بازتعریف اخلاق اجتماعی بر پایه قرآن در سیره امام جواد(ع)

محمدرضا سنگری، محقق تاریخ اسلام، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی نمابان و به نقل از خبرگزاری تسنیم، با بیان اینکه سیره امام جواد (ع) را باید فراتر از یک الگوی فردی و شخصی تحلیل کرد، گفت: آنچه از زندگی امام نهم شیعیان به دست می‌آید، یک نظام اخلاق اجتماعی مبتنی بر قرآن است که می‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای جوامع امروز نیز باشد. امام جواد (ع) در فضایی پر از فشار سیاسی و انحراف فکری، توانست الگویی از دینداری فعال و مسئولانه ارائه دهد که ریشه در آموزه‌های وحیانی داشت.

آواز عاشقانه کامران تفتی و متین ستوده / اولین دوستت دارم کامران به همسرش

او با اشاره به پیوند عمیق قرآن و رفتار اجتماعی امام جواد(ع) تصریح کرد: قرآن کریم انسان را موجودی اجتماعی معرفی می‌کند و هدایت را صرفاً در عبادات فردی خلاصه نمی‌داند. آیه «وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى» نشان می‌دهد که اخلاق دینی باید در متن جامعه جاری شود و امام جواد(ع) دقیقاً همین معنا را در رفتار خود متجلی کرد.

این کارشناس علوم قرآنی با تأکید بر جایگاه آراستگی و نظم اجتماعی در سیره امام گفت: برخلاف تصور رایج، توجه امام جواد(ع) به ظاهر، پوشش و آداب اجتماعی امری سطحی نبود، بلکه بخشی از کرامت انسانی به شمار می‌رفت. قرآن با تعبیر «قَدْ أَنزَلْنَا عَلَیْكُمْ لِبَاسًا» لباس را نشانه هویت و شخصیت معرفی می‌کند و امام نیز با همین نگاه، حضور مؤمن در جامعه را همراه با وقار و نظم می‌خواست.

سنگری با اشاره به مسئله فقر و شکاف طبقاتی تصریح کرد: امام جواد(ع) فقر را صرفاً یک مشکل اقتصادی نمی‌دانست، بلکه آن را تهدیدی برای ایمان و کرامت انسان تلقی می‌کرد. از همین رو، کمک به نیازمندان در سیره ایشان، همراه با حفظ شأن انسانی و بدون تحقیر بود؛ رویکردی که قرآن آن را با تعبیر «إِطْعَامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَةٍ» توصیف می‌کند.

این پژوهشگر ادامه داد: آنچه رفتار اجتماعی امام جواد(ع) را متمایز می‌کند، تلفیق عدالت، رحمت و عقلانیت است. امام نه به افراط در سخت‌گیری گرایش داشت و نه به تساهل بی‌ضابطه؛ بلکه معیار را قرآن قرار می‌داد که می‌فرماید: «وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا».

او با بیان اینکه تواضع امام جواد(ع) ریشه در معرفت توحیدی داشت، گفت: فروتنی ایشان نه از سر ضعف، بلکه نتیجه شناخت جایگاه انسان در برابر خداوند بود. قرآن بندگان خاص خدا را کسانی معرفی می‌کند که حتی در مواجهه با نادانی دیگران، کرامت خود را حفظ می‌کنند و این ویژگی در رفتار امام به روشنی دیده می‌شود.

او در پایان تأکید کرد: اگر امروز جامعه اسلامی به دنبال ترمیم سرمایه اخلاقی و اعتماد اجتماعی است، بازخوانی سیره امام جواد(ع) می‌تواند الگویی عملی، قابل اجرا و عمیقاً قرآنی در اختیار ما قرار دهد.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری تسنیم