آبخیزداری؛ راهکار طلایی مقابله با بحران خشکسالی در ایران

روح‌الله کریمیان در گفت‌وگو با نمابان و به نقل از ایسنا اظهار کرد: در موضوع خشکسالی و تداوم احتمالی این بحران، باید توجه داشت که میزان بارش‌ها به‌عنوان یک عامل طبیعی، خارج از اراده بوده و امکان افزایش آن وجود ندارد، اما می‌توان با مدیریت صحیح، از همان میزان بارشی که رخ می‌دهد بهره‌برداری بهتری داشت.

آخرین قیمت طلا، دلار و سکه امروز دوشنبه 24 آذر

معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: در گذشته، اگرچه نوسانات سالانه در میزان بارش وجود داشت، اما در میانگین بلندمدت، شرایط نرمال حفظ می‌شد، در سال‌های اخیر میزان بارش از حد نرمال کمتر شده و هم‌زمان تغییرات دیگری نیز رخ داده که ضرورت اصلاح روش‌ها و رویکردهای گذشته را می‌طلبد، این تغییرات صرفاً به کاهش مقدار بارش محدود نمی‌شود، بلکه نوع بارش و الگوی پراکنش آن نیز دستخوش تغییر شده است.

وی با بیان اینکه بررسی‌های انجام شده دهه اخیر در مقایسه با دهه‌های گذشته نشان می‌دهد که بخش عمده بارش‌ها به‌صورت باران بوده است، توضیح داد: علاوه بر این، پراکنش زمانی بارش‌ها نیز تغییر کرده، به‌گونه‌ای که بارندگی‌ها گاهی در فصولی اتفاق می‌افتد که فصل پربارش محسوب نمی‌شود یا نیاز چندانی به بارش وجود ندارد، همچنین فاصله زمانی بین بارش‌ها افزایش یافته است، این شرایط باعث می‌شود بارندگی‌ها در بازه‌های کوتاه و با شدت بالا رخ دهد و در صورت نبود مدیریت مناسب، رواناب به‌سرعت از حوزه خارج شده و به رودخانه‌ها و نهایتاً پشت سدها منتقل شود.

کریمیان تاکید کرد: در چنین شرایطی، ضروری است تمهیداتی اندیشیده شود تا بارشی که طی چند ساعت از حوزه خارج می‌شود، در همان محدوده مهار و ذخیره شود، بر اساس تحقیقات و تجربیات ملی و جهانی، مهم‌ترین و مؤثرترین راهکار در این زمینه، اجرای طرح‌های آبخیزداری است.

معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه آبخیزداری مجموعه‌ای از اقدامات است که از ارتفاعات و قله‌ها آغاز شده، در دامنه‌ها ادامه می‌یابد و تا آبراهه‌ها و رودخانه‌های اصلی امتداد پیدا می‌کند،توضیح داد: برای هر یک از این بخش‌ها، عملیات متناسب پیش‌بینی شده است، در دامنه‌ها، اقدامات بیولوژیک انجام می‌شود که منجر به کاهش و کنترل روانآب و تقویت پوشش گیاهی می‌شود، مهم‌ترین اقدام پایدار در کنترل روانآب و مدیریت آبخیز، حفظ و تقویت پوشش گیاهی عرصه‌ها اعم از جنگل و مرتع است.

وی افزود: اقداماتی مانند بذرپاشی، کپه‌کاری و اجرای هلالی‌های آبگیر که به‌صورت سامانه‌های کوچک در دامنه‌ها اجرا می‌شوند در حال انجام است، این اقدامات همراه با توسعه پوشش گیاهی، در نهایت به بهبود شرایط زیست‌محیطی و پایداری منابع آب کمک می‌کند.

کریمیان گفت: در آبراهه‌هایی که شدت روانآب و میزان فرسایش بیشتر است، از سازه‌های مکانیکی مانند بندهای سنگی، بندهای خشکه‌چین و گابیونی استفاده می‌شود، در آبراهه‌های بزرگ‌تر نیز بندهای خاکی و سازه‌های خاکی اجرا می‌شود، همچنین سامانه‌های پخش سیلاب نقش بسیار مؤثری در ذخیره روانآب دارند و می‌توانند حجم قابل‌توجهی از آب ناشی از بارش‌ها را ذخیره کرده و به‌تدریج به لایه‌های زیرسطحی و سفره‌های زیرزمینی منتقل کنند.

معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری توضیح داد: در کنار این اقدامات، لازم است برخی خطاهای گذشته نیز اصلاح شود که مهم‌ترین آن، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی است، با توجه به کسری بالای مخازن سفره‌های زیرزمینی، در صورت تداوم برداشت‌های فعلی، دستیابی به هدف عبور از بحران خشکسالی ممکن نخواهد بود، بنابراین کاهش وابستگی به آب‌های زیرزمینی امری ضروری است.

 وی با اشاره به اینکه طرح‌های آبخیزداری در تمامی شهرستان‌های استان در حال اجراست، خاطرنشان کرد: علاوه بر اعتبارات ملی، از محل اعتبارات استانی و از طریق شورای برنامه‌ریزی شهرستان‌ها و مدیریت بحران نیز منابعی تخصیص داده می‌شود، با این حال، اولویت اجرا در شهرستان‌هایی است که هم میزان بارش قابل‌توجه‌تری دارند، هم در بالادست حوضه‌های آبخیز اصلی قرار گرفته‌اند و همچنین دارای شیب و فرسایش خاک بالاتری هستند. 

انتهای پیام

منبع: ایسنا