چرا داروسازان کلید طلایی ترک سیگار هستند؟ نقش پنهان که نجات‌بخش جان‌هاست!

به گزارش نمابان و به نقل از ایسنا، در سال‌های اخیر، مصرف دخانیات به یکی از مهم‌ترین چالش‌های سلامت عمومی در جهان و ایران تبدیل شده است. هر سال میلیون‌ها نفر در اثر بیماری‌هایی که مستقیماً یا غیرمستقیم با مصرف سیگار مرتبط هستند جان خود را از دست می‌دهند. این آمار تنها یک عدد صرف نیست، بلکه گویای رنج خانواده‌ها، فشار اقتصادی بر نظام سلامت و کاهش کیفیت زندگی افراد است. مطالعات جهانی نشان داده‌اند که از هر دو نفر سیگاری طولانی مدت، یک نفر در نهایت به دلیل مصرف دخانیات فوت می‌کند و عمر فرد سیگاری حدود ده سال کمتر از فرد غیرسیگاری است. بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهند که بسیاری از افراد سیگاری خواهان ترک سیگار هستند اما تنها تعداد کمی از آن‌ها موفق می‌شوند. نبود دسترسی کافی به خدمات حمایتی، ناآگاهی از روش‌های ترک و نبود انگیزه کافی از دلایل اصلی این شکست‌ها است. در ایران نیز با توجه به شیوع قابل توجه سیگار، موضوع ترک دخانیات به یک ضرورت مهم در سیاست‌های سلامت کشور تبدیل شده است.

عکس | تهران‌گردی امیر عابدزاده و خواهرش در تهران

در چنین شرایطی نقش داروسازان اهمیت خاصی پیدا می‌کند. داروسازان در خط مقدم تماس با بیماران قرار دارند و بسیاری از افراد سیگاری در مسیر تهیه داروهایشان به صورت مداوم به داروخانه‌ها مراجعه می‌کنند. این موضوع فرصت ارزشمندی ایجاد می‌کند تا داروسازان بتوانند اطلاعات لازم درباره روش‌های ترک، محصولات بدون نسخه مخصوص ترک سیگار و نکات انگیزشی را به بیماران منتقل کنند. بررسی تجربه کشورهایی مانند کانادا نشان می‌دهد که هنگامی که داروسازان آموزش کافی داشته باشند، می‌توانند در کاهش مصرف دخانیات نقش بزرگی ایفا کنند. اما در ایران پرسش مهمی این است که آیا داروسازان دانش و آمادگی لازم را دارند و تا چه حد در عمل وارد این حوزه می‌شوند.

در همین راستا، مهدی محمدی استادیار گروه داروسازی بالینی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی البرز همراه با سه همکار خود و با همکاری دانشگاه علوم پزشکی ایران، پژوهشی را برای بررسی وضعیت دانش، نگرش و عملکرد داروسازان ایرانی درباره ترک سیگار انجام داده‌اند.

در این مطالعه مقطعی، پرسشنامه‌ای شامل ۳۰ سؤال طراحی شده و در فضای مجازی میان داروسازان سراسر کشور منتشر شد تا به صورت داوطلبانه آن را تکمیل کنند. پرسش‌ها موضوعاتی مانند سن، جنسیت، میزان دانش درباره روش‌های ترک، نگرش نسبت به اهمیت مشاوره ترک سیگار، عملکرد واقعی داروسازان، موانع موجود و میزان آموزش‌های دریافتی را بررسی می‌کرد. این روش باعث شد نمونه‌ای متنوع از دیدگاه‌ها گردآوری شود.

طبق یافته‌ها، از ۳۶۴ داروساز شرکت کننده بیش از نیمی از آن‌ها از سطح دانش خوب درباره روش‌های ترک سیگار برخوردار بودند. نگرش عمومی داروسازان نسبت به کمک به بیماران سیگاری مثبت بود و کسانی که دانش بیشتری داشتند نگرش بهتری نیز نشان دادند. مردان و افراد مسن تر هم دیدگاه مثبت تری داشتند. با این حال دو مانع مهم خودنمایی می‌کرد. نخست استقبال کم بیماران از توصیه‌های ترک سیگار و دوم آموزش ناکافی داروسازان. این دو عامل باعث می‌شد بخش زیادی از قابلیت‌های داروسازان در این زمینه بالفعل نشود.

این پژوهش نشان داد که ارائه مشوق‌های اقتصادی و همچنین برگزاری دوره‌های آموزشی رسمی می‌تواند عملکرد داروسازان را در ارائه خدمات ترک سیگار تقویت کند. بسیاری از داروسازان معتقد بودند که مشاوره ترک سیگار درآمد قابل توجهی برای آنان ندارد و همین موضوع انگیزه آن‌ها را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، کسانی که تجربه آموزش رسمی داشتند اعتماد به نفس بیشتری در مدیریت موارد ترک سیگار داشتند.

بر اساس این یافته‌ها، نتایج ایران در برخی موارد با پژوهش‌های بین المللی هماهنگ است. در بسیاری از کشورها داروسازان نگرش مثبتی نسبت به ترک سیگار دارند اما عملکرد آن‌ها همیشه به سطح مطلوب نمی‌رسد. نبود زمان کافی، شلوغی داروخانه‌ها و فقدان فضای مناسب برای مشاوره از دلایل تکراری این مشکل در کشورهای مختلف است.

در این پژوهش نیز بسیاری از داروسازان اشاره کردند که آموزش‌های موجود، مانند وبینارهای کوتاه، پاسخگوی نیازهای واقعی نیست و دوره‌های جامع تر ضروری است. همچنین مشخص شد آشنایی داروسازان با برخی محصولات کمتر رایج مانند اسپری نیکوتین محدود است و باید در آموزش‌های آینده به این موضوع پرداخته شود.

لازم به ذکر است که این نتایج علمی در «مجله علوم پزشکی رازی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران منتشر شده‌اند. انتشار این پژوهش در یک نشریه معتبر دانشگاهی نشان می‌دهد که نقش داروسازان در کنترل مصرف دخانیات موضوعی جدی و نیازمند توجه سیاستگذاران سلامت است.

انتهای پیام

منبع: ایسنا