قم در گیر و دار ترافیک روزانه ۲ میلیون سفر؛ آیا سیاست‌های کنونی پاسخگو هستند؟

نمابان و به نقل از خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – مهدی بخشی سورکی: قم به‌عنوان یکی از کلان‌شهرهای مذهبی و مهاجرپذیر کشور، سال‌هاست که هم‌زمان با رشد جمعیت، افزایش سفرهای درون‌شهر، با معضل جدی ترافیک دست‌وپنجه نرم می‌کند، چالشی که نه‌تنها کیفیت زندگی شهروندان را تحت تأثیر قرار داده، بلکه به یکی از مهم‌ترین معضلات مدیریت شهری تبدیل شده است.

تکذیب حذف وام ازدواج 1405

در سال‌های اخیر پروژه‌های عمرانی متعددی از جمله احداث زیرگذرها، روگذرها و خیابان‌های جدید در قم اجرا شده است و با وجود این اقدامات، حجم بالای خودروهای شخصی، الگوی نامتوازن توسعه معابر و نبود زیرساخت‌های کافی حمل‌ونقل عمومی سبب شده است که گره ترافیک همچنان باز نشود و بسیاری از خیابان‌های مرکزی شهر، عرض کمی دارند و برای شرایط امروزی که با تراکم بالای خودرو مواجه است، طراحی نشده‌اند، مسیری که ریشه در ساختار قدیمی شهر دارد و امروز خود را به‌صورت گلوگاه‌های ترافیکی نشان می‌دهد.

ترافیک سنگین، توقف‌های طولانی، حرکت‌های کند و تصادفات پی‌درپی بخشی از تجربه روزانه شهروندان و رانندگان در قم است و این وضعیت به‌ویژه برای رانندگان ناوگان حمل‌ونقل عمومی فرساینده‌تر است و مسیری که نه‌تنها زمان سفر را افزایش می‌دهد، بلکه هزینه‌های جسمی و روانی را نیز بالا می‌برد و نبود ایستگاه‌های مناسب، توقف‌های ناخواسته در معابر باریک و اختلاط ترافیک عمومی و شخصی، کارآمدی حمل‌ونقل عمومی را کاهش داده است.

در کنار کمبودهای زیرساختی، رفتارهای نادرست ترافیکی نیز به تشدید مشکلات دامن زده و توقف‌های دوبله، بی‌توجهی به علائم راهنمایی، عبور از مسیرهای ممنوع و استفاده نادرست از معابر، جریان حرکت را مختل می‌کند و حضور گسترده موتورسیکلت‌ها بدون رعایت قوانین، یکی دیگر از عوامل برهم‌زننده نظم ترافیکی شهر است که امنیت عابران و رانندگان را به خطر می‌اندازد.

برخی پروژه‌های عمرانی با شتاب در افتتاح، پیش از تکمیل کامل یا رفع ایرادات فنی به بهره‌برداری رسیده‌اند؛ موضوعی که پیامد آن افزایش تصادفات و سردرگمی رانندگان بوده است و در مواردی، میدان‌ها و پل‌ها پس از افتتاح، بارها دستخوش تغییرات شده‌اند تا مشکلات ایمنی و ترافیکی آن‌ها کاهش یابد و این روند نشان می‌دهد که نبود نگاه جامع و آینده‌نگر در طراحی و اجرای پروژه‌ها می‌تواند هزینه‌های جانی و مالی در پی داشته باشد.

یکی از معضلات جدی مرکز شهر قم، کمبود پارکینگ و فضاهای توقف خودرو است و در بسیاری از معابر، توقف کوتاه‌مدت یک خودرو می‌تواند کل مسیر را مسدود کند و ترافیک سنگینی ایجاد شود و با توجه به قیمت بالای زمین، توسعه پارکینگ‌های عمومی با دشواری مواجه است، اما نبود آن، فشار بیشتری بر خیابان‌ها وارد می‌کند.

کارشناسان شهری معتقدند حل ریشه‌ای مشکل ترافیک قم تنها با تعریض معابر ممکن نیست و توسعه حمل‌ونقل عمومی کارآمد، استفاده از سامانه‌های مدرن شهری، بهبود مدیریت ترافیک، اصلاح نقاط حادثه‌خیز و ارتقای فرهنگ رانندگی از جمله راهکارهایی است که می‌تواند مسیر حرکت شهر را تغییر دهد و قم برای پاسخ‌گویی به نیازهای امروز و آینده، نیازمند نگاهی یکپارچه و برنامه‌محور در حوزه حمل‌ونقل است.

ضرورت هم‌افزایی نهادی و تکمیل زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی در قم

وحید مقدم دبیر شورای ترافیک استان قم در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به وضعیت کنونی ترافیک شهری قم اظهار کرد: مسئله ترافیک از جمله موضوعاتی است که عموم شهروندان در معابر مختلف شهر به‌صورت روزمره با آن مواجه هستند و آثار آن را به‌وضوح لمس می‌کنند.

وی با بیان اینکه توسعه فیزیکی شهر و ایجاد خیابان‌ها و معابر جدید لزوماً به معنای شکل‌گیری حمل‌ونقل متوازن نیست، افزود: در سال‌های اخیر اگرچه شهر قم گسترش یافته، اما شبکه حمل‌ونقل عمومی و زیرساخت‌های ترافیکی متناسب با این توسعه، همگام و هماهنگ پیش نرفته و همین مسئله موجب بروز کمبودها و کاستی‌هایی در سطح شهر شده است.

دبیر شورای ترافیک استان قم با تأکید بر اینکه مدیریت ترافیک حاصل یک اقدام فردی نیست، تصریح کرد: ساماندهی ترافیک نتیجه تلاش جمعی دستگاه‌ها و سازمان‌های دخیل در این حوزه است که با بهره‌گیری از نظرات کارشناسی، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری می‌کنند و شورای ترافیک استان نیز به‌عنوان مرجع هماهنگ‌کننده، نقش مهمی در اجرایی شدن مصوبات دارد.

مقدم با اشاره به اقدامات انجام‌شده در سال‌های اخیر گفت: در حوزه ترافیک شهر قم تلاش‌های قابل توجهی صورت گرفته، اما رشد جمعیت، افزایش تعداد خودروها و به‌ویژه گسترش استفاده از موتورسیکلت‌ها باعث شده است که سرعت حل مشکلات کمتر از میزان افزایش تقاضای سفرهای شهری باشد.

وی ادامه داد: کارشناسان استانداری، فرمانداری، شهرداری و پلیس راهور در قالب جلسات تخصصی و بازدیدهای میدانی مستمر از نقاط پرتراکم و حادثه‌خیز، به دنبال ارائه راهکارهایی هستند که بتواند اثرگذاری بیشتری در روان‌سازی ترافیک و کاهش تصادفات داشته باشد و این روند به‌صورت مداوم در حال پیگیری است.

توسعه نامتوازن یکی از ریشه‌های اصلی مشکلات ترافیکی قم

دبیر شورای ترافیک استان قم توسعه نامتوازن را یکی از ریشه‌های اصلی مشکلات ترافیکی دانست و افزود: در برخی مناطق شاهد افزایش جمعیت و ساخت‌وساز هستیم، اما زیرساخت‌های تردد متناسب با آن از جمله ناوگان اتوبوسرانی و تاکسیرانی به میزان کافی توسعه نیافته است؛ از سوی دیگر بخشی از ناوگان موجود نیز با فرسودگی مواجه است.

مقدم با اشاره به تأخیر در بهره‌برداری از حمل‌ونقل ریلی شهری بیان کرد: بیش از یک دهه است که موضوع مترو در قم مطرح شده و اگرچه پروژه در حال اجراست، اما هنوز به مرحله بهره‌برداری کامل نرسیده است.

وی با بیان اینکه زمان یکی از مؤلفه‌های مهم در ارزیابی عملکرد حوزه ترافیک است، افزود: ممکن است از منظر افکار عمومی، اقدامات انجام‌شده کافی به نظر نرسد، اما برنامه‌ها متناسب با توان و بضاعت دستگاه‌های مسئول در حال اجراست و تحقق کامل اهداف نیازمند گذر زمان و تأمین منابع است.

دبیر شورای ترافیک استان قم درباره آخرین وضعیت مترو نیز گفت: خط نخست مترو قم در مراحل پایانی قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود یکی از خطوط آن تا پایان سال به بهره‌برداری برسد و همچنین خط دوم مترو با دریافت مصوبه شورای عالی ترافیک کشور، از محدوده پردیسان تا خیابان امام و بلوار خداکرم در دستور کار برنامه‌ریزی و اجرا قرار گرفته است.

مقدم در ادامه به وضعیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی اشاره کرد و افزود: طی سال‌های اخیر شهرداری قم اقدام به نوسازی و تقویت ناوگان اتوبوسرانی و تاکسیرانی کرده و تعدادی اتوبوس جدید به شبکه حمل‌ونقل شهری افزوده شده است، هرچند این تعداد هنوز با استانداردهای مورد نیاز فاصله دارد.

قم به حدود ۵۷۰ دستگاه اتوبوس نیاز دارد

وی با بیان اینکه بر اساس شاخص‌های جمعیتی، قم به حدود ۵۷۰ دستگاه اتوبوس نیاز دارد، تصریح کرد: در حال حاضر حدود ۳۰۰ دستگاه اتوبوس فعال در شهر وجود دارد، اما مدیریت شهری به‌ویژه شهردار جدید قم توجه ویژه‌ای به این موضوع دارد و روند خرید و اضافه شدن اتوبوس‌های جدید با جدیت دنبال می‌شود.

سرهنگ وحید مقدم با اشاره به رویکردهای نوین مدیریت ترافیک شهری اظهار کرد: بر اساس مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری که به تأیید شورای ترافیک وزارت کشور نیز رسیده، اولویت‌های ترافیکی کشور دچار تغییر اساسی شده و دیگر خودروی شخصی در رأس این اولویت‌ها قرار ندارد.

وی افزود: در سیاست‌گذاری‌های جدید، ایمنی عابر پیاده در جایگاه نخست قرار گرفته و پس از آن، تسهیل تردد وسایل نقلیه عمومی مورد تأکید است تا این ناوگان بتواند با سرعت و ایمنی بیشتر، جابه‌جایی شهروندان را انجام دهد و در نهایت به کاهش تصادفات منجر شود.

۱۹۶۵ نفر امسال کمتر در تصادفات رانندگی شهر قم مصدوم شدند

دبیر شورای ترافیک استان قم با اشاره به نتایج این رویکردها تصریح کرد: آمارهای ۹ ماهه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد که در محدوده درون‌شهری قم، تعداد جان‌باختگان حوادث رانندگی حدود چهار نفر کاهش یافته و شمار مصدومان نیز ۱۹۶۵ نفر کمتر شده است که این ارقام، دستاورد قابل توجهی در حوزه ایمنی ترافیک به شمار می‌رود.

مقدم ادامه داد: این کاهش نشان‌دهنده عملکرد مثبت مجموعه اقدامات کنترلی، عمرانی و انتظامی است و اقداماتی که با حساسیت ویژه استاندار قم، پیگیری مدیریت شهری و تلاش‌های پلیس راهور استان، علی‌رغم محدودیت‌ها و کمبودها، به‌صورت مستمر دنبال شده است.

وی با بیان اینکه کاهش تصادفات و مرگ‌ومیر جاده‌ای از اولویت‌های اصلی کشور محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: استان قم در سال جاری به دلیل کاهش محسوس آمار تصادفات، به‌عنوان استان برتر کشور در این حوزه شناخته شده که این موضوع بیانگر موفقیت برنامه‌های اجراشده در کنترل و مدیریت ترافیک است.

دبیر شورای ترافیک استان قم در ادامه با اشاره به چالش‌های موجود گفت: با وجود این موفقیت‌ها، همچنان با معضل تصادفات درون‌شهری مواجه هستیم؛ به‌گونه‌ای که از مجموع ۶۶ جان‌باخته حوادث ترافیکی امسال در قم، ۲۳ نفر عابر پیاده، ۳۶ نفر موتورسوار و هفت نفر سرنشین خودروها بوده‌اند که سهم بالای موتورسواران، زنگ خطری جدی به شمار می‌رود.

مقدم افزود: بخش قابل توجهی از مشکلات ترافیکی شهر به رفتارهای پرخطر برخی موتورسواران و همچنین فرسودگی موتورسیکلت‌ها بازمی‌گردد و در همین راستا، حرکت به سمت استفاده از موتورسیکلت‌های نسل جدید و برقی، علاوه بر افزایش ایمنی، می‌تواند در کاهش آلودگی هوا نیز مؤثر باشد که این موضوع در دستور کار پیگیری قرار دارد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به وضعیت پارکینگ‌ها در محدوده اطراف حرم مطهر حضرت معصومه (س) اشاره کرد و گفت: در گذشته ظرفیت پارکینگ‌های اطراف حرم حدود هزار خودرو بود، اما امروز این ظرفیت به بیش از پنج هزار خودرو افزایش یافته و همچنان پروژه‌های جدید پارکینگ، به‌ویژه پارکینگ‌های زیرسطحی، در حال اجرا و توسعه است.

دبیر شورای ترافیک استان قم با بیان اینکه بخش عمده زائران با خودروی شخصی وارد شهر می‌شوند، اظهار کرد: علی‌رغم ایجاد پارکینگ‌های وسیع در مبادی ورودی شهر و پارک‌سوارهای شمالی، استقبال لازم از سوی زائران برای توقف خودرو و استفاده از حمل‌ونقل عمومی صورت نگرفته است؛ این در حالی است که خدمات انتقال رایگان از این پارکینگ‌ها به سمت حرم نیز پیش‌بینی شده است.

حل معضل ترافیک قم با توسعه معابر محقق نمی‌شود

علیرضا خلیلی مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قم در گفتگو با خبرنگار مهر، با تبیین مفهوم واقعی ترافیک اظهار کرد: آنچه عموم شهروندان از ترافیک در ذهن دارند، صرفاً گره‌های ترافیکی و تراکم خودروهاست، در حالی که ترافیک به معنای عبور و مرور انسان، وسیله نقلیه و راه است و این سه عنصر اصلی، همواره در کنار یکدیگر معنا پیدا می‌کنند و حذف هیچ‌کدام به معنای از بین رفتن ترافیک نیست.

وی افزود: تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان داده که توسعه معابر، ساخت تقاطع‌ها، روگذرها و زیرگذرها به‌تنهایی راه‌حل پایدار برای رفع ترافیک نیست، چراکه این اقدامات معمولاً فقط محل گره ترافیکی را از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل می‌کند و پس از مدت کوتاهی، همان مشکل با شدت مشابه بازمی‌گردد.

مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قم با اشاره به پروژه‌هایی نظیر بلوار جمهوری و محور محمودنژاد تصریح کرد: هدف از اجرای این طرح‌ها تسهیل تردد بوده، اما زمانی که توسعه معابر بدون برنامه جامع حمل‌ونقل انجام شود، عملاً شهروندان به استفاده بیشتر از خودروی شخصی ترغیب می‌شوند و این مسئله خود به تشدید ترافیک می‌انجامد.

خلیلی ادامه داد: در بسیاری از شهرهای دنیا، همزمان با توسعه زیرساخت‌های شهری، سیاست‌هایی نظیر هوشمندسازی تردد، اعمال محدودیت‌های ترافیکی و حتی دریافت عوارض در نقاط پرترافیک اجرا شده است تا شهروندان به‌صورت طبیعی از ورود با خودروی شخصی به این محدوده‌ها منصرف شوند.

تفکر حل ترافیک از مسیر تعریض معابر سال‌هاست منسوخ شده است

وی با بیان اینکه تفکر حل ترافیک از مسیر تعریض معابر سال‌هاست منسوخ شده است، افزود: مدیریت شهری باید شرایطی فراهم کند که شهروندان با اطمینان خاطر، خودروی شخصی خود را کنار بگذارند و از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند؛ این امر تنها زمانی محقق می‌شود که خدمات عمومی منظم، قابل پیش‌بینی و پاسخگوی نیاز شهر باشد.

مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل شهرداری قم با اشاره به توسعه نامتوازن شهری گفت: قم دارای رینگ‌های ترافیکی مختلف است و تمرکز ما بر این است که ورود خودروهای شخصی به هسته مرکزی شهر کاهش یابد، اما این سیاست زمانی موفق خواهد بود که مناطق پرجمعیتی مانند پردیسان، از پوشش مناسب حمل‌ونقل عمومی برخوردار باشند.

برخی معابر پرتردد قم، بیش از ۶۰ درصد خودروها تک‌سرنشین هستند

وی یکی از عوامل اصلی ایجاد ترافیک در کلان‌شهرها را خودروهای تک‌سرنشین دانست و افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد در برخی معابر پرتردد قم، بیش از ۶۰ درصد خودروها تک‌سرنشین هستند و این موضوع سهم قابل توجهی در افزایش حجم ترافیک دارد.

مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل شهرداری قم با اشاره به اقدامات فناورانه در حوزه اتوبوسرانی گفت: سامانه هوشمند اتوبوس‌رانی طراحی شده که شهروندان می‌توانند از منزل، مسیر حرکت، تعداد اتوبوس‌های فعال و زمان رسیدن آن‌ها به ایستگاه را به‌صورت آنلاین مشاهده کنند تا بدون معطلی از خدمات استفاده کنند.

خلیلی افزود: هدف از راه‌اندازی این سامانه، افزایش اعتماد شهروندان به حمل‌ونقل عمومی و ایجاد یک سیستم پایدار و منظم است که بتواند پاسخگوی نیازهای روزانه شهر باشد.

وی با اشاره به میزان استفاده از خطوط اتوبوس‌رانی تصریح کرد: در برخی خطوط مانند اتوبوس سریع‌السیر پردیسان، با وجود ظرفیت مناسب، هنوز حدود ۵۰ درصد ظرفیت خالی است و تا زمانی که تقاضا افزایش نیابد، امکان افزایش ناوگان در این مسیرها وجود ندارد.

مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل شهرداری قم ادامه داد: در خطوط پرتردد، فاصله حرکت اتوبوس‌ها به‌طور متوسط بین ۱۰ تا ۱۲ دقیقه است و تلاش شده ناوگان به‌گونه‌ای مدیریت شود که بیشترین بهره‌وری در مسیرهای پرتقاضا حاصل شود.

خلیلی تأکید کرد: سیاست مدیریت شهری بر توسعه، نوسازی و به‌روزرسانی ناوگان حمل‌ونقل عمومی است تا شهروندان با آرامش، ایمنی و هزینه کمتر از این خدمات استفاده کنند و در نتیجه، ترافیک شهری نیز به‌صورت پایدار کاهش یابد.

مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل شهرداری قم در پایان با اشاره به موضوع فرهنگ ترافیک گفت: علی‌رغم وجود پارکینگ‌های مناسب در برخی نقاط، شاهد آن هستیم که ابتدا حاشیه معابر اشغال می‌شود و پارکینگ‌ها خالی می‌مانند؛ این مسئله بیش از آنکه فنی باشد، فرهنگی است.

خلیلی تأکید کرد: آموزش‌های ترافیکی از مدارس آغاز شده، اما رعایت قانون نیازمند پایبندی همگانی است و هر راننده با دریافت گواهینامه، مسئولیت اجرای قوانین را پذیرفته است؛ موضوعی که نقش مهمی در بهبود وضعیت ترافیک شهری قم خواهد داشت.

چرخش راهبرد ترافیکی قم به سمت تقویت ناوگان عمومی

خلیلی با تشریح رویکردهای کلان مدیریت شهری قم در حوزه ترافیک اظهار کرد: در طرح جامع حمل‌ونقل شهری، طی سال‌های گذشته اولویت اصلی بر احداث تقاطع‌ها و تکمیل رینگ‌های ترافیکی متمرکز بوده که خوشبختانه اقدامات مؤثری نیز در این بخش انجام شده است.

وی افزود: یکی از بخش‌هایی که در این مسیر کمتر مورد توجه قرار گرفت، تأمین ناوگان حمل‌ونقل عمومی بود و امروز آثار این کم‌توجهی به‌صورت ملموس در سطح شهر نمایان شده است، مسئله‌ای که اکنون به‌عنوان یکی از اولویت‌های جدی مدیریت شهری دنبال می‌شود.

مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قم با اشاره به تفاوت ماهوی پروژه‌های عمرانی و تأمین ناوگان عمومی تصریح کرد: احداث تقاطع‌ها عمدتاً با استفاده از ظرفیت‌های داخلی شهرداری و امکانات عمرانی قابل اجراست، اما تأمین ناوگان حمل‌ونقل عمومی وابسته به تولیدکنندگان محدود داخلی و در سال‌های گذشته، متأثر از محدودیت‌های وارداتی بوده است.

خلیلی ادامه داد: در سال‌های اخیر، با وجود برخی گشایش‌ها در حوزه واردات، چالش‌هایی مانند خدمات پس از فروش و تأمین قطعات همچنان وجود داشته و از سوی دیگر، تأمین نقدینگی برای خرید ناوگان، یکی از اصلی‌ترین موانع توسعه حمل‌ونقل عمومی به شمار می‌رود.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به فشار مضاعفی که کمبود ناوگان عمومی به شهر قم وارد کرده و کاهش استقبال شهروندان از حمل‌ونقل همگانی، مدیریت شهری در دوره جدید، تمرکز بیشتری بر تأمین حداکثری ناوگان و بازسازی تجهیزات موجود گذاشته است تا عقب‌ماندگی‌های گذشته جبران شود.

ناوگان اتوبوسرانی قم با میانگین سنی حدود چهار سال، از جوان‌ترین ناوگان‌های اتوبوسرانی کشور

مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل شهرداری قم در ادامه به وضعیت ناوگان اتوبوسرانی اشاره کرد و گفت: اتوبوس‌های تحت مالکیت شهرداری قم با میانگین سنی حدود چهار سال، از جوان‌ترین ناوگان‌های اتوبوسرانی کشور محسوب می‌شوند و بر اساس ارزیابی‌های وزارت کشور، قم در این بخش از به‌روزترین سیستم‌ها برخوردار است.

خلیلی افزود: در حال حاضر حدود ۳۰۰ دستگاه اتوبوس فعال در سطح شهر تحت مالکیت شهرداری قم مشغول خدمت‌رسانی هستند و این آمار، جدا از ناوگان بخش خصوصی است که در حوزه‌های دیگر فعالیت می‌کند.

خلیلی در بخش دیگری از سخنان خود به مفهوم مدیریت ترافیک شهری پرداخت و گفت: مدیریت ترافیک به معنای حذف کامل ترافیک نیست، بلکه مجموعه‌ای از اقدامات برای بهبود جریان عبور و مرور، کاهش تصادفات و افزایش ایمنی رانندگان و عابران پیاده است.

وی افزود: این اقدامات شامل بخش‌های مختلفی از جمله طراحی مهندسی معابر، تدوین طرح جامع حمل‌ونقل، پیش‌بینی زیرساخت‌های ترافیکی و اجرای برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت است که همگی باید در چارچوب مصوبات شورای عالی ترافیک کشور انجام شود.

مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل شهرداری قم با اشاره به بازنگری طرح جامع حمل‌ونقل شهری بیان کرد: مطالعات مربوط به برنامه چهارساله جدید انجام شده و پس از طی مراحل کارشناسی، برای اخذ تأییدیه‌های لازم به مراجع ذی‌ربط ارسال شده است.

خلیلی با انتقاد از برخی سیاست‌های گذشته در حوزه پارکینگ افزود: افزایش ظرفیت پارکینگ و رایگان‌سازی آن در ایام خاص، در عمل شهروندان را به استفاده از خودروی شخصی تشویق می‌کند، در حالی که سیاست درست، رایگان‌سازی حمل‌ونقل عمومی و محدودسازی تردد خودروها در هسته مرکزی شهر است.

وی ادامه داد: در مناسبت‌های خاص، ظرفیت شهر به‌طور طبیعی محدود است و نمی‌توان شرایط این ایام را با روزهای عادی مقایسه کرد، اما همچنان باید سیاست‌ها به سمتی برود که فشار ترافیکی از مرکز شهر کاسته شود.

حمل‌ونقل عمومی قم پاسخگوی حجم سفرهای شهری نیست

محمدحسین دهناد رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر قم در گفتگو با خبرنگار مهر، با تأکید بر اینکه یکی از اصلی‌ترین ضعف‌های ترافیک قم، کم‌ظرفیتی و ناکارآمدی سیستم حمل‌ونقل عمومی است، افزود: در محورهای پرترددی مانند بلوار غدیر و بلوار جمهوری، در ساعات مختلف شبانه‌روز شاهد تراکم‌های سنگین هستیم، در حالی که در بسیاری از شهرهای دنیا، با عرضه مناسب حمل‌ونقل عمومی، بخش قابل توجهی از این جابه‌جایی‌ها بدون استفاده از خودروی شخصی انجام می‌شود.

رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر قم با بیان اینکه روزانه بیش از دو میلیون سفر شهری در قم ثبت می‌شود، تصریح کرد: بخش عمده این جابه‌جایی‌ها با خودروهای شخصی انجام می‌شود، چراکه در شرایط فعلی، سیستم حمل‌ونقل عمومی شهر توان پاسخگویی به این حجم از تقاضا را ندارد.

دهناد ادامه داد: فاصله معناداری با استانداردهای لازم وجود دارد و پوشش کامل معابر، دسترسی مناسب و صرفه زمانی قابل قبول برای شهروندان فراهم نشده و همین مسئله موجب کاهش اعتماد عمومی به حمل‌ونقل همگانی شده است.

وی خاطرنشان کرد: زمانی که خدمات عمومی پاسخگوی نیاز سفرهای روزانه نباشد، خانوارها ناگزیر به خرید خودروهای بیشتر می‌شوند تا بتوانند امور روزمره خود را مدیریت کنند و این روند، به افزایش فزاینده خودروهای شخصی در سطح شهر منجر شده است.

رئیس کمیسیون عمران شورای شهر قم با اشاره به برخی رویکردهای نادرست در تصمیم‌گیری‌های گذشته گفت: تا چند سال پیش، سهم بودجه حمل‌ونقل شخصی در برخی دوره‌ها بیش از ۱۰ برابر حمل‌ونقل عمومی بوده و این مسئله، بدون اغراق، یکی از عوامل شکل‌گیری وضعیت فعلی شبکه ترافیکی شهر است.

دهناد افزود: علاوه بر این، در برخی نقاط شهر، کاربری‌هایی تعریف شده که متناسب با نوع فعالیت خود، از فضای پارک کافی برخوردار نیستند و این موضوع به تشدید مشکلات ترافیکی دامن زده است.

وی با اشاره به وجود اسناد بالادستی در حوزه حمل‌ونقل اظهار کرد: قم دارای طرح جامع حمل‌ونقل شهری است که با نگاه کارشناسی تدوین شده و راهکارهای متعددی را در افق‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت ارائه داده است، اما مسئله اصلی اینجاست که آیا هزینه‌کرد مدیریت شهری منطبق با این سند بوده یا خیر.

رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر قم تصریح کرد: در طرح جامع حمل‌ونقل، بیش از ۱۰ محور راهبردی از جمله توسعه حمل‌ونقل عمومی، ایمنی عابران پیاده، مدیریت تقاضای سفر، احداث پارکینگ و اصلاح شبکه معابر پیش‌بینی شده، اما در عمل تنها به چند محور محدود، آن هم بیشتر در حوزه احداث تقاطع‌های غیرهمسطح و توسعه معابر توجه شده است.

دهناد ادامه داد: تمرکز بیش از حد بر پروژه‌های عمرانی پرهزینه و قابل رؤیت، موجب شده سهم حمل‌ونقل عمومی، عابران پیاده و ایمنی ترافیکی در تخصیص بودجه، کمتر از میزان پیش‌بینی‌شده در اسناد بالادستی باشد.

وی با تأکید بر اینکه حل معضل ترافیک بدون تقویت حمل‌ونقل عمومی ممکن نیست، گفت: ایجاد پارک‌سوارها، به‌ویژه در ایام مناسبتی و زمان ورود گسترده زائران، باید به‌عنوان یک اولویت فوری در دستور کار قرار گیرد؛ چراکه در حال حاضر، زیرساخت‌های موجود پاسخگوی شأن و جایگاه شهر قم و زائران حرم مطهر حضرت معصومه (س) نیست.

رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر قم در پایان خاطرنشان کرد: هر میزان منابع مالی که صرف توسعه و نوسازی حمل‌ونقل عمومی شود، سرمایه‌گذاری مستقیم در جهت کاهش ترافیک، افزایش ایمنی و بهبود کیفیت زندگی شهری است و تجربه شهرهای موفق جهان نیز این رویکرد را به‌روشنی تأیید می‌کند.

شهر قم با افزایش جمعیت و سفرهای روزانه، با معضل جدی ترافیک مواجه است که ناشی از رشد خودروهای شخصی، کمبود پارکینگ، توسعه نامتوازن معابر و ناکارآمدی حمل‌ونقل عمومی است و کارشناسان شهری تأکید دارند که کاهش فشار ترافیکی نیازمند رویکردی یکپارچه شامل تقویت و نوسازی ناوگان عمومی، بهبود مدیریت ترافیک، استفاده از فناوری‌های هوشمند و ارتقای فرهنگ رانندگی است و اقدامات صرفاً عمرانی مانند تعریض خیابان‌ها یا ساخت تقاطع بدون برنامه جامع، تأثیری پایدار بر کاهش تراکم خودروها نخواهد داشت.

علاوه بر کمبود زیرساخت‌ها، رفتارهای پرخطر رانندگان، استفاده تک‌سرنشین از خودروهای شخصی و عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، بر شدت مشکلات ترافیکی می‌افزاید و ایمنی عابران و رانندگان را تهدید می‌کند و نبود پارکینگ‌های کافی و پراکندگی نامتناسب ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی نیز مانع بهره‌برداری مؤثر از شبکه موجود شده و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری هدفمند در این حوزه را آشکار می‌سازد.

تجربه شهرهای پیشرفته نشان می‌دهد که تنها ترکیبی از توسعه حمل‌ونقل عمومی، هوشمندسازی ترافیک، محدودیت‌های هدفمند برای خودروهای شخصی و برنامه‌های فرهنگی آموزشی می‌تواند کاهش تراکم و تصادفات را به همراه داشته باشد که مجموعه مدیریت شهری قم باید این تجربه را مورد بررسی و برای حل چالش‌های ترافیکی قم به کار گیرد.

منبع: خبرگزاری مهر