پیشرفت شگفت‌انگیز ایرانی‌ها در تولید دستگاه نانوسنتز؛ انحصار کانادا شکست!

محمدجواد جاوید؛ مدیر فروش شرکت دانش بنیان «سامانه بهبود درمان نانوسنتز» در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی نمابان و به نقل از خبرگزاری تسنیم با اشاره به بومی‌سازی فناوری تولید نانوحامل‌های دارویی در کشور گفت: فعالیت این شرکت دانش‌بنیان از سال 1399 و هم‌زمان با آغاز پاندمی کرونا، با هدف تولید واکسن‌های mRNA آغاز شد.

فوری/ اصلاحیه دولت برای مصوبۀ بنزین

جاوید افزود: در آن دوران، هدف شرکت کپسوله کردن واکسن‌های mRNA داخل LNP (نانوذرات لیپیدی) به سبک واکسن‌های فایزر و مدرنا بود که برای این کار به روش میکروفلوئیدیک و دستگاه‌های مخصوص آن نیاز بود. همین نیاز اولیه منجر به آغاز طراحی و ساخت این دستگاه شد. البته نسخه اولیه تغییراتی داشت و پس از طی مراحل تحقیق و توسعه (R&D) و تکمیل فرآیندها، به نسخه نهایی رسید که اکنون در دوازدهمین نمایشگاه ایران‌ساخت 1404 ارائه شده است.

کاهش اثرات جانبی و افزایش اثربخشی داروها با نانوحامل‌ها

وی در تشریح کاربرد این دستگاه توضیح داد: بسیاری از داروهای موجود، به‌ویژه داروهای درمان سرطان، پس از ورود به بدن، بخشی از دوز خود را در مسیر گوارش از دست داده و اصطلاحاً هدر می‌روند (Waste می‌شوند). از سوی دیگر، این داروها دارای اثرات جانبی (Side Effects) بر بافت‌های سالم اطراف هستند.

جاوید ادامه داد: برای رفع این چالش، از سال‌های گذشته موضوع استفاده از حامل‌هایی مطرح شد که بتوانند دارو را به صورت هدفمندتر به بافت هدف (مانند تومور) برسانند. این کار باعث می‌شود اثرات جانبی کاهش یافته و دارو با دوز کمتری مورد استفاده قرار گیرد که در نتیجه هدررفت دارو نیز به حداقل می‌رسد.

مدیر فروش این شرکت دانش‌بنیان بیان کرد: این فرآیند با تولید نانوکریرها (Nano-Carriers) و لیپوزوم‌ها آغاز شد که اولین نمونه موفق و مورد تایید FDA، داروی «داکسیل» بود. پس از آن، داروهای دیگری مبتنی بر نانوحامل‌ها توسعه یافتند.

فناوری نوین میکروفلوئیدیک در خدمت صنعت داروسازی

وی تصریح کرد: یکی از روش‌های نوین تهیه این نانوحامل‌ها و سوار کردن دارو بر روی آن‌ها، روش «میکروفلوئیدیک» است که ما در این دستگاه آن را پیاده‌سازی کرده‌ایم. دستگاه ما با این روش که نسبت به سایر روش‌ها جدیدتر است، نانوحامل‌های دارویی و واکسن تولید می‌کند. شهرت جهانی این روش پس از استفاده در تولید واکسن‌های کرونای فایزر گسترش یافت و دانش فنی آن پس از دوران کرونا در دسترس قرار گرفت.

جاوید با اشاره به استقبال مراکز علمی از این محصول گفت: تاکنون حدود 17 تا 18 مرکز دانشگاهی، تحقیقاتی و شرکت‌های خصوصی این دستگاه را خریداری کرده‌اند. با توجه به استقرار شرکت در پارک سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تعدادی از دانشجویان مقطع دکتری (PhD) با استفاده از این دستگاه پایان‌نامه‌های خود را انجام داده‌اند که منجر به چاپ مقالات متعدد شده است.

وی افزود: همچنین تحقیق و توسعه روی محصولاتی در حوزه داروهای ضد سرطان و محصولات آرایشی و بهداشتی با استفاده از این دستگاه در جریان است که در صورت کسب نتایج مثبت، تجاری‌سازی و وارد بازار خواهند شد.

مزیت رقابتی؛ قیمت یک‌بیستم نمونه خارجی و چیپ‌های چندبار مصرف

مدیر فروش این شرکت دانش‌بنیان درباره قیمت و مزایای رقابتی این محصول اظهار کرد: قیمت فعلی دستگاه حدود 700 میلیون تومان (معادل 5 تا 7 هزار دلار) است، در حالی که رقیب کانادایی این دستگاه قیمتی حدود 100 هزار دلار دارد که البته این قیمت مربوط به دو سال پیش است و احتمالاً اکنون افزایش یافته است.

جاوید با بیان اینکه قدمت شرکت خارجی بیشتر است، اما دستگاه ایرانی ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی دارد، گفت: دستگاه ما مجهز به هیتر است که برای فرمولاسیون‌هایی که نیاز به دمای ثابت در طول فرآیند دارند، بسیار کارآمد بوده و رابط کاربری (User Friendly) بهتری دارد.

وی تاکید کرد: مهم‌ترین مزیت دستگاه ما مربوط به «چیپ» طراحی شده است. چیپ دستگاه خارجی یک‌بار مصرف بوده و هر قطعه آن 50 دلار قیمت دارد؛ یعنی هر بار استفاده حداقل 50 دلار هزینه در بر دارد. اما چیپ طراحی شده توسط شرکت ما قابلیت استفاده مکرر را دارد و هیچ مشکلی برای آن پیش نمی‌آید.

صادرات به ونزوئلا و تنوع محصولات

جاوید خاطرنشان کرد: ما دو مدل دستگاه تولید می‌کنیم؛ مدل آزمایشگاهی یا رومیزی با نام تجاری «اینسایت» (InSight) و مدل صنعتی با نام «اینسپایر» (Inspire) که هر دو تحت برند نانوسنتز عرضه می‌شوند. همچنین در حوزه صادرات نیز موفق بوده‌ایم و یکی دو سال پیش یک دستگاه به کشور ونزوئلا صادر کرده‌ایم.

مذاکرات صادراتی با نیوزلند و چالش رقابت با انحصار کانادا

وی با اشاره به گسترش بازارهای صادراتی این شرکت اظهار کرد: مذاکراتی با چند کشور دیگر انجام داده‌ایم و در حال حاضر فروش محصول به نیوزلند بسیار نزدیک است. دستگاه ما اکنون در نیوزلند و توسط نماینده ما در آنجا، در حال ارزیابی و تست است که امیدواریم این روند نیز به نتیجه نهایی و فروش منجر شود.

وی با بیان اینکه طبق آخرین اطلاعات موجود، تنها رقیب جهانی ما همان شرکت کانادایی است، افزود: مگر اینکه در جایی دیگر شرکتی در مراحل اولیه باشد و هنوز اعلام نکرده باشد، اما تا جایی که اطلاع داریم، در ایران و آسیا تنها تولیدکننده این محصول ما هستیم.

تامین قطعات در داخل و نقش حمایتی نهادهای دولتی

جاوید که خود فرمولاتور این شرکت نیز هست، درباره تامین قطعات گفت: تقریباً نیازی به خارج از کشور نداریم و عمده قطعات در داخل تامین می‌شود. اگر هم نیاز به قطعه خاصی باشد، از طریق واردکنندگان داخلی تهیه می‌کنیم.

وی درباره حمایت‌های دولتی تصریح کرد: در سال‌های گذشته هم معاونت علمی ریاست جمهوری و هم ستاد نانو واقعاً کمک‌کننده بودند و از همه جهات حمایت کردند. اما با توجه به شرایط اقتصادی کشور، نیاز به حمایت‌های بیشتری احساس می‌شود.

هزینه‌های سنگین حضور در نمایشگاه‌ها و موانع بازاریابی بین‌المللی

مدیر فروش این شرکت دانش‌بنیان با گلایه از هزینه‌های بالای شرکت در نمایشگاه‌ها گفت: شرکت در نمایشگاه‌ها هزینه زیادی برای ما دارد، چرا که ما در تهران مستقر نیستیم و هزینه‌های رفت و آمد، اسکان و اقامت بر ما تحمیل می‌شود. به عنوان مثال در هر نمایشگاه، جدا از هزینه‌های 30 میلیون تومانی غرفه و هزینه‌های غرفه‌آرایی، هزینه‌های جانبی و اقامت نیز وجود دارد که در مجموع شاید به بالای 50 تا 60 میلیون تومان برسد. همین هزینه‌های سنگین باعث می‌شود ما فرصت حضور در بسیاری از نمایشگاه‌ها را از دست بدهیم.

وی افزود: برای صادرات نیز با موانع و سختی‌های زیادی روبرو هستیم. شرکت در کنفرانس‌های خارجی برای معرفی و پرزنت دستگاه به دلیل هزینه‌های دلاری بسیار سنگین است؛ مثلاً هزینه ثبت‌نام حدود هزار دلار است که برای ما دشوار است و مجبوریم قید حضور در آن‌ها را بزنیم. در حال حاضر سعی می‌کنیم از طریق ایمیل و فضای مجازی دستگاه را معرفی کنیم.

لزوم دیپلماسی اقتصادی و تسهیلات برای حضور در بازارهای جهانی

جاوید تاکید کرد: ما همچنان نیازمند حمایت‌های مالی و معنوی هستیم. به عنوان مثال، باید از طریق سفرا بستر یا فضایی ایجاد شود تا بتوانیم محصول را به کشورهای دیگر بفروشیم، یا تسهیلاتی در نظر گرفته شود تا با هزینه کمتری در نمایشگاه‌های خارجی شرکت کنیم. وقتی هزینه‌های داخلی اینقدر بالاست، بدون حمایت نمی‌توانیم در بازارهای خارجی حضور یابیم.

توقف پروژه‌های جدید به دلیل کمبود بودجه

وی با اشاره به تاثیر مشکلات مالی بر روند تحقیق و توسعه گفت: ایده‌ها و پروژه‌های دیگری داریم که در مراحل اولیه مانده‌اند و منتظر گرنت (Grant) و بودجه برای انجام تست‌های تکمیلی هستیم. برنامه‌هایی برای توسعه همین دستگاه داریم تا بتواند فرمولاسیون‌های بیشتری را اجرا کند، اما همه این‌ها به مسائل مالی و تورم گره خورده است.

این فعال حوزه دانش‌بنیان درباره مشتریان هدف این دستگاه توضیح داد: مشتریان ما طیف وسیعی شامل دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، شرکت‌های دارویی، شرکت‌های آرایشی و بهداشتی و شرکت‌های فعال در حوزه نانو هستند.

جاوید با بیان اینکه شرکت در پارک سلامت و زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی مشهد مستقر است، گفت: ما در مشهد با وجود تمام کمبودها در حال جنگیدن و تلاش هستیم. کارهای تحقیقاتی خوبی توسط دانشجویان ارشد و دکتری در حال انجام است.

کاهش خروج ارز با بومی‌سازی داروهای ضدسرطان

وی خاطرنشان کرد: اگر شرایط مالی مساعدتر شود، می‌توان کارهای بزرگ‌تر و جذاب‌تری انجام داد که نیاز کشور را تامین کند. به عنوان مثال، داروهای سرطانی دغدغه بزرگی هستند و واردات آن‌ها باعث خروج فوق‌العاده زیاد ارز از کشور می‌شود. اگر شرکت‌های دارویی با استفاده از دستگاه ما بتوانند این داروها را در داخل تولید کنند، کمک بزرگی به اقتصاد کشور خواهد شد.

تسهیل مسیر تولید و خودکفایی دارویی با تأمین تجهیزات پیشرفته

جاوید در ادامه این گفتگو به نقش تسهیل‌گری شرکت سامانه بهبود درمان نانوسنتز در زنجیره تولید دارو اشاره کرد و گفت: شرکت‌های دارویی و تولیدکننده محصولات مرتبط می‌توانند با استفاده از این دستگاه، فرآیند تحقیق و توسعه (R&D) خود را انجام داده و پس از اخذ مجوزهای لازم، به راحتی وارد فاز تولید شوند.

وی افزود: با این روش، بخش عمده‌ای از نیاز کشور در این حوزه تأمین خواهد شد. هدف این نیست که ما خودمان مستقیماً همه محصولات را تولید کنیم، بلکه ما می‌توانیم با تأمین دستگاه و ارائه خدمات پشتیبانی، به عنوان بخشی از این اکوسیستم، تولیدکنندگان را در این مسیر یاری دهیم.

کمبود بودجه پژوهشی؛ مانع اصلی تجهیز دانشگاه‌ها

مدیر فروش این شرکت دانش‌بنیان در خصوص استقبال دانشگاه‌ها از این فناوری بومی گفت: اگرچه آمار دقیقی وجود ندارد، اما دانشگاه‌های بسیاری علاقه خود را برای خرید دستگاه نشان داده‌اند و تلاش‌هایی نیز در این زمینه انجام شده است.

وی تصریح کرد: با این حال، معاونت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها معمولاً با دغدغه‌های مالی مواجه هستند و اولویت بودجه را به رفع نیازهای فوری‌تر دانشجویان اختصاص می‌دهند. به همین دلیل، با وجود صدور پیش‌فاکتور و اشتیاق دانشگاه‌ها، بسیاری از آن‌ها به دلیل نداشتن توان خرید، فعلاً از چرخه خرید خارج شده‌اند.

لزوم دیپلماسی علمی و حمایت سفرا برای ورود به بازارهای جهانی

جاوید با تأکید بر ظرفیت‌های موجود در بازار داخلی و خارجی اظهار کرد: بازار این محصول هنوز چه در داخل و چه به‌ویژه در خارج از کشور جای کار دارد. برای موفقیت در بازارهای خارجی، نیازمند حمایت ویژه معاونت علمی ریاست جمهوری هستیم.

وی در پایان پیشنهاد داد: اگر بستری فراهم شود که از طریق سفرا و رایزنان علمی، امکان حضور در نمایشگاه‌های خارجی و معرفی (پرزنت) دستگاه فراهم گردد، کمک شایانی به صادرات این محصول دانش‌بنیان خواهد شد.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری تسنیم