پشت پرده دیپلماسی پوتین با سرمایه‌دار آمریکایی؛ آزادی یک زندانی در گرو ملاقات محرمانه؟

به گزارش نمابان و به نقل از ایسنا، وال استریت ژورنال در گزارشی نوشت: «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه علاقه‌مند به ملاقات با «استیو ویتکاف» بود؛ آنقدر علاقه‌مند که ممکن بود آزادی یک زندانی آمریکایی را برای او در نظر بگیرد. این دعوت از طرف یک سرمایه‌دار کرملین به نام «کریل دیمیتریف» با واسطه‌گری «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان صورت گرفته بود.

فال شب یلدا 1404 / فقط نیت کن در بلندترین شب سال …

یک فرد آشنا با این ارتباط گفت: فقط یک نکته وجود داشت: انتظار می‌رفت ویتکاف به تنهایی و بدون هیچ رابط سیا، دیپلمات یا حتی مترجمی بیاید.

رئیس‌جمهور روسیه در حال مطالعه پروفایل‌های روانشناختی مقامات اطراف ترامپ، از جمله «کیت کلاگ»، ژنرال سه ستاره بازنشسته‌ای بود که ترامپ به عنوان فرستاده آمریکا به روسیه و اوکراین معرفی کرده بود. گزارش‌های آژانس اطلاعاتی پوتین تأکید می‌کرد که دختر کلاگ یک موسسه خیریه در اوکراین دارد – پرچم قرمزی که به گفته افراد آشنا با اسناد، نشان می‌دهد ممکن است در طول مذاکرات صلح پیش رو با خواسته‌های روسیه مخالفت کند. کلاگ همچنین درخواست «تاکر کارلسون»، شخصیت تلویزیونی، را که قبل از روز تحلیف به او گفته بود مسکو آماده شروع گفتگو است، نادیده گرفته بود.

شاید کسی از نزدیکان ترامپ وجود داشت که می‌توانست بهتر باشد.

۱۰ ماه بعد، کلاگ از عرصه خارج شد و «ویتکاف و دمیتریف» دو تاجر با ارتباطات قوی با ترامپ و پوتین در حال ارائه یک نظم امنیتی و اقتصادی نوین برای اروپا هستند.

«جارد کوشنر»، داماد ترامپ برای کمک به مذاکره در مورد مرزهای روسیه، شکل ارتش اوکراین و اینکه ترامپ با چه سرعتی می‌تواند پرده آهنین جدید تحریم‌هایی روسیه را، کنار بزند، اعلام آمادگی کرده است.

به سختی می‌توان لحظه‌ای را در تاریخ مشخص کرد که تاجران چنین نفوذ مستقیمی بر مسائل جنگ و صلح داشته باشند. از پایان جنگ جهانی دوم، رابطه واشنگتن با مسکو با دقیق‌ترین تنظیم و توسط سازمان‌های جاسوسی که رقیب خود را از نزدیک می‌شناختند، هدایت می‌شد. دیپلمات‌های باتجربه پروتکل‌های سفت و سختی را برای جلوگیری از سوءتفاهم بین دو قدرت هسته‌ای که انتقام‌جویانه منتظر حمله هستند، تمرین می‌کردند.

اما امروزه، آن ساختارها عملا دیگر وجود ندارند. آمریکا از ماه ژوئن سفیری در مسکو نداشته و حتی معاون وزیر امور خارجه در امور اروپا و اوراسیا حضور ندارد. ویتکاف پیشنهادهای متعدد سازمان سیا برای ارائه گزارش در مورد روسیه را رد کرده است.

وزارت امور خارجه ایالات متحده گروه کوچکی از کارکنان را برای حمایت از ویتکاف منصوب کرد، اما اعضای آن تیم و سایر افراد در سراسر دولت، برای دریافت خلاصه‌ای از جلسات خارجی ویتکاف با مشکل مواجه بوده‌اند. متحدان قدیمی در اروپا نیز احساس می‌کنند در تاریکی رها شده‌اند و نگرانند که واشنگتن دیگر از آنها حمایت نکند، در حالی که پادشاهی‌های خاورمیانه در حال قدرت گرفتن هستند.

در ماه جاری میلادی، ویتکاف ششمین سفر خود به روسیه را به پایان رساند و تا نیمه‌شب به مدت پنج ساعت با پوتین گفت‌وگو کرد. از زمان اتحاد واشنگتن با «ژوزف استالین» در جریان قانون Lend Lease Act  – که براساس آن آمریکا می‌توانست تجهیزات جنگی را به هر کشوری که «برای دفاع از آمریکا حیاتی» تلقی شود، قرض دهد یا اجاره دهد- هیچ مقام کاخ سفید از چنین دسترسی مکرر و شخصی به یک رهبر روسیه یا اتحاد جماهیر شوروی برخوردار نبوده است.

ویتکاف هنوز به اوکراین سفری نداشته است. رهبران این کشور و دیگر کشورهای اروپایی شکایت دارند که او از آنها می‌خواهد در ازای توافق صلحی که مطمئن نیستند دوام بیاورد، قلمروهایش را  به روسیه واگذار کند. قرار است در روزهای آتی دمیتریف برای دور دیگری از مذاکرات با ویتکاف در میامی دیدار کند.

ظهور ویتکاف به عنوان فرستاده آمریکا در کرملین تا حدودی داستان مانور پوتین برای کنار زدن دیپلمات‌های آمریکایی و نزدیک شدن به میلیاردرهای این کشور است. این کار سختی نبود. ترامپ هیچگاه تردید خود را در مورد نهادها و اتحادهای سنتی پنهان نکرده و برای وفاداری یک دوست چند دهه‌ای مانند ویتکاف ارزش قائل است.

از نظر کلاگ، روسیه در پشت صحنه برای جایگزینی او تلاش کرد اما این ترامپ بود که تصمیم گرفت حوزه اختیاراتش را به اوکراین محدود کند.

کلاگ در مصاحبه‌ای گفته بود که او و ویتکاف با هم خوب کنار می‌آیند: «من اوکراینی‌ها را می‌شناسم. او روس‌ها را می‌شناسد. هیچکس از یگری ناراحت و دلخور نیست.»

ترامپ روز سه شنبه گفت که ویتکاف وقتی کارش را به عنوان فرستاده ویژه شروع کرد، چیزی درباره روسیه نمی‌دانست اما چون مردم استیو را دوست دارند، در کارش موفق شد.

ویتکاف، ۶۸ ساله در مصاحبه با وال استریت ژورنال خود را یک معامله‌گر می‌نامد: «این به معنای قرار دادن خود به جای طرف مقابل و یافتن راهی برای کمک به او برای به دست آوردن فضای سیاسی جهت انجام این معامله است.» بله، او فاقد تجربه سیاست خارجی است، اما با گذشت تقریبا چهار سال از جنگ اوکراین که بیش از یک میلیون کشته برجای گذاشته است، استدلال می‌کند که زمان آن رسیده که چیز جدیدی را امتحان کنیم.

او از انتقاداتی که می‌گویند در دیپلماسی با بالاترین ریسک‌ها دست و پنجه نرم می‌کند، آگاه است، اما یک مقام کاخ سفید تأکید می‌کند که او با امنیت دیپلماتیک سفر می‌کند و قبل از سفر با اعضای شورای امنیت ملی، دفتر مدیر اطلاعات ملی یا وزیر امور خارجه «مارکو روبیو»، در جلسات توجیهی شرکت می‌کند. پس از ملاقات با پوتین، او معمولاً با رئیس‌جمهور، معاون رئیس‌جمهور و روبیو از طریق خط امن سفارت تماس می‌گیرد.

روسای جمهور آمریکا از جورج بوش پدر تا دوره اول ریاست جمهوری ترامپ چندین محقق کرملین و گویندگان مسلط به زبان روسی داشتند از «برنت اسکوکرافت» تا «کاندولیزا رایس» و هنوز کسی نتوانسته بحران اوکراین را که از زمان فروپاشی کمونیسم در حال شکل‌گیری بوده است، متوقف کنند.

«آنا کلی» سخنگوی کاخ سفید می‌گوید: «شاید در دولت‌های قبلی، برای انجام هر کاری یک فرآیند بسیار پیچیده و بوروکراتیک وجود داشت. رئیس جمهور شخصا افرادی را که به آنها اعتماد دارد، مانند روبیو، نماینده ویژه ویتکاف و دیگران، برای اجرای اهداف سیاست خارجی خود هدایت می‌کند.»

یکی از مقام‌های کاخ سفید نیز گفته که تصمیم برای انتصاب ویتکاف، فقط و فقط تصمیم ترامپ بود: « اینکه گفته شود کشورهای خارجی در این مورد نقشی داشته‌اند، ادعایی پوچ و بی‌اساس است.»

روبیو در بیانیه‌ای گفت که ویتکاف «کار فوق‌العاده‌ای» انجام می‌دهد و «اهداف را درک می‌کند و کارها را به نمایندگی از رئیس‌جمهور و مردم آمریکا انجام می‌دهد».

برای پیگیری ظهور دیپلماسی تجاری، وال استریت ژورنال با مقامات و بازرگانان فعلی و سابق آمریکایی، روسی، اروپایی و عربی صحبت کرد که چندین نفر از آنها در طول مذاکرات با ویتکاف در اتاق حضور داشته‌اند. در یک سری مصاحبه، ویتکاف و دمیتریف تکامل همکاری خود را شرح دادند.

یکی از سوالات این است که آیا پوتین این کانال جدید تاجر-دیپلمات‌ را از روی تمایل صادقانه برای مذاکره صلح پذیرفته است یا اینکه در حال هدایت یک فریبکاری استادانه است که برای انعکاس ارزش‌های تجاری ترامپ به خودش و به بند کشیدن او طراحی شده است.

«بوریس بوندارف» دیپلمات سابق روس که کمی پس از حمله اوکراین گریخت و اکنون در خفا زندگی می‌کند،‌ گفت: «ترامپ مانند یک تاجر فکر می‌کند، او به معاملات فکر می‌کند اما تفکر پوتین صد در صد متفاوت است. برای پوتین، جنگ چیزی فراتر از یک مساله دنیوی است، چیزی مقدس است، کاری که باید انجام دهد و به همین دلیل است که ترامپ را فردی بسیار ساده‌لوح می‌داند.»

یک مقام کاخ سفید گفت که این میلیاردر متولد برانکس با جت شخصی خود به روسیه سفر می‌کند و هزینه‌های خود را پرداخت می‌کند. او به ندرت از وزارت امور خارجه بازدید می‌کند و میز قدیمی ایوانکا ترامپ را در بال غربی ترجیح می‌دهد. 

دیدارش با ترامپ اولین بار در سال ۱۹۸۶ رخ داد  زمانی که ویتکاف در یک مهمانی شبانه در یک اغذیه‌فروشی برای ترامپ یک ساندویچ ژامبون و پنیر خرید. هر دو امپراتوری املاک و مستغلات خود را ساختند، آنها را به فرزندان خود دادند و به جنوب فلوریدا نقل مکان کردند.

پس از شکست ترامپ در سال ۲۰۲۰، ویتکاف به عنوان شاهد در جریان محاکمه کلاهبرداری منهتن شهادت داد. او در طول دومین کمپین انتخاباتی ترامپ با او سفر کرد.

ویتکاف پیش از این با برخی از قدرتمندترین خانواده‌های سلطنتی جهان عرب تجارت کرده بود. او برای مدتی به همراه یک صندوق ثروت ملی ابوظبی، مالک مشترک «هتل پارک لین» در نیویورک بود. او رابطه نزدیکی با «شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی»، نخست وزیر قطر دارد که سال گذشته در عروسی پسر ویتکاف شرکت کرد.

ویتکاف وقت خود را با تلفن تلف نمی‌کند. در فاصله بین انتخاب ترامپ و مراسم تحلیف، به دولت در حال کناره‌گیری بایدن پیوست تا با اسرائیل و حماس بر سر آتش‌بس در غزه مذاکره کند. مقامات سابق گفتند که تیم ترامپ در مورد اینکه با کدام مقامات خارجی صحبت می‌کنند، با کاخ سفیدِ بایدن در تماس نزدیک بود.

اما روسیه به طور ویژه حساس بود. برخی از مقامات امنیت ملی جدید ترامپ سعی کردند بفهمند چگونه می‌توانند بدون شروع تحقیقات، گفتگو با کرملین را آغاز کنند، همانطور که «مایکل فلین»، مشاور امنیت ملی سابق ترامپ، در سال ۲۰۱۷ این کار را کرده بود. کلاگ، فرستاده رسمی ترامپ به روسیه، از این کار اجتناب کرد. در هفته‌های قبل از مراسم تحلیف، کارلسون او را تشویق کرد که با روس‌ها صحبت کند، اما کلاگ – که به عنوان مشاور امنیت ملی معاون رئیس جمهور مایک پنس و بعداً به عنوان همکار فاکس نیوز خدمت کرده بود – هنوز در حال تدوین برنامه خود برای رسیدگی به این درگیری بود. 

اما یک مقام کرملین، معروف به « سیاستگذار پولی پوتین»، در حال صحبت با ولیعهد عربستان سعودی درباره فرستاده دیگری از دولت ترامپ بود: استیو ویتکاف.

دسامبر گذشته، درحالیکه ویتکاف برای صحبت درباره غزه و سایر مسائل به عربستان رفته بود، ولیعهد عربستان پیشنهادی به او داد: «می توانم برای حل بحران اوکراین کمک کنم.»

این ماجرا «کریل دمیتریف»، دوست قدیمی ولیعهد عربستان و رئیس صندوق ثروت ملی روسیه که همسرش از دوستان خوب دختر دوم پوتین است، را نیز شامل می‌شد.

وقتی سرمایه‌گذاری خارجی پس از الحاق کریمه به روسیه کاهش یافت، دمیتریف تلاش‌های خود را برای نفوذ در خاورمیانه افزایش داد. او با قدرتمندترین اعضای خاندان سلطنتی منطقه، از جمله ولیعهد عربستان دوست شد که در سال ۲۰۱۵ متعهد به سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری در اقتصاد روسیه شد. دمیتریف صندوق ثروت ملی روسیه را برای حمایت از برنامه‌ای برای حفاظت از شاهین‌های کمیاب روسی هدایت کرد و سپس آنها را به عنوان هدیه به خاندان سلطنتی عربستان سعودی و قطر تحویل داد.

در سال ۲۰۲۰، این مدیر صندوق به کوشنر کمک کرد تا حمایت روسیه از اولویت‌های ایالات متحده در خاورمیانه را هماهنگ کند. این شامل نجات اتحاد نفتی موسوم به اوپک پلاس و توافق‌نامه‌های موسوم به ابراهیم برای عادی‌سازی روابط اسرائیل و اعراب می‌شد. کوشنر بعدا این ابتکارات را به عنوان الگویی برای آنچه او و ویتکاف می‌توانستند بین روسیه و اوکراین ترتیب دهند، در نظر گرفت.

به گفته افراد مطلع، وقتی ویتکاف در عربستان بود، ولیعهد این کشور پیشنهاد داد که روس‌ها با او آشنا شوند. عربستان سعودی سال‌ها به ایالات متحده پیشنهاد کمک به مذاکره برای دستیابی به توافق صلح در اوکراین را داده بود، به این امید که به درگیری‌ای که بازارهای انرژی را آشفته کرده، پایان دهد و همچنین مشتاق بود که به عنوان یک واسطه بانفوذ دیده شود.

به گفته یک فرد آگاه از مذاکرات، مقامات سعودی در پاسخ به تحقیقات روسیه، روابط نزدیک ویتکاف با ترامپ را تایید کردند.

در ماه ژانویه، ویتکاف به اطرافیانش گفته بود که ممکن است از او خواسته شود که مسئولیت‌های مربوط به ایران و روسیه را بر عهده بگیرد. یک مقام کاخ سفید گفت که او اندکی پس از مراسم تحلیف، ارتباط با دیمیتریف را آغاز کرده است.

دیمتیرف از ولیعهد عربستان خواست تا پیامی را به فرستاده ویژه ترامپ برساند. پوتین می‌خواست تا با این فرستاده جدید آمریکا در خاورمیانه صحبت کند و قرار بود معامله‌ای انجام شود: روسیه ممکن است به عنوان نشانه‌ای از حسن نیت، حاضر به مذاکره برای تبادل زندانیان باشد.

زندانی مورد نظر «مارک فوگل»، معلم تاریخ دبیرستان بود که به دلیل حمل حشیش به فرودگاه «شرمتیوو» مسکو، به ۱۴ سال حبس محکوم شده بود. این مرد اهل پنسیلوانیا در مدرسه سفارت ایالات متحده در مسکو، به فرزندان چندین سفیر ایالات متحده، از جمله «بیل برنز»، مدیر آینده سیا، درس داده بود.

آمریکایی‌های دیگر از جمله «بریتنی گرینر»، ستاره WNBA، «ایوان گرشکوویچ» خبرنگار وال استریت ژورنال و «پاول ویلان» در ازای مجموعه‌ای از امتیازات فزاینده که واشنگتن زمانی آنها را غیرقابل قبول می‌دانست، با آزادی معاوضه شدند.

کلاگ از یکی از خبرنگاران شنید که کرملین بابت اینکه دخترش از اوکراین حمایت می‌کند، به کاخ سفید شکایت کرده و برای همین تصمیم گرفته تا ۳۱ دسامبر از سمتش کناره‌گیری کند.

برای چندین دهه مقام‌های ارشد آمریکایی که به روسیه می‌رفتند باید کتابی از قوانین و مقررات موسوم به «قوانین مسکو» را مطالعه می‌کردند.

این کتاب، روش‌های بی‌شماری را که ماموران امنیتی روسیه برای نظارت، به دام انداختن، سازش و جذب بازدیدکنندگان آمریکایی تلاش می‌کنند، تشریح می‌کند. این سند اخیرا به‌روزرسانی شده است تا منعکس‌کننده‌ موضع تهاجمی فزاینده‌ سرویس‌های امنیتی، به‌ویژه واحد مسئول ردیابی آمریکایی‌ها، یعنی وزارت ضد اطلاعات یا DKRO، باشد. مقاماتی که در تدوین آن نقش داشته‌اند، می‌گویند یک قانون مهم وجود دارد: «هیچ تصادفی وجود ندارد.»

پیش از سفر، سازمان سیا پیشنهاد داد که ویتکاف را در جریان امور قرار دهد؛ اما او نپذیرفت. همچنین مترجمی نیز همراه او نبود. به او گفته شده بود که رئیس جمهور روسیه به او اجازه نمی‌دهد شخص دیگری را به جلسه بیاورد.

یکی از مقام‌های کاخ سفید گفت که ویتکاف پیش از سفر اولش به روسیه در چندین جلسه توجیهی از جمله جلسه توجیهی اطلاعاتی ترامپ شرکت کرده است. سازمان سیا مرتبا او را در مورد مسائل دیگری مانند غزه توجیه می‌کند اما نه روسیه.

۱۱ فوریه، دمیتریف در فرودگاه با ویتکاف دیدار کرد و در مسیر کرملین به او اطمینان خاطر داد. برای سه ساعت پوتین میزبان ویتکاف بود و فرستاده ترامپ از سخنرانی رئیس جمهور روسیه درباره تاریخ هزار ساله کشورش یادداشت برداری می‌کرد.

دو نفر از افراد مطلع از این جلسه گفتند که پوتین در حال ارزیابی این بود که آیا مرد مقابلش به اندازه‌ای که مشخصاتش نشان می‌دهد، پذیرای دیدگاه روسیه هست یا خیر. اگر چنین باشد، هدیه‌ای برای او داشت. فوگل بیش از چهار ساعت بود که به مسکو منتقل شده بود.

ویتکاف از پوتین پرسید: «اهداف شما چیست؟ چطور می‌توانیم با هم کار کنیم؟»

وقتی ویتکاف، فوگل را دید که در فرودگاه مسکو منتظرش بود، قلبش به تپش افتاد. از نظر ویتکاف، روسیه بسیار مهمان‌نواز بود.

فرستاده ویژه ترامپ بعد به وال استریت گفت: «فکر می‌کنم این بزرگترین دستاورد من در زندگی بوده باشد.»

او گفت که محمد بن سلمان به خاطر انجام یک تغییر جدید و تکان‌دهنده در امور بین‌الملل، شایسته تقدیر است: «او مشوق این آشتی بود که در آن دو رئیس جمهور به هم نزدیک شدند.»

کمتر از یک هفته بعد، این عربستان بود که میزبان عالی‌ترین مذاکرات دو جانبه بین مقام‌های ارشد آمریکایی و روسی از زمان جنگ اوکراین بود و در آن، ویتکاف و نه کلاگ حضور داشت.

دمیتریف ضمن گفت‌وگویی صمیمانه با ویتکاف به رسانه‌ها گفت که از شرکت‌های آمریکایی برای سرمایه گذاری در منطقه شمالگان روسیه دعوت کرده است.

بر اساس اعلام وزارت تجارت و صنعت روسیه، این ماه، پس از آنکه ویتکاف ششمین دور ملاقات‌های خود با پوتین را به پایان رساند، یک شرکت روسی او را با ۱۱ پوند خاویار قرمز به خانه فرستاد. در واقع، این یک برند متوسط خاویار بود که این شرکت اکنون می‌خواهد آن را با نام «ترامپوفکا» به بازار عرضه کند. البته که یک مقام کاخ سفید دریافت این خاویار توسط ویتکاف را رد کرد.

در همین حال، دیمیتریف عکسی از یک بطری شراب برند ترامپ روی میزی مشرف به میدان سرخ و کرملین در ایکس منتشر کرد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا