چرا سفرهای مکرر مقامات ایران به روسیه، کلید راهبرد اقتصادی تازه است؟

مهدی خورسند در گفت‌وگو با نمابان و به نقل از ایسنا با اشاره به پنجمین سفر وزیر امور خارجه کشورمان به روسیه که ۷۵ روز پس از اجرای معاهده مشارکت راهبردی جامع ایران با این کشور انجام شد، اظهار کرد: ایران و روسیه به دلیل داشتن تهدیدات و فرصت‌های مشترک، سعی می‌کنند برای عملیاتی کردن سند همکاری‌های مشارکت جامع راهبردی ۲۰ ساله از مدل‌های مختلفی بهره ببرند. یکی از این راه‌ها، در قالب همکاری‌های اتحادیه اقتصادی اوراسیا و فعال شدن ظرفیت تجارت آزاد هزاران کالا بین ایران و روسیه ظاهر شد و دیگری سند سه ساله‌ای است که در سفر اخیر آقای عراقچی به امضا رسید.

عکس | تهران‌گردی امیر عابدزاده و خواهرش در تهران

وی افزود: در جهت توسعه همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایران و روسیه در نظام بین‌الملل ابزارهایی مانند دیپلماسی عمومی، توسعه گردشگری، توسعه فضاهای آموزشی مشترک دانشگاهی و مبادله دانشجو می‌تواند موثر واقع شود. با توجه به اینکه هنوز بعد از ۴۷ سال جمهوری اسلامی روابط خود با غرب را تعیین‌تکلیف نکرده، باید برای همکاری‌های راهبردی با قدرت‌های نوظهور اقدامات جدی‌تری را در پیش گیرد. خصوصا که امروزه نظام‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی بین‌المللی با حضور بازیگران نوظهور دستخوش تغییر شده و دیگر آمریکا تنها تعیین‌کننده مبادلات بین‌المللی نیست. 

این تحلیلگر مسائل اوراسیا ادامه داد: لذا باید روابط خود با قدرت‌های نوظهور را به سطحی معقول‌تر و حتی راهبردی برسانیم. اگرچه وزیر خارجه روسیه از رشد بیش از ۱۰ درصدی مبادلات تجاری ۱۰ ماهه ایران و روسیه در سال ۲۰۲۵ خبر داد، اما با توجه به مبادلات کنونی ایران و روسیه و همکاری‌های آن‌ها در حوزه‌های مختلف، رشد ۱۰ درصدی به معنای صفر است، زیرا جدا از اینکه اجرای توافقنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا از ۲۵ اردیبهشت‌ماه اجرا شده، همکاری‌های بین بانک‌های ایران و روسیه شکل گرفته و عملا سوئیف داخلی بین دو کشور ایجاد شد، اما هیچ نشانه بهبود چشمگیری در روابط آن‌ها مشاهده نمی‌شود.

خورسند با اشاره به موانع توسعه همکاری‌ها، بیان کرد: یکی از موانع، نبود یک برنامه و استراتژی درست از سوی دولت و دستگاه‌های متولی مانند وزارت‌های امور خارجه و صمت و به خصوص سازمان توسعه تجارت برای استفاده از ظرفیت‌های همکاری با شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران و بازارهای روس است. اصطلاحی که در بازار روسیه درباره ایرانی‌ها رایج است، این بوده که ایرانی‌ها هیچ موقع تجار قوی خود را به سمت روسیه روانه نمی‌کنند. چون بازار افغانستان و عراق سال‌هاست که به طور سنتی در اختیار تجار ایرانی قرار داشته، ایرانی‌ها هرگز به بازار روسیه نگاه جدی نداشتند و علاوه بر روسیه از بازارهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی چشم‌پوشی کردند.

وی با اشاره به زمینه‌های موجود برای انجام اقدامات موثرتر ایران و روسیه برای دور زدن تحریم‌ها، گفت: از لحاظ ساختاری و اقتصادی، روس‌ها هم گرفتار تحریم‌های سخت هستند. اما آن‌ها با مدیریت فضای کسب‌وکارشان مانند ایجاد پشتوانه برای کارکردهای بانک مرکزی خود تلاش کردند از ضربات ناشی از تکانه‌های تحریم بکاهند. به نظرم چون حجم تجارت آن‌ها بالاست، ما با مدل‌های همکاری مانند سوآپ انرژی، داشتن بازار از طریق برندسازی و بین‌المللی‌سازی فضای تجارتمان می‌توانیم فضای خوبی برای تجارت و بازرگانی فراهم کنیم.

این تحلیلگر مسائل اوراسیا ادامه داد: در حال حاضر دنیا به سمت استفاده از ارزهای جایگزین دلار برای مبادلات دو و چند جانبه حرکت کرده است. اگرچه هنوز هم آمریکا و دلار تاثیرگذاری خاص خودش را دارد، اما قاعدتاً همه دنیا آمریکا و دلار نیست. با توجه به حجم تجارت و وضعیت اقتصادی کشور ناچار هستیم از گزینه‌های بعدی بهره ببریم و چین، روسیه، هند، برزیل، آفریقای جنوبی و بازیگران دیگری همانند مالزی، اندونزی و حتی اتحادیه اقتصادی اوراسیا، بریکس و شانگهای را در لیست اولویت‌های اقتصادی خود خود قرار دهیم.

خورسند با اشاره به ضرورت وجود برنامه‌ریزی درست به منظور تأثیرگذاری بیشتر مکانیسم‌های دور زدن تحریم‌ها، اضافه کرد: اکنون چند ماه از امضای تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌گذرد، اما هیچ برنامه مشخصی برای بهره گرفتن از این اقدام وجود ندارد. شنیده‌ها حاکی از این است که قرار است در بهمن‌ماه نمایشگاه توانمندی‌های تجاری ایران برای اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا برگزار شود. چنین فضایی می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که شاید همکاری‌های بیشتری با این کشورها و به ویژه روسیه داشته باشیم. 

وی با تاکید بر اینکه موضوعات تجاری خلق‌الساعه به نتیجه نمی‌رسند و باید از قبل برنامه‌ریزی کنیم تا بتوانیم در کوتاه‌مدت بهره‌برداری داشته باشیم، افزود: با این حال توسعه روابط و بازارهای جدید در آسیای مرکزی و قفقاز (CIS) همیشه شدنی است. به خصوص که در یکی دو دهه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بیش از ۳۰ هزار مهندس ایرانی در این کشورها کار می‌کردند و پل، جاده، راه و تونل می‌ساختند. الان باید از ظرفیت فوق‌العاده شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی استفاده کنیم تا به بازارهای جدید ورود کنند و برای کشور درآمد به ارمغان آورند.

انتهای پیام

منبع: ایسنا