کشورهای اروپایی که هنوز خدمت سربازی اجباری را لغو نکردند؛ پشت پرده امنیتی این تصمیم چیست؟

در حالی که بسیاری از کشورها خدمت سربازی اجباری را لغو کرده‌اند، چندین کشور اروپایی هنوز این سنت را به دلایل امنیتی و تاریخی حفظ کرده‌اند. این قوانین متنوع، نقش مهمی در ساختار دفاعی قاره ایفا می‌کنند.

تکذیب حذف وام ازدواج 1405

به گزارش گجت نیوز، با وجود اینکه پایان جنگ سرد شاهد حرکت بسیاری از کشورهای اروپایی به سمت ارتش‌های حرفه‌ای بود، تنش‌های ژئوپلیتیکی کنونی باعث شده برخی از آن‌ها دوباره به این نوع خدمت روی بیاورند. این کشورها را می‌توان به دو گروه اعضای ناتو و غیرناتو تقسیم کرد که هر یک سیاست‌های متفاوتی در قبال خدمت نظام وظیفه دارند.

کشورهای عضو ناتو با خدمت سربازی اجباری

خدمت سربازی اجباری هنوز در تعدادی از کشورهای اروپایی عضو ناتو در حال اجراست، هرچند نحوه اعمال آن بسیار متفاوت است. نُه کشور عضو ناتو که سربازی اجباری دارند، عبارتند از: دانمارک، استونی، فنلاند، لتونی، لیتوانی، سوئد، یونان، ترکیه و نروژ. در برخی موارد، این طرح‌ها میراثی طولانی‌مدت هستند که راهی برای القای مسئولیت مدنی محسوب می‌شوند. در موارد دیگر، طرح‌های سربازی اجباری به دلیل نگرانی‌های فزاینده امنیتی مجدداً معرفی شده‌اند.

در بخش جنوبی ناتو، ترکیه و یونان هر دو به اجرای خدمت سربازی اجباری ادامه می‌دهند. در شمال، کشورهای شمال اروپا پیوند خاصی با سربازی اجباری دارند. در میان آن‌ها، نروژ، دانمارک و فنلاند جزو شش کشور عضو ناتو هستند که هرگز سربازی اجباری را به حالت تعلیق درنیاوردند (یونان، ترکیه و استونی سه کشور دیگرند).

سوئد در سال ۲۰۱۷ به دلیل تغییر محیط امنیتی، سربازی اجباری را مجدداً برقرار کرد. به همین ترتیب، در منطقه بالتیک، لیتوانی و لتونی هر دو به دلیل نگرانی‌های امنیتی در حال اجرا، خدمت سربازی را مجدداً فعال کرده‌اند. کرواسی نیز قرار است در سال آینده خدمت سربازی را دوباره معرفی کند.

کشورهای اروپایی غیرناتو با خدمت سربازی

خدمت سربازی اجباری در اروپا تنها به کشورهای عضو ناتو محدود نمی‌شود و چندین کشور غیرناتو نیز به دلایل مختلف آن را اجرا می‌کنند. از جمله کشورهایی که سیستم سربازی اجباری سنتی خود را حفظ کرده‌اند می‌توان به اتریش و سوئیس اشاره کرد که هر دو بی‌طرف هستند. قبرس را نیز می‌توان در این دسته قرار داد، هرچند تنش‌های منطقه‌ای حل‌نشده محرک بیشتری برای اجرای این قانون ایجاد کرده است.

بلاروس و مولداوی نیز به خدمت سربازی به عنوان بخش اصلی ساختار نیروهای مسلح خود متکی هستند. در بلاروس، سربازان به مدت ۱۸ ماه خدمت می‌کنند و اکثریت نیروهای مسلح را تشکیل می‌دهند.

در نهایت، نمی‌توان به خدمت سربازی در اروپا بدون اشاره به دو کشوری که در حال حاضر با بالاترین ریسک‌ها مواجه هستند، یعنی روسیه و اوکراین پرداخت. اوکراین به عنوان بخشی از بسیج عمومی خود در درگیری با روسیه، خدمت سربازی اجباری را اجرا می‌کند. البته، خود روسیه نیز به اجرای یک برنامه خدمت اجباری به عنوان بخشی از تلاش‌های بسیج گسترده خود ادامه می‌دهد.

انواع مختلف خدمت سربازی

هرچند چندین کشور اروپایی خدمت سربازی اجباری را حفظ کرده‌اند، اما نحوه انتخاب داوطلبان در سیستم‌های مختلف به طور قابل‌توجهی متفاوت است. به طور کلی، می‌توان مدل‌های سربازی در اروپا را در سه دسته اصلی قرار داد:

1. سیستم اجباری همگانی (Universal Mandatory): در این مدل، خدمت سربازی تقریباً شامل تمام مردان واجد شرایط (و در برخی موارد زنان) با استثنائات محدود می‌شود. فنلاند نمونه بارز این مورد است؛ مردان فنلاندی ۱۸ تا ۶۰ ساله مشمول خدمت سربازی یا مدنی اجباری هستند.
2. سیستم مبتنی بر قرعه‌کشی: در این کشورها، سربازی اجباری در قانون وجود دارد، اما تنها بخشی از هر گروه واجد شرایط فراخوانده می‌شوند. دانمارک، لیتوانی و لتونی از این رویکرد استفاده می‌کنند.
3. خدمت انتخابی اجباری: کشورهایی مانند سوئد و نروژ تعهد قانونی برای خدمت را حفظ می‌کنند. با این حال، در عمل، تنها گروه کوچکی از افراد بر اساس استعداد، سلامت و انگیزه برای خدمت سربازی انتخاب می‌شوند.

همچنین، رویکردها در مورد جنسیت نیز به طور گسترده‌ای متفاوت است. نروژ و سوئد، به عنوان مثال، خدمات سربازی بی‌طرف جنسیتی دارند که هم برای مردان و هم برای زنان اعمال می‌شود. در جاهای دیگر، زنان ممکن است داوطلب خدمت سربازی شوند، اما مشمول خدمت اجباری نیستند؛ لتونی و فنلاند دو کشوری هستند که چنین طرحی را اجرا می‌کنند.

منبع: عصر ایران