امام باقر(ع)؛ نجات‌دهنده عقلانیت دینی در تاریکی‌های پس از عاشورا

حجت‌الاسلام مهدی نجمایی، کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در قزوین، با اشاره به سالروز ولادت امام محمد باقر(ع) اظهار کرد: تاریخ اسلام مقاطعی دارد که اگر یک «شخصیت تمدن‌ساز» در آن ظهور نمی‌کرد، مسیر آینده به‌کلی تغییر می‌کرد، ولادت امام باقر(ع) دقیقاً در چنین نقطه حساسی رخ داد؛ دورانی که پس‌لرزه‌های عاشورا هنوز جامعه را در شوک، ترس و سردرگمی نگه داشته بود و حاکمیت اموی تلاش می‌کرد حقیقت دین را به حاشیه براند.

فوری/ اصلاحیه دولت برای مصوبۀ بنزین

وی افزود: امام باقر(ع) در چنین فضایی، نه با شمشیر، بلکه با «بازسازی عقل دینی» وارد میدان شدند، بزرگ‌ترین اقدام ایشان، احیای اعتماد مردم به اندیشه دینی بود؛ اینکه دین می‌تواند پاسخ‌گو، زنده و نجات‌بخش باشد، نه صرفاً مجموعه‌ای از مناسک بی‌روح.

نجمایی با تأکید بر جایگاه علمی امام پنجم شیعیان تشریح کرد: وقتی از امام باقر(ع) به عنوان «باقرالعلوم» یاد می‌شود، منظور انباشت اطلاعات نیست، بلکه ایجاد یک جریان فکری عمیق است. ایشان علم را از حالت فردی و محدود خارج کردند و آن را به یک حرکت اجتماعی تبدیل نمودند؛ حرکتی که پایه‌های فقه، حدیث و تفسیر شیعه را استحکام بخشید.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: امام باقر(ع) نسلی را تربیت کردند که توان تحلیل داشت، قدرت استدلال می‌شناخت و اسیر فضای تبلیغاتی حاکم نبود. شاگردان این مکتب، تنها ناقلان حدیث نبودند، بلکه معماران یک تفکر ماندگار شدند؛ تفکری که بعدها در دوران امام صادق(ع) به اوج خود رسید.

وی با اشاره به سبک شخصی زندگی امام باقر(ع) تصریح کرد: آنچه شخصیت امام را متمایز می‌کند، جمع میان معنویت عمیق و حضور فعال در جامعه است. عبادت ایشان انسان را به یاد عارفان بزرگ می‌اندازد، اما رفتار اجتماعی‌شان الگویی کامل از اخلاق، کرامت و مسئولیت‌پذیری است، امام باقر(ع) نشان دادند که دینداری واقعی، انسان را از مردم جدا نمی‌کند، بلکه به مردم نزدیک‌تر می‌سازد.

نجمایی درباره رویکرد سیاسی امام باقر(ع) بیان کرد: ایشان با شناخت دقیق شرایط زمانه، راهبردی مبتنی بر حفظ اصل امامت و تقویت جبهه فکری شیعه اتخاذ کردند، نه سازش با ظلم کردند و نه جامعه را وارد تقابل‌های پرهزینه و بی‌ثمر نمودند. میدان اصلی مبارزه، اندیشه بود؛ جایی که امام با منطق قوی و گفت‌وگوی علمی، بنیان‌های فکری انحراف را به چالش می‌کشیدند.

وی افزود: مناظرات امام با پیروان ادیان و مکاتب مختلف، نمونه‌ای کم‌نظیر از گفت‌وگوی تمدنی در تاریخ اسلام است. ادبیات محترمانه، استدلال دقیق و اعتماد به عقل مخاطب، سه ویژگی اصلی این مواجهه‌ها بود؛ الگویی که امروز بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز داریم.

این کارشناس مذهبی با اشاره به نیازهای فکری نسل جوان اظهار کرد: امام باقر(ع) به ما آموختند که ایمان بدون عقل، ماندگار نیست. جوان امروز با پرسش‌های جدی روبه‌روست و پاسخ این پرسش‌ها، نه در شعار، بلکه در تفکر منسجم دینی نهفته است. دین اگر درست فهمیده و درست عرضه شود، نه‌تنها مانع پیشرفت نیست، بلکه موتور حرکت جامعه است.

نجمایی ادامه داد: یکی از پیام‌های مهم زندگی امام باقر(ع)، ضرورت توازن در همه ابعاد زندگی است. ایشان نه اهل رهبانیت بودند و نه غرق در دنیا. هم اهل خلوت با خدا بودند و هم پیشگام در هدایت جامعه. این تعادل، نسخه‌ای کارآمد برای انسان معاصر است که میان فشارهای زندگی، دچار فرسودگی روحی شده است.

وی با تأکید بر نقش مسلمانان در تولید علم گفت: امام باقر(ع) به ما یاد دادند که امت اسلامی باید «صاحب فکر» باشد، نه دنباله‌رو. امروز اگر از باقرالعلوم سخن می‌گوییم، یعنی مسلمانان باید در علوم جدید، فناوری، پزشکی و علوم انسانی، با نگاه الهی و بومی، حرف تازه برای جهان داشته باشند.

نجمایی در پایان خاطرنشان کرد: سیره امام باقر(ع) فقط روایت تاریخی نیست، بلکه یک نقشه راه برای زندگی امروز است؛ از خانواده و اقتصاد گرفته تا اخلاق اجتماعی و مواجهه با اختلاف‌ها. اگر این سیره به درستی فهم و اجرا شود، می‌تواند بسیاری از بحران‌های فکری و اجتماعی عصر حاضر را درمان کند.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری تسنیم