چرا نگاه تزئینی به پژوهش، توسعه پایدار را در ایران متوقف کرده است؟

نمابان و به نقل از خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: روز پژوهش فرصتی ارزشمند برای بازخوانی جایگاه علم، اندیشه و تحقیق در مسیر توسعه پایدار جوامع و روزی است که اهمیت پژوهش به‌عنوان زیربنای تصمیم‌سازی‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد.

آخرین قیمت طلا، دلار و سکه امروز دوشنبه 24 آذر

تجربه جوامع موفق نشان می‌دهد هیچ حرکت ماندگاری بدون پشتوانه پژوهشی شکل نمی‌گیرد و آینده‌نگری، محصول اندیشه و تحقیق هدفمند است.

در شرایط کنونی کشور که پیچیدگی مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی افزایش یافته است، پژوهش می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در شناسایی دقیق چالش‌ها و ارائه راهکارهای عملی ایفا کند.
دانشگاه‌ها، مراکز علمی و پژوهشگران مستقل، بازوان فکری جامعه به شمار می‌روند و هرگونه بی‌توجهی به این ظرفیت، به معنای از دست رفتن فرصت‌های پیشرفت و اصلاح است.

تکالیف دانش‌آموزان به سمت پژوهش‌محوری هدایت شود

مدیر آموزش و پرورش شهرستان محلات در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به برنامه‌ریزی انجام‌شده در حوزه پژوهش دانش‌آموزی اظهار کرد: با فراهم شدن مقدمات لازم، اجرای برنامه‌های پژوهش‌محور مطابق نامه‌های ابلاغی از اداره کل آموزش و پرورش از فصل پاییز در دستور کار آموزش‌وپرورش این شهرستان قرار گرفته و به‌زودی عملیاتی خواهد شد.

ابراهیم محمدی افزود: بر اساس این برنامه، یکی از جلسات شورای آموزگاران، دبیران و همچنین شورای دانش‌آموزی مدارس به موضوع پژوهش اختصاص می‌یابد و تأکید جدی شده است که تکالیف دانش‌آموزان به سمت پژوهش‌محوری هدایت شود تا دانش‌آموزان بتوانند مباحث درسی را در قالب فعالیت‌های تحقیقی دنبال کنند.

مدیر آموزش‌وپرورش شهرستان محلات ادامه داد: در این راستا، از معلمانی که در حوزه پژوهش فعالیت مؤثر داشته باشند، بر اساس گزارش مدیران مدارس تقدیر به عمل خواهد آمد و همکاران فعال در هفته پژوهش مورد تجلیل قرار می‌گیرند.

احمدی با اشاره به برگزاری تورهای علمی و پژوهشی گفت: با هماهنگی‌های انجام‌شده، اعزام دانش‌آموزان به مراکز علمی، دانشگاهی و پژوهشی در سطح شهرستان انجام خواهد شد و همچنین استفاده حداکثری از ظرفیت پژوهش‌سرای دانش‌آموزی محلات در دستور کار قرار دارد، پژوهش‌سرای دانش‌آموزی آموزی محلات دارای کتابخانه و آزمایشگاه مجهز است و عمده فعالیت آن در نوبت عصر انجام می‌شود.

وی افزود: دانش‌آموزان مقطع ابتدایی در قالب جشنواره «جابر بن حیان» و دانش‌آموزان متوسطه اول در جشنواره «نوجوان خوارزمی» و متوسطه دوم و هنرستان‌ها در المپیادهای علمی و جشنواره «جوان خوارزمی» در فعالیت‌های پژوهشی مشارکت داده می‌شوند که در این مسیر، رابطان پژوهشی مدارس نقش هدایت‌گری دانش‌آموزان را بر عهده دارند.

مدیر آموزش‌وپرورش شهرستان محلات با تأکید بر نقش خانواده‌ها تصریح کرد: برگزاری جلسات آموزش خانواده با محوریت ترویج فرهنگ تحقیق و پژوهش در مدارس انجام می‌شود تا والدین بتوانند همراهی مؤثرتری با دانش‌آموزان داشته باشند.

احمدی تاکید کرد: هدف‌گذاری ما این است که حداقل ۱۰ درصد از دانش‌آموزان شهرستان، معادل حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ نفر، به‌صورت جدی وارد فعالیت‌های پژوهشی شوند و برنامه‌ها به مدارس ابلاغ شده و امکان استفاده رایگان از امکانات پژوهش‌سرا، کتابخانه‌ها و آزمایشگاه‌ها برای دانش‌آموزان فراهم است.

وی ادامه داد: در هفته پژوهش، برنامه ویژه زنگ پژوهش با دانش‌آموزان در مدرسه شاهد فاطمیه محلات برگزار خواهد شد و دانش‌آموزانی که از سنوات قبل فعالیت پژوهشی داشته‌اند نیز شناسایی و مورد حمایت قرار می‌گیرند.

مدیر آموزش‌وپرورش محلات با اشاره به استقبال معلمان از فعالیت‌های پژوهشی گفت: با توجه به جوان بودن بدنه آموزشی شهرستان، مشارکت معلمان در اقدام‌پژوهی‌ها مطلوب است و هر ساله آثار قابل قبولی تا سطح استان و کشور ارائه می‌شود و خوشبختانه زیرساخت‌های کتابخانه‌ای و پژوهشی در محل پژوهش‌سرای شهرستان در وضعیت مناسبی قرار دارد و مدارس می‌توانند از ظرفیت کتابخانه‌های عمومی و پژوهش‌سرا به‌خوبی بهره‌مند شوند.

تفکر مسئله‌محور زمینه‌ساز تربیت نیروی انسانی کارآمد است

فرهنگی باسابقه و مدیر پژوهش‌سرای دانش‌آموزی شهرستان محلات در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه پژوهش‌سرای دانش‌آموزی محلات به‌عنوان یکی از بازوهای مهم آموزش‌وپرورش در تربیت علمی دانش‌آموزان نقش‌آفرینی می‌کند، اظهار کرد: این پژوهش‌سرا در رشته‌های علوم پایه و نظری و همچنین در حوزه‌های آزمایشگاهی، کارگاهی و پژوهشی فعالیت مستمر دارد و تلاش می‌کند آموزش‌های مدرسه‌ای را به سمت مهارت‌محوری و پژوهش‌محوری سوق دهد.

رؤیا عمادی با اشاره به میزان استقبال دانش‌آموزان شهرستان از برنامه‌های پژوهش‌سرا افزود: بنا بر اطلاع رسانی‌های صورت گرفته در مدارس پیش بینی می‌شود در سال جاری یک سوم از دانش‌آموزان شهرستان محلات عضو پژوهش‌سرای دانش‌آموزی شوند که این آمار نشان‌دهنده اعتماد خانواده‌ها و مدارس به ظرفیت‌های علمی و آموزشی این مرکز است.

مدیر پژوهش‌سرای دانش‌آموزی شهرستان محلات ادامه داد: برگزاری منظم کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی تخصصی، اجرای دوره‌های مهارتی، و تعامل مستمر با مدارس از جمله برنامه‌هایی است که با هدف شناسایی، هدایت و پرورش استعدادهای علمی و پژوهشی دانش‌آموزان در طول سال تحصیلی اجرا می‌شود.

عمادی با اشاره به دستاوردهای پژوهشی دانش‌آموزان در سال تحصیلی گذشته خاطرنشان کرد: در این مدت، ۱۱ نفر از دانش‌آموزان عضو پژوهش‌سرا موفق شدند با انجام فعالیت‌های پژوهشی هدفمند در حوزه‌های مختلف علمی، حضور مؤثر و قابل توجهی در برنامه‌ها و رویدادهای پژوهشی داشته باشند و در سال تحصیلی جدید نیز فعالیت‌های علمی دانش آموزان ادامه دارد.

وی با تأکید بر نقش پژوهش در آینده تحصیلی و شغلی دانش‌آموزان تصریح کرد: تقویت روحیه تحقیق، خلاقیت و تفکر مسئله‌محور از سنین پایین، زمینه‌ساز تربیت نیروی انسانی کارآمد برای آینده کشور است و پژوهش‌سراها می‌توانند این مسیر را به‌صورت اصولی و هدفمند هموار کنند.

این فرهنگی باسابقه شهرستان محلات اظهار امیدواری کرد: با تداوم حمایت آموزش‌وپرورش، همراهی مدارس و مشارکت خانواده‌ها، پژوهش‌سرای دانش‌آموزی محلات بتواند نقش مؤثرتری در ارتقای سطح علمی دانش‌آموزان و توسعه فرهنگ پژوهش در شهرستان ایفا کند.

نگاه تزئینی به پژوهش؛ چالشی جدی در مسیر توسعه

استاد دانشگاه و فرهنگی باسابقه و نویسنده و پژوهشگر شهرستان محلات نیز در گفتگو با خبرنگار مهر به مناسبت روز پژوهش اظهار کرد:
استادان باسابقه می‌توانند هم به‌عنوان الگو، نقش مؤثری در ایجاد علاقه و انگیزه در نسل جوان پژوهشگر ایفا کنند و هم با انتقال آگاهی‌ها و تجربیات علمی خود، زمینه‌ساز رشد و هدایت صحیح پژوهش در میان جوانان باشند.

سید هاشم حسینی‌مقدم، در پاسخ به این پرسش که اگر قرار باشد یک مطالبه اصلی به مناسبت روز پژوهش از مسئولان مطرح شود، آن مطالبه چه خواهد بود، گفت: مهم‌ترین مطالبه، جدی گرفتن مسئله پژوهش است، به این معنا که مسئولان به پژوهش به‌عنوان امری اساسی و زیربنایی باور داشته باشند و بدانند هر اقدام موفق و ماندگاری، در وهله نخست نیازمند پژوهشی هوشمندانه است نه اینکه صرفاً در سطح شعار از اهمیت پژوهش سخن گفته شود.

این استاد دانشگاه، عدم اهتمام جدی به پژوهش را مهم‌ترین چالش پیش‌روی پژوهشگران و نویسندگان در شرایط امروز دانست و افزود: متأسفانه در بسیاری از موارد، بودجه‌های لازم برای پژوهش در نظر گرفته نمی‌شود و گاه به پژوهش نگاهی تزئینی و نمایشی وجود دارد، در حالی که پژوهش باید در متن تصمیم‌گیری‌ها قرار گیرد.

حسینی‌مقدم درباره نقش پژوهش در حل مسائل امروز جامعه تصریح کرد: گام اول موفقیت هر پروژه‌ای وابسته به پژوهش است و استادان دانشگاه در این مسیر نقش بسیار اثرگذاری دارند که البته این نقش زمانی به‌درستی جلوه می‌کند که مسئولان اجرایی به نتایج پژوهش باور داشته باشند و آن را مبنای عمل قرار دهند.

وی با اشاره به تجربه سال‌ها فعالیت در حوزه آموزش و پرورش، استقبال دانش‌آموزان از مراکز پژوهشی و فعالیت‌های پژوهش‌محور را مطلوب ندانست و گفت: متأسفانه گاهی مسئله پژوهش، چه در میان دانش‌آموزان و دانشجویان، جایگاه شایسته‌ای ندارد و اغلب به‌صورت مقطعی و نمایشی به آن پرداخته می‌شود که شایسته است در امور آموزشی و پرورشی بیشتر به آن توجه شده و دانش آموزان به سمت انجام کارهای پژوهش محور سوق داده شوند.

این فرهنگی باسابقه اضافه کرد: اجرای موفق پروژه‌های پژوهشی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، آموزش‌های جدی، تخصیص بودجه مناسب، فراهم‌سازی فضاها و امکانات لازم و از همه مهم‌تر، نگریستن به پژوهش به‌عنوان یک اولویت واقعی در نظام آموزشی و اجرایی کشور است.

منبع: خبرگزاری مهر