واردات پارچه در ایران؛ فرصت طلایی یا چالش پنهان صنعت نساجی؟

به گزارش نمابان و به نقل از ایسنا،  وضعیت صنعت نساجی در سال‌های اخیر تحت تأثیر رویدادهای اقتصادی، سیاست‌های تجاری و نوسانات نرخ ارز دستخوش تغییر شده است؛ به‌ویژه در بخش واردات پارچه و محصولات نساجی که روندی صعودی و در مواردی بی‌رویه، به خود گرفته است. 

عکس | تهران‌گردی امیر عابدزاده و خواهرش در تهران

آثار مثبت واردات محصولات نساجی و پارچه
 

تأمین نیازهای بازار و تنوع محصول: یکی از اصلی‌ترین مزایای واردات، تأمین نیاز مصرف‌کنندگان نهایی به کالاها و انواع پارچه‌هایی است که ممکن است در داخل کشور به اندازه کافی تولید نشوند. این موضوع به ‌ویژه برای کالاهایی با ویژگی‌های تخصصی یا کیفیت بالا صادق است که تولید آنها نیازمند تکنولوژی‌های پیشرفته باشد. واردات باعث افزایش تنوع در سبد کالایی برای مصرف‌کنندگان می‌شود؛ به طوری که فعالان بازار بتوانند از طیف گسترده‌ای از محصولات، متناسب با سلیقه، کیفیت و قیمت انتخاب کنند. این تنوع می‌تواند سطح رضایت مشتریان را افزایش دهد و بازار را رقابتی‌تر کند.

کنترل قیمت‌ها و فشار رقابتی: واردات اگر با مدیریت درست انجام شود، می‌تواند به کاهش قیمت‌های داخلی کمک کند. محصولات وارداتی، به‌ ویژه اگر از کشورهایی با تولید انبوه و هزینه پایین‌تر باشند، می‌توانند کالای مصرفی را با قیمت رقابتی وارد بازار کنند. این موضوع به ‌ویژه در شرایط تورمی و کاهش قدرت خرید خانوارها اهمیت دارد و می‌تواند تا حدی فشار هزینه‌ای بر مصرف‌کنندگان را کاهش دهد.

انتقال تکنولوژی و دسترسی به مواد اولیه: در مواردی واردات ماشین‌آلات مدرن نساجی و فناوری‌های جدید تولید به ارتقای ظرفیت تولیدی و کیفیت کالاهای داخلی کمک می‌کند. این انتقال تکنولوژی می‌تواند زمینه‌ساز نوآوری در داخل کشور باشد، به ‌ویژه اگر با سیاست‌های تشویقی برای همکاری صنعتی همراه شود.

آثار منفی واردات بر تولید داخلی 

فشار بر تولیدکنندگان داخلی و تعطیلی واحدها: یکی از قابل توجه‌ ترین پیامدهای افزایش بی‌رویه واردات پارچه و محصولات نساجی، فشار جدی بر تولیدکنندگان داخلی است. آمارها نشان می‌دهد واردات پارچه از حدود ۳۲۸ میلیون دلار در سال ۱۳۹۹ به بیش از ۸۴۲ میلیون دلار در سال ۱۴۰۲ رسیده است؛ یعنی بیش از دو برابر افزایش یافته که بخش قابل توجهی از آن مربوط به کالاهایی است که قابلیت تولید داخل را دارند. این رشد بی‌رویه واردات موجب شده بسیاری از کارخانجات داخلی تا مرز تعطیلی یا کاهش ظرفیت تولید پیش روند، به ‌ویژه در استان‌هایی مانند اصفهان که قلب تولید نساجی کشور به شمار می‌آید. فعالان این بخش گزارش داده‌اند که ورود منسوجات خارجی با قیمت پایین و کیفیت نامناسب، توان رقابت را از تولیدکنندگان داخلی گرفته است.

 خروج ارز از کشور: واردات پارچه و منسوجات، به ‌خصوص اگر بدون برنامه ‌ریزی وارد بازار شود، منجر به خروج قابل توجه ارز از کشور می‌شود. از آنجا که بسیاری از این کالاها قابلیت تولید در داخل را دارند، افزایش واردات آنها می‌تواند منابع ارزی کشور را به سمت واردات کالاهای مصرفی سوق دهد، در حالی که این ارز می‌توانست در بخش‌های مولد و افزایش ظرفیت تولید داخلی به‌ کار برود. 
 
وابستگی و ضعف زنجیره ارزش داخلی: ورود بی‌رویه محصولات نساجی باعث می‌شود صنعت داخلی وابستگی بیشتری به واردات پیدا کند و توانایی رقابت در زنجیره ارزش جهانی را از دست بدهد. این مسأله می‌تواند طی زمان به کاهش ظرفیت نوآوری، اشتغال ‌زایی و توسعه ‌پذیری این صنعت منجر شود. فعالان اقتصادی هشدار داده‌اند که بدون اصلاح سیاست‌های حمایتی و ساختاری، صنعت نساجی با خطر افول مواجه خواهد شد، و این وابستگی زمینه‌ساز تضعیف صنعت در سطح داخلی و بین‌المللی خواهد شد.

توازن واردات و حمایت از تولید ملی

نقش تعرفه و سیاست‌های گمرکی: سیاست‌های تعرفه‌ای و گمرکی نقش مهمی در تعیین میزان واردات ایفا می‌کنند. کاهش غیرکارشناسی تعرفه‌ها می‌تواند منجر به رقابت ناعادلانه بین محصولات وارداتی و تولیدات داخلی شود. کارشناسان صنعت نساجی تأکید دارند که تعرفه‌ها باید متناسب با منافع زنجیره تولید داخلی تنظیم شود تا از فشار بی‌رویه واردات بر کارخانجات داخلی جلوگیری شود. 

مبارزه با قاچاق و افزایش کیفیت محصولات وارداتی: یکی از مسائل ساختاری در بازار نساجی، واردات غیررسمی و قاچاق است که با دور زدن نظام نظارتی و تعرفه‌ای، محصولات ارزان و فاقد استاندارد وارد بازار می‌شوند. این پدیده به تضعیف کامل تولید داخلی کمک می‌کند و نیازمند کنترل جدی توسط دستگاه‌های نظارتی است.

 راهکارها و پیشنهادات سیاستی

با توجه به مزایا و معایب واردات محصولات نساجی، پیشنهادات زیر می‌تواند به بهینه‌سازی این روند کمک کند: طراحی نظام تعرفه‌ای هوشمند: اعمال تعرفه‌های متناسب با نوع کالا و اثرات آن بر تولید داخلی تا توازن بین بازار مصرف و صنعت داخلی برقرار شود، تقویت حمایت‌های ساختاری: از جمله تسهیلات مالی، دسترسی به ارز مبادلاتی برای خرید مواد اولیه و نوسازی ماشین‌آلات تولیدی. کنترل قاچاق و واردات غیررسمی: با استفاده از فناوری‌های گمرکی و افزایش همکاری بین سازمان‌های نظارتی. تشویق به صادرات محصولات نساجی: از طریق معافیت‌های مالیاتی و حمایت از برندهای داخلی در بازارهای جهانی.

نتیجه‌گیری

موضوع واردات محصولات نساجی و پارچه، اگرچه فوایدی از جمله تأمین نیاز بازار، کاهش قیمت‌ها و افزایش تنوع کالا دارد، اما اثرات منفی جدی بر تولید ملی، اشتغال، خروج ارز و تضعیف زنجیره ارزش داخلی نیز برجای می‌گذارد. با سیاست‌گذاری دقیق و حمایتی می‌توان مزایای واردات را حفظ و در عین حال از آسیب‌های بلندمدت جلوگیری کرد. در نهایت، تقویت تولید داخلی همراه با یک چارچوب تجاری هوشمند، کلید توسعه پایدار صنعت نساجی ایران خواهد بود.  

انتهای پیام

منبع: ایسنا