جدید و مهم در حال اجرا است. در سال ۲۰۲۲ میلادی دولت‌های امارات متحده عربی و هند توافق کردند که یک «کریدور غذایی» بین دو کشور ایجاد کنند. این طرح شامل ایجاد تعداد زیادی «پارک غذایی» در هند است که از گجرات شروع می‌شود و در آنجا تولید متمرکز شده و سپس برای ارسال به امارات متحده عربی پردازش می‌شود. پارک‌های غذایی مناطق آزاد هستند که در آنها قوانینی مانند قانون کالاهای اساسی هند – که تجارت مواد غذایی را در جهت منافع عمومی تنظیم می‌کند – اعمال نخواهد شد.

دولت امارات متحده عربی ۲ میلیارد دلار به این پروژه اختصاص داده است، در حالی که کنسرسیومی از شرکت‌های اماراتی در حال سرمایه‌گذاری ۷ میلیارد دلار دیگر برای توسعه لجستیک از جمله فرآیندهای بالا به پایین برای رعایت استانداردهای ایمنی مواد غذایی امارات متحده عربی هستند. محصولات اولیه تولید شده انبه، فلفل چیلی، پیاز، برنج و بامیه هستند.

دامنه بالقوه این پروژه بسیار گسترده است. اگرچه این پروژه از برنامه‌های قبلی که صرفاً بین هند و امارات متحده عربی تدوین شده بود، سرچشمه می‌گیرد، اما تحت پوشش اتحاد چهارجانبه هند- امارات متحده عربی-ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی راه‌اندازی شده است. در اصل، هند زمین و نیروی کار کشاورزی را فراهم می‌کند، ایالات متحده و رژیم صهیونیستی فناوری را فراهم می‌کنند و امارات متحده عربی بازار را تأمین می‌کند و جبل علی به عنوان بندر کلیدی است. اگر این پروژه به نتیجه برسد، می‌توانیم شاهد باشیم که در خدمت برنامه بلندمدت امارات متحده عربی برای تبدیل شدن به یک مرکز اصلی تجارت جهانی مواد غذایی بین آسیا، اروپا و آفریقا قرار می‌گیرد.

در همین سال جاری، امارات متحده عربی قصد دارد کارگران کشاورزی را از هند بیاورد تا به امارات کمک کند تا غذای خود را در داخل کشور به ویژه در مزارع عمودی بیشتر تولید کند و واردات را کاهش دهد. این طرح در ابتدا شامل بیش از ۲۰ هزار کارگر و در طول زمان ۲۰۰ هزار نفر است.

پاکستان: در پاکستان، امارات متحده عربی بار دیگر به دنبال راه‌اندازی عملیات کشاورزی است. تلاش‌های قبلی در طول بحران غذایی و مالی سال ۲۰۰۸ شکست خورد. این بار، با ادامه جنگ در اوکراین، اوضاع ممکن است متفاوت باشد. اوضاع در ژوئن ۲۰۲۳ پس از آنکه دادگاه عالی لاهور طرح ارتش برای واگذاری ۴۰۰ هزار هکتار زمین برای کشاورزی شرکتی در پنجاب به چین را رد کرد، شروع به تغییر کرد. در مقابل، یک امتیاز ۵۰ ساله در بندر کراچی و همچنین سه توافقنامه لجستیکی با گروه بنادر AD امضا شد. دو ماه بعد، پارلمان پاکستان لایحه‌ای را تصویب کرد که یک شورای ویژه تسهیل سرمایه گذاری را برای جذب سرمایه گذاری از کشورهای خلیج فارس، به ویژه در زمینه غذا و کشاورزی، تأسیس می‌کند.

عربستان سعودی: عربستان سعودی و امارات متحده عربی هر دو در خصوص کشت فراساحلی، مورد درخواست قرار گرفته‌اند و الدهرا علاقه زیادی از سوی امارات متحده عربی نشان می‌دهد. پیشنهاد این است که تا سال ۲۰۳۰ مزارع شرکتی در ۴۰ هزار هکتار راه‌اندازی شود که با ۲ هزار هکتار در پنجاب شروع می‌شود.

پیش از این در دسامبر ۲۰۲۳، امارات متحده عربی قراردادهایی به ارزش ۲۵ میلیارد دلار با پاکستان از جمله در زمینه کشاورزی، امضا کرد که احتمالاً با صادرات گوشت حلال و تولید خرما به امارات متحده عربی آغاز می‌شود.

لازم به ذکر است که در بسیاری از این معاملات از سیاست‌های سیاسی استفاده می‌شود تا شرکت‌های اماراتی از معافیت‌های ویژه برخوردار شوند. به عنوان مثال، در مارس ۲۰۲۴، هند به دلیل افزایش قیمت‌ها در داخل کشور و اهمیت بسیار زیاد آن برای مردم هند، صادرات پیاز را ممنوع کرد. امارات متحده عربی از این ممنوعیت مستثنی شد تا بتواند پیاز را صرف نظر از این موضوع از هند صادر کند. در پاکستان نیز همینطور است. طبق گزارش‌ها، قانون جدید سرمایه گذاری «تضمین حاکمیتی» ارائه می‌دهد که سرمایه‌گذاران اماراتی می‌توانند پروژه‌های امنیت غذایی خود را علیرغم هرگونه تغییر رهبری در پاکستان ادامه دهند. به طور مشابه، هنگامی که دولت امارات متحده عربی ۴۵ درصد از شرکت لوئیس دریفوس را در سال ۲۰۲۰ خریداری کرد، یک توافق جانبی امضا شد که ارسال مواد غذایی به امارات متحده عربی را در مواقع بحران عرضه، تضمین می‌کرد.

در جستجوی الگوهای جهانی کشت فراسرزمینی

در ادامه سیاست‌های کشت فراسرزمینی امارات، الگوی مشابهی در اروپا و قاره آمریکا در حال اجرا است. امارات متحده عربی به دنبال روابط نزدیک با دولت صربستان بوده است که شامل سرمایه‌گذاری در زمین‌های کشاورزی و فروش اسلحه می‌شود. در سال ۲۰۱۳، صندوق توسعه امارات متحده عربی وام اولیه ۴۰۰ میلیون دلاری برای کشاورزی صربستان ارائه داد. اندکی پس از آن، الدهرا، سهام ۸ شرکت کشاورزی صربستانی را خریداری کرد، در حالی که شرکت Elite Agro نیز شروع به ساخت عملیات خود در آنجا کرد. در سال ۲۰۱۸، الدهرا دارایی‌های کشاورزی PKB Korporacija، بزرگترین مزرعه یوگسلاوی سابق را با وجود مخالفت ارتش صربستان تصاحب کرد. اما چگونه؟ دولت امارات متحده عربی یک دلال در صربستان دارد که قراردادهای توسعه سیستم‌های دفاعی و همچنین فروش اسلحه به امارات متحده عربی را تسهیل می‌کند که در نهایت به دست شبه نظامیانی که در سوریه و یمن می‌جنگند، می‌رسد.

در ایالات متحده، امارات متحده عربی در کنار عربستان سعودی، چندین سال است که در تولید محصولات کشاورزی در آریزونای کم‌آب سرمایه‌گذاری می‌کند. الدهرا بیش از ۱۲ هزار هکتار زمین برای کشت یونجه دارد که به عنوان علوفه خشک به امارات متحده عربی ارسال می‌شود. جوامع در آریزونا از اینکه چگونه به این سرمایه گذاران حقوق نامحدودی برای تأمین آب محلی اعطا شده است، در حالی که مردم عادی از خشکسالی‌های شدید و رو به وخامت رنج می‌برند، خشمگین هستند؛ با کمال تعجب، آنها متوجه شده‌اند که صندوق بازنشستگی ایالت آریزونا مستقیماً به عنوان سرمایه گذار در این پروژه‌ها مشارکت دارد.

امارات متحده عربی در آمریکای لاتین با دقت در حال گسترش حضور خود است. سرمایه‌گذاران اماراتی در برزیل مرغ و در شیلی و پرو میوه تولید می‌کنند. کاوش‌ها برای یافتن قراردادهای کشاورزی در مکزیک و کلمبیا ادامه دارد و توافق‌نامه‌های تجارت آزاد در این زمینه و ائتلاف‌های تجاری در حال شکل‌گیری است. امارات متحده عربی حتی به تازگی به عنوان ناظر در مؤسسه همکاری کشاورزی بین آمریکایی‌ها عضویت پیدا کرده است، اینجا امارات قصد دارد به شکل‌دهی سیستم‌های غذایی منطقه کمک کند.

در مجموع، امارات متحده عربی با سرعت در حال پیشروی برای تثبیت عملیات کشاورزی جهانی (با دسترسی امن به زمین و آب و استانداردهای بالای ایمنی مواد غذایی) متصل به لجستیک حمل و نقل پیشرفته (هوایی، جاده‌ای و دریایی) است.

جاه‌طلبی‌های این کشور نه تنها تولید مواد غذایی خود، بلکه تبدیل شدن به یک قطب تجارت جهانی است. پروژه جدید ۱۵۰ میلیون دلاری آمریکا برای گسترش بندر جبل‌علی دقیقاً برای همین منظور است اما حتی بنادر کوچک‌تری مانند دبی کریک و دیره نیز نقش مهمی در تجارت بین‌المللی برنج با هند و ایران ایفا می‌کنند. به لطف شبکه‌ای از توافق‌نامه‌های تجارت آزاد و مالیاتی جهانی، بازرگانان در امارات متحده عربی می‌توانند محصولات را به سرعت و بدون عوارض گمرکی به بازارهای دیگر وارد و دوباره صادر کنند. این ترکیب قدرت لجستیکی و آزادی نظارتی، امارات متحده عربی را به یک مسیر حمل و نقل جذاب تبدیل می‌کند.

آرزوهای بزرگ، دغدغه‌های عمیق

کنترل فزاینده امارات متحده عربی بر زمین‌های کشاورزی و منابع آبی بین‌المللی، در هماهنگی نزدیک با قدرت لجستیکی و برنامه‌های امنیتی آن، نگران‌کننده است. این واقعیت که دولت می‌خواهد امنیت غذایی را از طریق تولید داخلی تقویت کند، می‌تواند یک تغییر مثبت باشد، اگر آنها بتوانند سیستم‌های واقعاً پایدار را توسعه دهند. در حالی که آنها در این کار هستند، باید به سابقه فاجعه‌بار کشور در مورد ضایعات مواد غذایی نیز رسیدگی کنند؛ اما تصرف منابع زمین و آب – به‌ویژه بدون رضایت صریح جوامع محلی یا در مناطقی که گرسنگی شایع است – نباید به سادگی مجاز باشد. متأسفانه، جاه‌طلبی‌های امارات متحده عربی برای توسعه مزارع فرامرزی، به شدت با انگیزه‌های ژئوپلیتیکی و مالی در هم تنیده شده است و اوضاع می‌تواند بدتر شود. از یک سو، رقابت دیرینه‌ای بین عربستان سعودی و امارات متحده عربی وجود دارد که هر دو را به طور موازی در این مسیر سوق می‌دهد و به عنوان یک عامل شتاب دهنده عمل می‌کند؛ از سوی دیگر، فشار فزاینده تغییرات اقلیمی به پوششی برای کشورهای خلیج فارس که درگیر تولید مواد غذایی برون‌سپاری شده هستند، تبدیل شده است. امارات متحده عربی، که قدرتی رو به رشد در مباحث بین‌المللی آب و هوا است، جبران کربن را به عنوان یک مسیر کلیدی برای سبزشویی ردپای اقلیمی عظیم خود پذیرفته است معاملات کربن، به ویژه در آفریقا، به طور مداوم در حال انجام است تا جنگل‌ها دست نخورده باقی بمانند یا درختان در مناطق روستایی پرورش داده شوند.

تجارت جدید کشاورزی کربن می‌تواند هم به تأمین مالی مزارع فرامرزی امارات متحده عربی کمک کند و هم انتشار گازهای گلخانه‌ای شرکت‌های آن را جبران کند این هجوم جدید برای معاملات زمین‌های کربن، جوامع محلی را از سیستم‌های غذایی و معیشت محلی خود به روش‌های جدید و مضر محروم خواهد کرد.

منبع: خبرگزاری مهر