تأملی در اندیشه و مدیریت استاد قرائتی در نهضت سوادآموزی

نمابان و به نقل از خبرگزاری تسنیم ـ مجتبی صداقت*؛ وقتی حجت‌‌الاسلام و‌المسلمین قرائتی  در جبهه بود، خبر حکمش را به عنوان نماینده امام خمینى‌(ره) در سازمان نهضت سوادآموزى در اردیبهشت 1361 از رادیو شنید. این انتصاب، مبتنی بر شناخت امام از ایشان از طریق برنامه‌های تلویزیونی «درس‌هایی از قرآن» و اعتماد به تجربیات وی صورت گرفت. استاد قرائتی با روحیه ولایت‌پذیریش از آن روز به عنوان یک سرباز ولایت، نماینده امام در آن نهضت شد و 28 سال در ریاست سازمان نهضت سوادآموزی فعالیت نمود.

تکذیب حذف وام ازدواج 1405

از آن روز که کارش در این مهم، آغاز شد نگاهش به سوادآموزی، صرفا آموزش نبود بلکه معتقد بود اسلام وقتى می‌گوید: «سواد»، منظورش این است که سواد براى رشد انسان، قرب به خدا، و نجات انسان، خوب است. ایشان اعتقاد دارد سوادآموزی صرفا به معنای اکتساب مهارت ابتداییِ خواندن و نوشتن نیست، بلکه سرآغاز یک فرایند تعالی‌بخش و پیوسته است که پس از آن باید دوره تکمیلی گذرانده شود و بعد از این دوره باز باید با آموختن اطلاعات اسلامى، اصول دین به زبان ساده، سپس نیمه عمیق و عمیق ادامه یابد و در گام‌های بعدی، آشنایى با مکتب‏ها و افکار مادى و توانایی پاسخ‌گویى به آنها را نیز دربرگیرد. باید به قدرى تلاش کرد که هدف انسان رسیدن به رسول خدا باشد. خدا به پیغمبرش مى‏گوید: «وَ قُلْ رَبِّ زِدْنى عِلْماً» (طه/ 114) یعنى به پیغمبر هم که برسى باز خدا به پیغمبرش مى‏گوید: «زِدْنى عِلْماً» تو هم علمت باید روز به روز زیاد بشود. برای انسان، فارغ‌ التحصیلی معنا ندارد و این واژه باید از فرهنگ ما برداشته شود.

حجت‌الاسلام قرائتی از همان ابتدا که این مسئولیت را پذیرفت بر این باور بود که براى یک مملکت زشت است بیش از ده تا دوازده میلیون بى‌سواد داشته باشد و آن را ننگ می‌دانست که باید برطرف شود. کسی که این بینش را داشته باشد بى‌سوادی را مایه سرشکستگی و خدشه‌دار شدن حیثیت کشور می‌داند و برطرف شدنش را تکلیف فوری خود می‌داند.

صاحب‌نظران داخلی و خارجی، اجباری کردن سوادآموزی را به ایشان پیشنهاد کرده بودند؛ به گونه‌ای که محرومیت‌هایی مثل قطع آب و برق و کاهش سهمیه کوپن برای بی‌سوادان وضع شود، اما ایشان می‌دانست امام، مجلس و شوراى نگهبان به این امر رضایت ندارند؛ به خاطر اینکه اگر مردم، آزادانه سر کلاس بیایند، مهم است. از این‌رو ایشان در جای‌جای سخنرانی‌های تلویزیونی خود مخصوصا در هفتم دی ماه هر سال که سالروز تأسیس سازمان نهضت سوادآموزی است مردم را به باسواد شدن دعوت می‌کرد.

این معلم مشهور قرآن در ضمن بیان اینکه نهضت سوادآموزی توانسته افرادى را کشف کند و مسیر دانشگاه برایشان هموار نماید بیان می‌دارد: «یک نفر که از نهضت به دانشگاه مى‏رود قطعاً از افتتاح یک کارخانه ارزشش بیشتر است». این جمله نگرش فرهنگ‌محور و بلند مدت ایشان را برای آبادانی کشور، نمایان می‌سازد. این نگرش باعث شد که ایشان براى نهضت‏ سوادآموزى‏ به دور ایران سفر کند.

بر اساس طرح پیاده شده در نهضت سوادآموزی در دوره مسئولیت وی، مأموریت، دستاوردها و فلسفه وجودی این سازمان، رفع مشکل اساسی بی‌سوادی، انجام تکلیف قانونی و اخلاقیِ آموزش در محروم‌ترین نقاط و کمک به آموزش و پرورش در این رابطه، و ایفای رسالت فرهنگی در زمینه نشر معارف اسلامی و تحکیم پیودن مردم با نظام بوده است.

از ویژگی‌های اخلاقی این شخصیت حوزوی در دوره تصدی نهضت سوادآموزی این بود که همواره زحمات این سازمان را متعلق به آموزشیاران می‌دانست و خود را «گنبدی» توصیف می‌کرد که فقط علامت است، در حالی که نماز (کار اصلی) زیر آن خوانده می‌شود. او متواضعانه اذعان می‌کند که لوح‌های تقدیر بین‌المللی (دریافت دیپلم افتخار و جایزه نوما به جهت اجراى طرح بسیج سوادآموزى در سال 1369 از یونسکو/ لوح تقدیر و نشان افتخار به خاطر کاربردى کردن آموزش‏ها در سال 1377 از یونسکو/ لوح تقدیر و جایزه مالکوم آدیشه شیا به خاطر آموزش‏هاى از راه دور در سال 1378/ لوح تقدیر و جایزه نوما براى اجراى طرح آموزش دختران بازمانده از تحصیل در سال 1379/ لوح تقدیر و نشان به خاطر اجراى طرح خواندن با خانواده در سال 1382 از آیسیسکو) را او دریافت کرده، در حالی که زحمت را دیگران کشیده‌اند.

حاصل تلاش‌های این سال‌‌های حجت‌الاسلام قرائتی در این نهضت، در کنار دستاورد سوادآموزی، تحقق نگاهی انسانی و اسلامی به مقوله دانش است.

*استاد حوزه علمیه

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری تسنیم