رئیس انجمن زیتون زنجان: چرا توسعه صنایع زیتون در استان قفل شده است؟

مهدی عباسی امروز (یکشنبه، ۳۰ آذر ماه) در شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان زنجان با بیان اینکه روند استعلام و تغییر کاربری واحدهای صنایع زیتون گاه به هفت تا هشت سال می‌رسد، اظهار کرد: این در حالی است که در بسیاری از موارد، همان دستگاه‌هایی که در ابتدا پاسخ مثبت می‌دهند، در کمیسیون‌ها با پرونده‌ها مخالفت می‌کنند.

شهاب حسینی: زن اولم از زندگی با من رضایت نداشت/ سخت بود اما …

وی با اشاره به تکمیل ظرفیت شهرک‌ها و نواحی صنعتی استان، افزود: طی سال‌های گذشته بارها اعلام شده که شهرک‌های صنعتی آماده بهره‌برداری هستند، اما عملاً پس از گذشت بیش از ۱۵ سال، زیرساخت‌های لازم برای استقرار واحدهای جدید فراهم نشده است.

عباسی یکی از دلایل مخالفت‌ها را مسائل زیست‌محیطی عنوان کرد و ادامه داد: سازمان محیط‌ زیست در موضوعاتی مانند تلخی‌زدایی و روغن‌کشی حق دارد حساس باشد، اما بسیاری از واحدها از جمله واحدهای بسته‌بندی یا فازهای اولیه روغن‌کشی اساساً آلایندگی ندارند، با این حال به بهانه‌های زیست‌محیطی متوقف می‌شوند.

رئیس انجمن زیتون استان زنجان با بیان اینکه بیش از ۸۵ درصد واحدهای فعال بدون پروانه بهره‌برداری فعالیت می‌کنند، اضافه کرد: این وضعیت باعث شده استان زنجان سالانه حدود سه همت درآمد دولتی و ۱۷ همت سرمایه بخش خصوصی را از دست بدهد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به مصرف بالای آب در بخش کشاورزی شهرستان، بیان کرد: در این شهرستان حدود ۲۸۰۰ هکتار شالیزار وجود دارد که هر هکتار آن سالانه نزدیک به ۲۸ هزار مترمکعب آب مصرف می‌کند، در حالی که برای صنایع زیتون محدودیت‌های شدید آبی اعمال می‌شود.

عباسی با رد این ادعا که تولید ۱۱۰ هزار تن زیتون، نیاز استان به صنایع جدید را برطرف کرده است، تصریح کرد: با وجود این حجم تولید، استان در حوزه صنایع تبدیلی، بسته‌بندی و برندسازی دچار ضعف جدی است، به‌طوری که بخش عمده ارزش افزوده زیتون به استان‌های دیگر منتقل می‌شود.

او با ارائه آماری از واحدهای صنایع زیتون در کشور، افزود: استان‌هایی مانند قزوین با ۲۲ واحد و گیلان با ۳۸ واحد بسته‌بندی فعال هستند، در حالی که زنجان با وجود جایگاه برتر در تولید زیتون، از نظر صنایع تبدیلی عقب مانده است.

رئیس انجمن زیتون استان زنجان گفت: پیشنهاد می‌کنم تا زمان تکمیل و بهره‌برداری شهرک‌های صنعتی، روند تغییر کاربری و سرمایه‌گذاری واحدها از طریق کمیسیون ماده ۱۰۰ ادامه یابد و همچنین ساماندهی زمین‌های راکد و تصفیه‌خانه‌های شهرک‌های صنعتی با نظر کارشناسان رسمی دادگستری در دستور کار قرار گیرد.

عباسی با تأکید بر لزوم تشکیل منظم جلسات شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی در شهرستان‌ها، ابراز کرد: زنجان با سهم ۲۳ درصدی از سطح زیر کشت و حدود ۵۰ درصد تولید زیتون کشور، ظرفیت تبدیل شدن به قطب بسته‌بندی و برندسازی زیتون ایران را دارد، اما این امر نیازمند تصمیمات جدی و تسهیل مسیر سرمایه‌گذاری است. 

رئیس انجمن زیتون استان زنجان با انتقاد از سوءمدیریت منابع آب و محدودیت‌های اعمال‌شده برای صنایع زیتون، گفت: جایگزینی کشت برنج با زیتون می‌تواند ضمن کاهش مصرف آب، توجیه اقتصادی بالاتری برای کشاورزان و استان همراه داشته باشد. درخواست‌های مطرح‌شده در حوزه تغییر کاربری مربوط به واحدهای بسته‌بندی و فعالیت‌های دو فاز است و ارتباطی با تلخی‌زدایی ندارد، اما به دلیل نبود زیرساخت مناسب و انحصار در خرید تفاله، برخی واحدها عملاً امکان فعالیت مؤثر ندارند.‌

وی با اشاره به انحصار موجود در خرید تفاله دو فاز، افزود: در حال حاضر تنها یک واحد اصلی خریدار تفاله وجود دارد که با تعیین قیمت‌های پایین، موجب تضعیف سایر واحدها شده و برخی تولیدکنندگان را ناچار به خروج از چرخه تولید کرده است. 

این فعال اقتصادی با بیان اینکه شهرستان دارای ۲۲ رودخانه اصلی با ظرفیت تولید سالانه حدود ۶۲۰ میلیون مترمکعب آب است، ادامه داد: از این میزان تنها حدود ۷۲ میلیون مترمکعب برای باغات زیتون مصرف می‌شود که با مدیریت صحیح، این عدد می‌تواند به حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیون مترمکعب کاهش یابد.

وی با اشاره به سطح زیرکشت برنج در شهرستان، اظهار کرد: حدود ۶ هزار هکتار از اراضی به کشت برنج اختصاص دارد که ۲۸۰۰ هکتار آن در بستر رودخانه‌ها انجام می‌شود و بخش قابل توجهی از این اراضی با هدف تثبیت مالکیت و درآمدزایی اجاره داده شده است. 

عباسی با استناد به مطالعات دانشگاه کوردوبا اسپانیا، تصریح کرد: مصرف آب زیتون حدود ۱۵۰۰ مترمکعب در هکتار است، در حالی که مصرف آب برنج چندین برابر این مقدار است و ادامه این الگوی کشت، فشار سنگینی بر منابع آبی منطقه وارد می‌کند. 

او با اشاره به توسعه ۱۴ هزار هکتاری اراضی کشاورزی در ۱۰ سال گذشته، بیان کرد: بر اساس نظر کارشناسان وزارت نیرو، حدود ۷۵ درصد بحران فعلی آب ناشی از سوءمدیریت و تنها ۲۵ درصد مربوط به خشکسالی است. با حذف ۲۸۰۰ هکتار کشت برنج و جایگزینی آن با باغات زیتون، می‌توان سالانه حدود ۶۸ میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه‌جویی کرد، در حالی که توجیه اقتصادی زیتون حدود سه برابر برنج برآورد می‌شود. 

وی همچنین با هشدار نسبت به پیشروی خشکسالی و سوءمدیریت منابع آب، گفت: سالانه حدود پنج کیلومتر از آثار کم‌آبی به سمت پایین‌دست پیشروی می‌کند و در صورت تداوم این روند، باغات زیتون نیز در سال‌های آینده با خطر خشکیدگی مواجه خواهند شد.

رئیس انجمن زیتون زنجان خواستار رایزنی جدی با وزارت نیرو برای آبگیری سد شهید شهریاری شد و تاکید کرد: این سد با پیشرفت فیزیکی ۱۰۰ درصدی، در فاصله ۹۰ کیلومتری شهرستان قرار دارد و آبگیری آن می‌تواند نقش مهمی در تأمین پایدار آب منطقه ایفا کند. 

در ادامه جلسه، یک فعال حوزه تولید زیتون با انتقاد از تمرکز شهرک‌های صنعتی در بخش مرکزی شهرستان و نبود نظارت مؤثر، گفت: طولانی شدن فرآیندهای اداری، ضعف زیرساخت‌ها و بی‌توجهی به مسائل بهداشتی و زیست‌محیطی، انگیزه سرمایه‌گذاران را از بین برده و تولیدکنندگان را فرسوده کرده است.

جواد اکبری با اشاره به ظرفیت بالای کشاورزی منطقه اظهار کرد: شهرستان ما بیش از ۷۰ نوع محصول کشاورزی تولید می‌کند، اما تنها از یک شهرک و ناحیه صنعتی برخوردار است که آن هم با مشکلات متعدد مواجه است.‌

وی با انتقاد از واگذاری زمین‌های شهرک صنعتی در سال‌های گذشته، افزود: بسیاری از افراد سال‌ها قبل زمین دریافت کرده‌اند اما پس از گذشت حدود ۳۰ سال، هیچ‌گونه ساخت‌وسازی انجام نداده‌اند و این زمین‌ها بلااستفاده باقی مانده است، در حالی که تولیدکنندگان واقعی برای استقرار واحدهای صنعتی با کمبود زمین مواجه‌اند. 

اکبری با اشاره به وضعیت تصفیه‌خانه شهرک صنعتی، گفت: تصفیه‌خانه‌ای که با حضور مسئولان ملی افتتاح شد، هنوز به‌طور کامل به بهره‌برداری نرسیده و حتی بخشی از خطوط انتقال آن نصب نشده است، موضوعی که موجب ایجاد بوی نامطبوع و نارضایتی مردم شده و سلامت شهروندان را تحت تأثیر قرار داده است. 

وی ادامه داد: انتظار می‌رود دستگاه‌های نظارتی، شبکه بهداشت و دستگاه قضایی به این مسائل ورود جدی داشته باشند، چراکه بی‌توجهی به این مشکلات باعث افزایش بی‌اعتمادی مردم نسبت به مسئولان می‌شود.

او با تأکید بر لزوم توسعه متوازن شهرک‌های صنعتی در سطح شهرستان، تصریح کرد: ایجاد شهرک‌های صنعتی کوچک و فراگیر در روستاها می‌تواند امکان فرآوری سریع محصولات کشاورزی را در نزدیکی مزارع فراهم کند و از افت کیفیت محصول، به‌ویژه زیتون جلوگیری کند. 

اکبری همچنین با انتقاد از طولانی بودن روندهای اداری، بیان کرد: سرمایه‌گذار و تولیدکننده نباید آن‌قدر درگیر بروکراسی شود که پس از دو سال دوندگی، سرمایه خود را به بازارهای غیرمولد مانند طلا و ارز منتقل کند، این موضوع به ضرر تولید، اشتغال و اقتصاد استان است. 

وی با اشاره به ظرفیت منابع آبی شهرستان و وجود رودخانه‌های دائمی، خواستار مدیریت صحیح منابع آب و حمایت عملی از تولیدکنندگان شد و خاطرنشان کرد: اگر واقعاً زیتون را به‌عنوان محصول راهبردی استان می‌دانیم، باید نگاه حمایتی، آموزش‌های تخصصی و توسعه صنایع تبدیلی را به‌صورت جدی در دستور کار قرار دهیم.

در ادامه این جلسه عنوان شد که بیش از ۹۰ درصد روغن خوراکی مصرفی کشور از طریق واردات تأمین می‌شود و توسعه زیتون از سال ۱۳۷۲ با هدف کمک به تأمین امنیت غذایی و کاهش وابستگی به واردات در دستور کار قرار گرفته است. همچنین تأکید شد که روغن زیتون به دلیل نقش آن در سلامت جامعه، در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در سیاست‌های غذایی و بازارهای بین‌المللی پیدا کرده است.

همچنین مطرح شد که با وجود توسعه سطح زیرکشت زیتون در شهرستان طارم و کسب رتبه نخست تولید زیتون در کشور، این شهرستان در سال‌های اخیر با تنش‌های جدی، به‌ویژه در حوزه تأمین آب پایدار مواجه بوده و برای این موضوع برنامه منسجمی تدوین نشده است.‌

انتهای پیام

منبع: ایسنا