خانه موزه «دایره‌المعارف سینمای ایران» در آستانه فروریختن؛ آیا میراث فرهنگی نجات می‌یابد؟

خانه تربیت یک کتابخانه و موزه شخصی در رشت بود که‌ از دو سال گذشته درب آن به عنوان تنها موزه خصوصی و رایگان برای علاقمندان به «عبدالله تربیت» و حوزه سینما و کتاب باز بود و حالا چند روزی است از پذیرش مراجعه کنندگان معذور است.

نگاهی به قبل و بعد بازیگران با موی تیره و روشن؛ از لیلا حاتمی تا الناز حبیبی و نرگس محمدی+ عکس

دیوار حیاط و بخشی از ایوان فروریخته است. راه پله ترک‌های عمیق برداشته، سقف و ورودی خانه شکافته شده است. آب تا نیمه‌دیوارهای خانه موزه تربیت بالا آمده، بوی فاضلاب تخریب شده در خانه قدیمی که در جوار خانه موزه تربیت بود، ساکنان‌محله را آزار می‌دهد.

اما این‌ تمام ماجرا نیست. خانه تربیت یک کتابخانه و موزه خصوصی در رشت بود که‌ از دو سال گذشته درب آن به عنوان تنها موزه خصوصی و رایگان برای علاقمندان به «عبدالله تربیت» و حوزه سینما و کتاب باز بود و اکنون پذیرش مراجعه کنندگان معذور است.

برادرزاده‌های عبدالله تربیت، مترجم‌ شهیر آثار بزرگ ‌سینمایی از دو سال پیش، با تبدیل خانه پدربزرگ خود، کتابخانه شخصی عموی خود را از تهران به رشت منتقل کردند و شخصا شاهد بودم که‌ چگونه وراث قانونی، به‌جای فروش و یا نوسازی خانه‌ای که شاید ویژگی‌های معماری فاخری نداشت، ولی با حفظ بنا، آن ‌را تبدیل به یک ‌مرکز فرهنگی کردند و با دریافت مجوز موزه از اداره‌کل میراث فرهنگی، کتابخانه شخصی عموی خود را از تهران‌ به رشت منتقل کردند.

کتابخانه‌ و لوازم‌ شخصی عبدالله تربیت که معروف به «دایره المعارف سینمای ایران» ‌بود، به مثابه گنجینه ارزشمندی، محل رجوع علاقمندان‌ به کتاب و آثار سینمایی بود. حالا چند روزی است در اثر گودبرداری غیر اصولی ملک‌ مجاور به منظور نوسازی یک‌خانه قدیمی دیگر، آسیب جدی به این مرکز فرهنگی وارد شده و در اثر سهل انگاری، نه‌تنها بنا دچار رانش شده بلکه بخش‌هایی از بنا ترک‌های عمیق برداشته ‌است.

گودبرداری ناشیانه از یک‌سو، باران‌های سیل آسای هفته اخیر از سوی دیگر، گویی استخری در جوار یک‌مرکز فرهنگی ایجاد کرده که حالا علاوه‌بر بنا، باید نگران‌ کتاب‌ها نیز بود.

مهناز تربیت، برادرزاده مرحوم عبدالله تربیت با اشاره به کتاب‌های مرجع و نفیس و کمیاب عمویش در زمینه‌های مختلف ادبی، فلسفی، اسطوره شناسی، سینما و … که در این‌ کتابخانه نگهداری می‌شد، گفت: متاسفانه مالک‌ همجوار بدون ‌اخطار قبلی و تنها به صرف آنکه دیوار مشترک متعلق به خانه قدیمی او بوده، بدون لحاظ کردن‌ شرایط ایمنی، اقدام‌ به گودبرداری کرد.

وی افزود: خوشبختانه توانستیم‌ بخشی از کتاب‌ها را به‌سرعت تخلیه کنیم ‌ولی بخشی هنوز موجود است و خطر رطوبت‌زدگی آنها ‌را تهدید می‌کند.

مهناز تربیت با بیان اینکه خانه سینمای تهران خواهان کتابخانه شخصی عمویم بود، گفت: از آنجاکه عبدالله تربیت، زاده رشت است، این میراث متعلق به همه گیلانیان است و به همین دلیل با انتقال کتابخانه شخصی استاد به خانه پدری، تلاش کردیم مجوز موزه را هم‌ دریافت‌ نماییم و اقدام ‌سهل انگارانه مالک همجوار تنها آسیب به یک خانه نبود، بلکه آسیب به یک‌ مرکز فرهنگی است‌ که ‌به همه مردم ‌گیلان ‌تعلق داشت.

وی یادآور شد: علاوه بر تخریب دیوار مشترک‌ و ایوان، بخشی از سقف نیز آسیب دیده و برخی از لوازم‌ نیز شکسته ‌شده است.

مهناز تربیت، همچنین گفت: خوشبختانه ‌شهرداری رشت، ضمن ‌بازدید از بنا، میزان‌ آسیب را بررسی کرده و قرار است برای مالک ‌خاطی اخطار صادر کند.

این‌ بانوی فرهیخته ‌با اشاره به زیست‌مجردانه عمویش در تهران، افزود: عبدالله تربیت هرچند دانش آموخته شیمی بود و شغل درآمدی او نیز در همین‌راستا بود، ولی به دلیل آنکه چندزبان ‌می‌دانست، بسیاری از آثار سینمایی را ترجمه کرد و طی زندگی پر بار خود،  ۸۸ مقاله و پنج کتاب در حوزه سینما ترجمه کرده و به خاطر ترجمه و نقدهای سینمایی‌اش به «دایره المعارف سیار سینما» مشهور بود و اگر ویروس کرونا ایشان‌ را از پای در نمی‌آورد، همچنان‌ شاهد فعالیت‌های علمی او بودیم.

وی یادآور شد: این‌خانه در اصل برای جد بزرگ ‌ما «سیف‌الله و پدربزرگم‌ عین الله تربیت» بود که از بادکوبه (روزگاری بخشی از ایران بود) به رشت مهاجرت کردند. پدربزرگم، عین الله مهندس معدن بود و  «عبدالله و یدالله تربیت» را چنان با مناعت طبع در این خانه پرورش داد که پدر و مادر من‌ نیز همراه فرزندان‌ و پدربزرگ‌ و مادربزرگ‌ همگی در همین‌ خانه‌ با صمیمیت‌ زندگی می‌کردیم و بقیه آن خانواده گرم و صمیمی، پس از فوت ساکنان نخست، تصمیم‌ گرفتند خانه را حفظ کرده و به عنوان یک مرکز فرهنگی در محله صیقلان رشت تغییر کاربری دهند.

حالا خانه‌موزه تربیت چند روزی است در اثر یک‌سهل انگاری دچار آسیب شده و هفت هزار جلد کتاب و مجله کم یاب، در معرض خطر آسیب و رطوبت هستند و باید دید با وضع پیش آمده، تا چه زمانی این بنا دوباره بهسازی شده و درب «خانه موزه تربیت» به‌روی علاقمندان ‌باز می‌شود.

خبرنگار: مهری شیرمحمدی

انتهای پیام

منبع: ایسنا