عراقچی: به مذاکره عادلانه پایبندیم اما دیکته را نمی‌پذیریم

به گزارش نمابان و به نقل از خبرگزاری مهر، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، در گفت‌وگوی اختصاصی با برنامه Worlds Apart شبکه راشاتودی، با تشریح آخرین تحولات مرتبط با پرونده هسته‌ای ایران، تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران همچنان آماده توافقی عادلانه و متوازن از مسیر مذاکره است، اما هرگز زیر بار فشار، تهدید و دیکته نخواهد رفت.

فال حافظ ویژه شب یلدا 1404 / فیلم

به گفته عراقچی، ایران پیش از حملات نظامی اخیر، پنج دور مذاکره مستقیم با استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، درباره برنامه هسته‌ای داشته و حتی دور ششم مذاکرات برای ۱۵ ژوئن برنامه‌ریزی شده بود، اما دو روز پیش از آن، حمله اسرائیل به ایران و سپس همراهی آمریکا، این روند را متوقف کرد. وی این اقدام را «غیرقانونی و بدون هیچ‌گونه تحریک قبلی» توصیف کرد و گفت: حمله در میانه مذاکرات، تجربه‌ای بسیار تلخ برای ایران بود؛ تجربه‌ای که پیش‌تر نیز با خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ تکرار شده بود.

وزیر امور خارجه با اشاره به تماس‌های محدود پس از جنگ ۱۲ روزه، تصریح کرد: طرف آمریکایی بر ازسرگیری مذاکرات اصرار داشت، اما این اصرار با رویکردی نادرست همراه بود. به گفته او، مذاکره زمانی معنا دارد که مبتنی بر احترام متقابل باشد، نه تحمیل خواسته‌ها.

عراقچی در پاسخ به این پرسش که آیا دولت فعلی آمریکا قادر به تغییر رویکرد خود است، گفت: همه‌چیز به این بستگی دارد که آن‌ها تفاوت مذاکره و دیکته را درک کنند. اگر با ایده‌ای عادلانه، متوازن و مبتنی بر منافع متقابل وارد شوند، ایران آماده بررسی است؛ اما تجربه‌های تلخ سال‌های اخیر نشان داده که هنوز آمادگی لازم برای یک توافق عادلانه در آن‌ها دیده نمی‌شود.

وی با اشاره به حملات آمریکا به تأسیسات هسته‌ای نطنز و فردو و ادعای پنتاگون مبنی بر عقب افتادن یک تا دو ساله برنامه هسته‌ای ایران، تأکید کرد: تأسیسات ما به‌طور جدی آسیب دیده‌اند، اما فناوری پابرجاست. فناوری را نمی‌توان بمباران کرد.

عراقچی افزود: ایران حق مشروع استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، از جمله غنی‌سازی، را برای خود محفوظ می‌داند و از این حق عقب‌نشینی نخواهد کرد.

وزیر امور خارجه در عین حال خاطرنشان کرد: ایران آماده است همانند سال ۲۰۱۵ اطمینان کامل بدهد که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است و صلح‌آمیز باقی خواهد ماند، مشروط بر آنکه تحریم‌ها رفع شود و توافق بر پایه احترام و اعتمادسازی متقابل شکل بگیرد.

به گفته او، تجربه دیپلماسی در برجام موفق بود، در حالی که تجربه عملیات نظامی به اهداف خود نرسید و اکنون انتخاب میان این دو مسیر با ایالات متحده است.

عراقچی همچنین به موضوع همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پرداخت و از عدم محکومیت حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران از سوی آژانس و مدیرکل آن انتقاد کرد. وی این سکوت را «سابقه‌ای بسیار بد در تاریخ آژانس» دانست، اما تأکید کرد که ایران همچنان عضو متعهد NPT است و اصل همکاری را رد نمی‌کند.

به گفته وزیر امور خارجه، مسئله اصلی، نبود چارچوب مشخص برای بازرسی از تأسیساتی است که هدف حمله نظامی قرار گرفته‌اند. او افزود: هیچ سابقه‌ای در این زمینه وجود ندارد. به همین دلیل، ایران و آژانس توافق کرده‌اند برای تعیین شیوه و چارچوب مناسب بازرسی، وارد مذاکره شوند؛ موضوعی که اکنون روی میز گفت‌وگو قرار دارد.

آژانس از مسیر حرفه‌ای خود منحرف شده است

وی با انتقاد صریح از عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این نهاد را متأثر از فشارهای سیاسی برخی کشورها دانست و تأکید کرد: آژانس که باید نهادی کاملاً حرفه‌ای باشد، در عمل به نهادی سیاسی یا تحت نفوذ سیاسی اعضای خاص شورای حکام تبدیل شده است.

عراقچی با اشاره به تجربه مشترک ایران و روسیه در مواجهه با سکوت آژانس نسبت به حملات نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای، از جمله نیروگاه زاپروژیا، گفت: مدیرکل آژانس میان فشارهایی گرفتار شده که از او اقدامات خاصی را مطالبه می‌کنند و همین مسئله باعث شده آژانس از محکوم کردن حمله به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز، حتی آن‌هایی که تحت پادمان خود آژانس بوده‌اند، خودداری کند.

وزیر امور خارجه حمله به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز را «بزرگ‌ترین نقض حقوق بین‌الملل» توصیف کرد و افزود: با وجود اینکه بمباران چنین تأسیساتی از نگاه افکار عمومی جهان اقدامی غیرقانونی و محکوم است، آژانس و شماری از کشورهای اروپایی از محکوم کردن آن سر باز زدند؛ رویکردی که به گفته او «بسیار تأسف‌بار» است.

عراقچی تأکید کرد: آژانس باید به وظایف حرفه‌ای خود بازگردد، از هرگونه سیاسی‌کاری پرهیز کند و درخواست‌هایی را که با انگیزه‌های سیاسی مطرح می‌شود، رد کند. وی همچنین نقش روسیه را به‌عنوان عضو دائم شورای امنیت و یکی از اعضای برجسته شورای حکام آژانس مهم دانست و تصریح کرد که مسکو همواره بر حفظ ماهیت حرفه‌ای آژانس پافشاری کرده است.

وزیر امور خارجه در بخش دیگری از این گفت‌وگو، غنی‌سازی اورانیوم را حقی مشروع و بخشی از شأن و غرور ملی ایران دانست و گفت: غنی‌سازی حاصل تلاش و دستاورد دانشمندان ایرانی است و ایران حاضر نیست از این حق صرف‌نظر کند، اما همزمان آماده است اطمینان‌های لازم درباره ماهیت کاملاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود ارائه دهد.

عراقچی با اشاره به حملات آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران تأکید کرد: این حملات نخستین ضربه جدی به رژیم عدم اشاعه هسته‌ای بود و موجب تضعیف یکی از مهم‌ترین سازوکارهای امنیتی جهان شد.

به گفته او، پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) معاهده‌ای کلیدی برای صلح و ثبات بین‌المللی است و بر اساس آن، کشورهایی که به تعهدات خود پایبندند، حق استفاده صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای را دارند.

وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: سلب این حق از یک کشور مشخص، در عمل به معنای تضعیف کل نظام عدم اشاعه است.

وی تصریح کرد: بهترین اقدامی که ایالات متحده می‌تواند نه فقط برای ایران یا منطقه، بلکه برای کل جهان انجام دهد، احترام به NPT و به‌رسمیت شناختن حقوق کشورهایی است که در چارچوب این معاهده به‌دنبال استفاده صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای هستند.

افزایش حضور نظامی آمریکا عامل بی‌ثباتی منطقه است

وی با اشاره به تداوم حملات آمریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای ایران و همزمان افزایش حضور نظامی ایالات متحده در منطقه، این روند را عامل تشدید ناامنی و بی‌ثباتی دانست.

عراقچی در پاسخ به پرسشی درباره افزایش حضور دریایی و نظامی آمریکا در منطقه و نقش آن در شرایط کنونی گفت: موضوع کاملاً روشن است؛ این حضور نه‌تنها موجب ثبات نمی‌شود، بلکه به افزایش تنش و بی‌ثباتی منطقه دامن می‌زند.

وی با اشاره به تحولات دو سال اخیر افزود: رژیم صهیونیستی در این مدت به هفت کشور منطقه حمله کرده و همچنان به سیاست تهدید و توسعه‌طلبی نظامی خود ادامه می‌دهد.

وزیر امور خارجه با انتقاد از نقض مکرر آتش‌بس‌ها از سوی اسرائیل در غزه و لبنان تصریح کرد: این در حالی است که ایالات متحده به‌عنوان ضامن این آتش‌بس‌ها، در برابر این نقض‌ها بی‌تفاوت مانده است.

به گفته او، چنین رویکردی واقعیت‌های نگران‌کننده‌ای را رقم زده که سطح تنش را در منطقه افزایش داده، بی‌اعتمادی به آمریکا را تشدید کرده و در نهایت امنیت منطقه را بیش از پیش تضعیف می‌کند.

عراقچی در پاسخ به این سوال که آیا در ایران نگرانی از حمله مجدد آمریکا یا حتی یک عملیات نظامی گسترده‌تر وجود دارد، گفت: «طبیعتاً ما این احتمال را رد نمی‌کنیم، اما برای آن کاملاً آماده‌ایم؛ حتی آماده‌تر از گذشته.»

وی تأکید کرد که این آمادگی به معنای استقبال از جنگ نیست، بلکه دقیقاً با هدف جلوگیری از وقوع جنگ دنبال می‌شود.

وزیر امور خارجه با بیان اینکه «بهترین راه جلوگیری از جنگ، آمادگی برای آن است»، افزود: ایران همه خسارت‌هایی را که در تجاوز قبلی وارد شده بود، بازسازی کرده و اگر طرف مقابل بخواهد همان تجربه شکست‌خورده را تکرار کند، به نتیجه بهتری دست نخواهد یافت.

عراقچی: مصونیت اسرائیل، موتور تداوم تجاوزگری است / بدون عدالت برای فلسطین، صلحی پایدار شکل نمی‌گیرد

وی با اشاره به تداوم رفتارهای تهاجمی رژیم صهیونیستی، تأکید کرد که نشانه‌ای از توقف این روند دیده نمی‌شود و احتمال ادامه آن در سال ۲۰۲۶ نیز وجود دارد.

عراقچی با بیان اینکه اسرائیل در یک سال گذشته به هفت کشور منطقه حمله کرده است، گفت: این رفتار متوقف نشده و گمان می‌کنم همچنان ادامه یابد.

به گفته وی، تنها دلیل تداوم این اقدامات، مصونیت کاملی است که از سوی آمریکا و برخی کشورهای اروپایی به اسرائیل داده شده؛ مصونیتی که به تعبیر او، نه‌تنها نظم منطقه‌ای بلکه نظم جهانی را نیز به بی‌نظمی کشانده است.

وزیر امور خارجه این وضعیت را بازگشت به «قانون جنگل» توصیف کرد و افزود: در چنین شرایطی، طرفی که زور بیشتری دارد، اراده خود را بر دیگران تحمیل می‌کند؛ امری که به تضعیف جدی حقوق بین‌الملل و حقوق بشردوستانه منجر شده و بسیار خطرناک است.

عراقچی در بخش دیگری از این گفت‌وگو، با اشاره به وضعیت غزه و توصیف گسترده بحران جاری به‌عنوان «نسل‌کشی»، تأکید کرد: ناتوانی یا بی‌میلی جامعه بین‌المللی برای اقدام مؤثر، عملاً صحت انتقادهای دیرینه ایران از عملکرد اسرائیل را نشان داده است.

وی افزود: تصمیم نهایی درباره آینده فلسطین با خود فلسطینی‌هاست، اما واقعیت این است که آن‌ها راه مقاومت را انتخاب کرده‌اند، زیرا گزینه دیگری پیش رویشان باقی نمانده است.

به گفته وزیر امور خارجه، هرچند شمار کشورهایی که دولت فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند رو به افزایش است، اما این دولت عملاً فقط روی کاغذ وجود دارد و همزمان کشتار مردم فلسطین ادامه دارد.

عراقچی تصریح کرد: حتی پس از آتش‌بس اخیر نیز بیش از ۳۵۰ فلسطینی توسط نیروهای اسرائیلی کشته شده‌اند و تا زمانی که عدالت برای فلسطینی‌ها برقرار نشود، نمی‌توان به صلحی پایدار امیدوار بود.

وی با اشاره به ارائه بیش از ۱۵۰ طرح و ابتکار مختلف طی هشت سال گذشته برای حل مسئله فلسطین گفت: هیچ‌یک از این طرح‌ها موفق نبوده‌اند، زیرا عنصر عدالت در آن‌ها وجود نداشته است. به گفته او، بدون عدالت، ممکن است آرامشی موقت ایجاد شود، اما صلحی پایدار هرگز شکل نخواهد گرفت.

عراقچی در پاسخ به پرسشی درباره امکان‌پذیری راه‌حل موسوم به «دو کشوری» از نگاه ایران، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره معتقد بوده که این راه‌حل پاسخگوی بحران فلسطین نیست.

وی تأکید کرد: تنها راه‌حل واقعی، تشکیل یک دولت دموکراتیک واحد است؛ موضعی که ایران از زمان رأی‌گیری سال ۱۹۴۸ در سازمان ملل درباره تقسیم فلسطین نیز بر آن پای فشرده است.

وزیر امور خارجه با اشاره به تجربه آفریقای جنوبی پس از فروپاشی رژیم آپارتاید گفت: در آنجا کسی به‌دنبال تشکیل دو دولت جداگانه برای سیاه‌پوستان و سفیدپوستان نرفت، بلکه یک دولت دموکراتیک واحد شکل گرفت که همه در کنار هم زندگی می‌کنند.

به گفته عراقچی، پرسش اصلی درباره راه‌حل دو کشوری همچنان بی‌پاسخ مانده است: کشور فلسطین کجاست؟ وقتی فقط روی کاغذ وجود دارد و هیچ چشم‌اندازی برای تحقق عملی آن دیده نمی‌شود.

روابط ایران و روسیه راهبردی، جامع و رو به گسترش است / اسرائیل تنها تهدید واقعی امنیت منطقه

وی به تشریح ابعاد روابط دوجانبه ایران با روسیه و همچنین تحولات روابط تهران با کشورهای منطقه، به‌ویژه عربستان سعودی پرداخت و تأکید کرد که سیاست‌های خصمانه غرب، ناخواسته به تقویت شراکت‌های منطقه‌ای و راهبردی ایران انجامیده است.

عراقچی با اشاره به روابط تهران و مسکو گفت: «ما کاملاً از روند توسعه روابط دوجانبه رضایت داریم.» به گفته وی، دو کشور پیش‌تر توافق‌نامه مشارکت راهبردی امضا کرده‌اند و بر اساس آن، گام‌های مثبت و مؤثری در مسیر همکاری برداشته شده است. وزیر امور خارجه تأکید کرد: روابط ایران و روسیه، روابطی جامع و چندبعدی است که همه حوزه‌ها را در بر می‌گیرد.

وی افزود: تهران و مسکو تقریباً درباره تمامی موضوعات مهم، از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران گرفته تا تحولات منطقه‌ای، مسائل اروپا و اوکراین، موضوعات بین‌المللی و همکاری‌های دوجانبه، رایزنی‌های سیاسی منظم و مستمر دارند.

عراقچی با اشاره به آخرین دیدار رؤسای جمهور دو کشور گفت: این دیدار چند روز پیش در عشق‌آباد برگزار شد و در آن، روابط دوجانبه و مسائل مهم مورد علاقه طرفین به‌طور جامع بررسی شد. به گفته او، همکاری ایران و روسیه در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی نیز بخش مهمی از این روابط را تشکیل می‌دهد.

وزیر امور خارجه در بخش دیگری از این گفت‌وگو، به روابط ایران و عربستان سعودی پرداخت و روند احیای مناسبات دو کشور را مثبت ارزیابی کرد.

وی گفت: در دو سالی که روابط دیپلماتیک با میانجی‌گری چین از سر گرفته شده، دو طرف یکدیگر را «جدی» یافته‌اند و سطح اعتماد متقابل به‌طور محسوسی افزایش یافته است.

عراقچی با اشاره به مشورت‌های مستمر تهران و ریاض درباره مسائل منطقه‌ای، از جمله موضوع فلسطین و حتی پرونده هسته‌ای ایران، افزود: تبادل هیئت‌ها میان دو کشور در سطح خوبی جریان دارد و تنها در یک ماه گذشته، دو معاون وزیر خارجه عربستان برای مأموریت‌های مختلف به تهران سفر کرده‌اند که یکی از آن‌ها مربوط به نشست سه‌جانبه ایران، عربستان و چین بوده است.

به گفته وزیر امور خارجه، بهبود روابط ایران با عربستان محدود نمانده و شامل دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس و منطقه خاورمیانه نیز شده است.

وی در این زمینه تصریح کرد: اگرچه بنیامین نتانیاهو جنایات و اقدامات مخرب بسیاری انجام داده، اما ناخواسته یک واقعیت را برای همه کشورهای منطقه آشکار کرده است؛ اینکه تنها تهدید واقعی برای امنیت و ثبات منطقه، اسرائیل است، نه ایران و نه هیچ کشور دیگری.

عراقچی تأکید کرد: اسرائیل امروز بزرگ‌ترین چالش و تهدید برای تمامی کشورهای منطقه محسوب می‌شود، به‌ویژه پس از طرح موضوع «اسرائیل بزرگ» و حمله حتی به کشورهایی مانند قطر که از دوستان و متحدان آمریکا به شمار می‌روند.

به گفته او، این اقدامات نشان داد که تل‌آویو میان کشورهای منطقه تفاوتی قائل نیست و همین مسئله باعث افزایش نگرانی مشترک و در نتیجه، تقویت روابط و اعتماد متقابل میان کشورهای منطقه شده است.

‌گرایش جهان اسلام به دموکراتیزه شدن در حال افزایش است

وی با نگاهی دانشگاهی به تحولات سیاسی در جهان اسلام، از افزایش علاقه کشورهای اسلامی به نهادهای دموکراتیک و رشد مشارکت سیاسی مردم سخن گفت.

عراقچی در پاسخ به پرسشی درباره روندهای اصلی سیاست و انتخاب دموکراتیک در کشورهای اسلامی، با اشاره به پیشینه علمی خود در حوزه اندیشه سیاسی، تصریح کرد: به‌طور کلی می‌توان مشاهده کرد که کشورهای اسلامی بیش از گذشته به نهادهای دموکراتیک توجه نشان می‌دهند و سطح مشارکت سیاسی شهروندان در حال افزایش است؛ هرچند این روند از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.

وزیر امور خارجه این گرایش را پدیده‌ای مثبت ارزیابی کرد و افزود: تجربه جمهوری اسلامی ایران نمونه‌ای از تلاش برای ایجاد همزیستی میان اصول اسلامی و نهادهای دموکراتیک است؛ تجربه‌ای که به گفته او، پس از انقلاب اسلامی شکل گرفته و اکنون در اشکال مختلف در دیگر کشورهای منطقه نیز قابل مشاهده است.

عراقچی با تأکید بر تفاوت‌های تاریخی، فرهنگی و ارزشی جوامع اسلامی خاطرنشان کرد: هر کشور مسیر خاص خود را در تحقق دموکراسی طی می‌کند و نمی‌توان یک الگوی واحد را به همه تحمیل کرد.

وی افزود: دموکراسی باید از درون هر جامعه‌ای زاده شود و تحمیل آن از بیرون، همان‌گونه که در بسیاری از نقاط جهان شاهد بوده‌ایم، به شکست انجامیده است.

به گفته وزیر امور خارجه، یکی از دلایل ناکامی تجربه‌های دموکراتیک در برخی کشورها، تلاش غرب برای تحمیل الگوهای خاص خود بوده است؛ در حالی که دموکراسی پایدار تنها زمانی شکل می‌گیرد که با ارزش‌ها، سنت‌ها، تاریخ و باورهای هر ملت همخوانی داشته باشد.

منبع: خبرگزاری مهر