چرا بیماران بام و صفی‌آباد به سبزوار فرار می‌کنند؟ چالش‌های نظام ارجاع در شهرستان تازه‌تأسیس!

به گزارش نمابان و به نقل از خبرگزاری تسنیم از بام و صفی آباد، استقرار نظام ارجاع و برنامه پزشک خانواده شهری، یکی از تکالیف اصلی برنامه‌های توسعه‌ای کشور برای ساماندهی نظام سلامت، کاهش هزینه‌های القایی و برقراری عدالت در دسترسی به خدمات درمانی است. در استان خراسان شمالی، قرعه اجرای آزمایشی (پایلوت) این طرح مهم به نام شهرستان تازه‌تأسیس «بام و صفی‌آباد» افتاده است؛ شهرستانی که حالا زیر ذره‌بین مسئولان دانشگاه علوم پزشکی است تا نقاط ضعف و قوت این طرح پیش از اجرای سراسری شناسایی شود.

آخرین قیمت طلا، دلار و سکه امروز دوشنبه 24 آذر

بررسی‌های میدانی و اظهارات متولیان امر نشان می‌دهد که اگرچه زیرساخت‌های فیزیکی و آموزشی تا حد زیادی فراهم شده، اما «باگ‌های نرم‌افزاری»، «فرهنگ عمومی درمان» و «محدودیت‌های ظرفیت ارجاع» همچنان به عنوان گلوگاه‌های اصلی این طرح خودنمایی می‌کنند.

زیرساخت‌ها؛ آرامش قبل از طوفان داده‌ها

علیرضا اکرمی، مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان بام و صفی‌آباد در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، وضعیت زیرساختی را مطلوب ارزیابی کرد و اظهار داشت: خوشبختانه پس از ابلاغ انتخاب این شهرستان به‌عنوان پایلوت، با حمایت معاونت بهداشتی و ریاست دانشکده، تمامی زیرساخت‌های سخت‌افزاری مورد نیاز مستقر شده است.

وی با بیان اینکه مشکل حادی در شروع کار وجود ندارد، افزود: آموزش‌های تخصصی به تمامی حلقه‌های زنجیره درمان شامل پزشکان، پرسنل پذیرش و کادر اداری ارائه شده است. همچنین تمرکز فعلی ما بر آموزش عمومی و فرهنگ‌سازی توسط رابطین سلامت است تا مردم با مزایای عبور از مسیر پزشک خانواده آشنا شوند.

اکرمی تصریح کرد: یکی از نگرانی‌های همیشگی در طرح‌های مبتنی بر سامانه، قطعی برق یا اینترنت است که می‌تواند نوبت‌دهی را فلج کند، اما خوشبختانه از زمان آغاز طرح تاکنون با قطعی موثر مواجه نشده‌ایم، هرچند این تهدید به عنوان یک ریسک بالقوه وجود دارد.

 ناهماهنگی بیمه‌ها؛ پاشنه آشیل اعتماد عمومی 

اما روی دیگر سکه، ناهماهنگی‌های سیستمی است که گاهی صدای مردم را درمی‌آورد. یکی از اصول نظام ارجاع، الزامِ داشتن «کد ارجاع» برای مراجعه به متخصص و بهره‌مندی از تعرفه بیمه است. با این حال، باگ‌های موجود در سیستم‌های بیمه‌گر، گاهی این اصل را نقض می‌کنند.

مدیر شبکه بهداشت و درمان بام و صفی‌آباد در تشریح این چالش جدی گفت: متأسفانه در برخی موارد شاهدیم که سامانه‌های بیمه، به‌ویژه تأمین اجتماعی و پزشک خانواده، به‌روز نیستند. مواردی بوده که بیمار بدون دریافت کد ارجاع از پزشک عمومی، مستقیماً به متخصص مراجعه کرده و سیستم همچنان او را پذیرش کرده و بیمه نیز تعلق گرفته است.

وی تأکید کرد: این دوگانگی باعث ایجاد نارضایتی و دلخوری در بین مردمی می‌شود که قانون را رعایت کرده و در صف پزشک خانواده مانده‌اند. وقتی بیمار می‌بیند بدون رعایت سلسله‌مراتب هم می‌تواند خدمات ارزان بگیرد، انگیزه برای تمکین به نظام ارجاع از بین می‌رود که نیازمند اصلاح فوری در سطح کلان بیمه‌ها است.

 ظرفیت محدود متخصصان؛ وقتی سهمیه تمام می‌شود 

چالش بعدی، «ظرفیت پذیرش» در سطح دوم ارجاع (متخصصان) است. بیماران ارجاع شده از بام و صفی‌آباد عمدتاً به بیمارستان‌های اسفراین ارجاع می‌شوند، اما سهمیه اختصاص‌یافته به نظام ارجاع محدود است.

اکرمی در این خصوص توضیح داد: حدود 20 تا 30 درصد از ظرفیت نوبت‌دهی متخصصان به سیستم نظام ارجاع اختصاص یافته است. این موضوع باعث شده در مواردی که پزشک عمومی قصد ارجاع بیمار را دارد، با پیغام «تکمیل ظرفیت» مواجه شود.

وی افزود: پر شدن سریع نوبت‌ها باعث می‌شود بیمار عملاً نتواند در زمان مناسب خدمت تخصصی را دریافت کند که البته وعده داده شده این ظرفیت‌ها به‌تدریج افزایش یابد.

 جغرافیای درمان؛ گریز بیماران به خارج از استان 

موقعیت جغرافیایی بام و صفی‌آباد و نزدیکی به شهرستان سبزوار و کلان‌شهر مشهد، چالش دیگری را رقم زده است که در ادبیات مدیریت سلامت به آن «ریزیش بیمار» می‌گویند.

مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان با اشاره به این معضل گفت: به دلیل سهولت تردد، بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند برای درمان‌های تخصصی مستقیماً به سبزوار یا مشهد مراجعه کنند. این مراجعات که اغلب بدون هماهنگی با پزشک خانواده انجام می‌شود، فعلاً خارج از کنترل سیستم ارجاع ماست و باعث می‌شود بخشی از جمعیت هدف عملاً از چرخه نظارتی و بهداشتی استان خارج شوند.

اجرای پایلوت نظام ارجاع در بام و صفی‌آباد نشان می‌دهد که موفقیت این طرح ملی تنها در گرو تجهیز مراکز بهداشتی نیست؛ بلکه «همگام‌سازی دقیق سامانه‌های بیمه‌ای»، «افزایش سهمیه نوبت‌دهی متخصصان برای بیماران ارجاعی» و «مدیریت رفتار درمانی مردم در مناطق مرزی استان» سه ضلع مثلثی هستند که بدون اصلاح آن‌ها، نظام ارجاع تنها در حد یک نام باقی خواهد ماند.

باید دید در ماه‌های آتی، متولیان سلامت خراسان شمالی برای رفع این حفره‌های اجرایی چه تدبیری می‌اندیشند.

انتهای پیام/311/.

منبع: خبرگزاری تسنیم