چرا سینمای ایران هنوز در دانشگاه‌ها مغفول مانده است؟ نگاهی به ضعف بزرگ آموزش هنر سینما

به گزارش خبرنگار مهر، اعظم راودراد پژوهشگر هنر و استاد دانشگاه گفت: پژوهش درباره سینما به طور عمده در ۲ دسته از دانشکده‌های هنری و سینمایی انجام می‌شود که عمدتا بر تکنیک، سبک و ژانر فیلم‌ها تمرکز دارند و ارزش زیباشناختی آنها را تحلیل می‌کنند.

تکذیب حذف وام ازدواج 1405

وی ادامه داد: متاسفانه اغلب پژوهش‌ها درباره فیلم‌های موفق خارجی، از هالیوود تا فیلم‌های موج نو در کشورهای اروپایی است و کمتر به سینمای ایران می‌پردازند. به نظرم این یک نقطه ضعف در آموزش سینما در ایران است که تکیه‌اش بر فیلم‌های خارجی است.

راودراد با بیان اینکه غفلت از تحلیل تکنیکی، سبکی و ژانری در سینمای ایران موجب می‌شود که این سینما از نقد زیبایی‌شناختی، که می‌تواند موجب بهتر شدن و توسعه آن شود، محروم بماند، گفت: سینمای ایران نیاز دارد که از جانب دانشگاهیان متخصص هنر و سینما مورد توجه، نقد، ارزیابی و تحلیل قرار گیرد تا با آشکار شدن نقاط قوت و ضعفش، بتواند نقاط قوت را تقویت و نقاط ضعف را اصلاح کند.

وی افزود: دسته دوم دانشکده‌های علوم انسانی، به‌خصوص علوم اجتماعی و رفتاری هستند که بر خلاف دسته اول کمتر به تکنیک و فرم و بیشتر به محتوا می‌پردازند. در این دانشکده‌ها رابطه متقابل میان سینما و فیلم‌های سینمایی با جامعه و مخاطبان مطالعه و تحلیل می‌شود. به دلیل همین رابطه تعاملی است که در این دانشکده‌ها، عمدتاً فیلم‌های ایرانی مطالعه و تحلیل می‌شوند.

این پژوهشگر سینما اظهار کرد: عقیده کلی این است که جامعه منبع ارزش‌ها، داستان‌ها و روایت‌هایی است که در سینما خلق می‌شود و از طرف دیگر سینما هم می‌تواند این مولفه‌ها را تقویت یا اصلاح کند و یا حتی در موارد کمتری، آن‌ها را تغییر دهد. مطالعه یافته‌های پژوهش‌های سینمایی در حوزه علوم اجتماعی و رفتاری، می‌تواند شناخت نسبتاً خوبی از جامعه، گروه‌های اجتماعی، نهادها و روابط اجتماعی در یک جامعه خاص به دست دهد. این شناخت هنگامی متناسب‌تر با جامعه خواهد بود که تولیدکنندگان فیلم هم، علاوه بر توانایی تکنیکی در تولید فیلم، خود دارای آگاهی، شناخت و دیدگاه معینی درباره جامعه و موضوعی که درباره‌اش فیلم می‌سازند، داشته باشند.

این پژوهشگر بیان کرد: به نظر می‌رسد هنرمندان عرصه فیلم و سینما بیشتر با رشته‌های هنری و سینمایی دانشگاهی در ارتباط باشند تا رشته‌های علوم انسانی. البته این مساله طبیعی است زیرا آنها آموزش‌های هنری لازم را در دانشکده‌های هنر می‌بینند اما ضرورت شناخت بهتر و متناسب جامعه برای تولید فیلم‌هایی که بتوانند برای مخاطبان همین جامعه بامعنی، باورپذیر و در عین حال سرگرم کننده و جذاب باشند، اقتضا می‌کند که هنرمندان با مباحث علوم انسانی آشنایی بیشتری داشته باشند.

وی تصریح کرد: این آشنایی می‌تواند به ۲ طریق صورت گیرد؛ حالت اول وجود واحدهای درسی مانند مبانی جامعه‌شناسی، مردم شناسی و روانشناسی در میان درس‌های تکنیکی و هنری است که بینش و شناخت اجتماعی هنرمندان را تقویت کند. حالت دوم استفاده از متخصصان دانشگاهی به عنوان مشاور و کارشناس در تیم و گروه فیلمسازی است تا از دانش آن‌ها که طی سالیان دراز به ثمر رسیده، در جهت ارتقای فرم و محتوای فیلم‌ها استفاده شود.

راودراد همچنین گفت: در اینجا به ۲ دسته از پژوهش سینمایی هم می‌توان اشاره کرد؛ دسته اول پژوهش‌هایی است که در خود تیم و گروه فیلمسازی توسط پژوهشگران مرتبط با موضوع انجام می‌شود. این دسته از پژوهش‌ها به دلیل افزودن هزینه‌های تولید فیلم به جز در مورد فیلم‌های تاریخی، معمولاً نادیده گرفته می‌شوند. دسته دوم پژوهش‌هایی است که در دانشکده‌های علوم اجتماعی و رفتاری رایج است و هر ساله تعداد معتنابهی از آن‌ها توسط دانشجویان تحصیلات تکمیلی و زیر نظر استادان راهنما و مشاور انجام می‌شوند. این دسته از پژوهش‌ها نیز خود بر دو نوع‌اند؛ اول پژوهش‌های میدانی و دوم پژوهش‌های سینمایی، که همان موضوعات میدانی جامعه را، اینبار در فیلم‌های سینمایی مطالعه می‌کنند.

وی ادامه داد: در این ۲ نوع پژوهش میدانی و سینمایی، تقریباً از هر موضوعی برای شناخت جامعه می‌توان سراغ گرفت. بنابراین در غیاب هزینه‌های درونی سینما برای پژوهش و تحقیق، از یافته‌های این پژوهش‌ها می‌توان استفاده کرد و فرم و محتوای فیلم‌های ایرانی را ارتقا بخشید. البته این کار نیازمند تمهید سازوکاری برای ارتباط برقرار کردن میان سینما و دانشگاه است که خود بحث دیگری را می‌طلبد.

این پژوهشگر با اشاره به برگزاری جایزه پژوهش سال سینما اظهار کرد: جایزه پژوهش سال سینمای ایران، یکی از راه‌های برجسته کردن و معرفی پژوهش‌های سینمایی و اجتماعی است که می‌توانند به توسعه سینمای ایران کمک کنند. یکی از ملزومات یافتن بهترین پژوهش‌های هر سال و معرفی آن‌ها در این جهت، شناسایی تمامی پژوهش‌های سینمایی انجام شده در ۲ دسته دانشکده‌های گفته شده و ایجاد امکان ورود آن‌ها به این مسابقه است.

راودراد در پایان تاکید کرد: در مجموع جایزه پژوهش سال سینمای ایران می‌تواند در رشد و توسعه سینمای ایران به سهم خود نقش ایفا کند، به شرط آنکه امکان شناخت و معرفی بهترین پژوهش‌های سینمایی هر سال را فراهم کند.

مراسم اختتامیه هشتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران به دبیری علیرضا اسماعیلی ۱۰ دی در تالار رودکی برگزار می‌شود.

منبع: خبرگزاری مهر