مبارزه دوگانه بر سر هویت زن؛ عدالت یا یکسان‌سازی؟

نمابان و به نقل از خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- حمیده انصاری پور؛ بحث «زن» در جهان معاصر، بیش از آن‌که یک گفت‌وگوی صادقانه درباره کرامت انسانی باشد، به میدان رقابت گفتمان‌ها تبدیل شده است.

آخرین قیمت طلا، دلار و سکه امروز دوشنبه 24 آذر

هر نظام فکری تلاش می‌کند تعریف مطلوب خود از زن را به‌عنوان الگوی برتر معرفی کند؛ اما پرسش اصلی همچنان پابرجاست: آنچه امروز در قالب «آزادی» و «برابری» زن عرضه می‌شود، واقعاً به کرامت زن انجامیده یا شکل پیچیده‌تری از تحقیر را بازتولید کرده است؟

در نگاه اسلامی، زن و مرد از حیث انسان‌بودن، ارزش ذاتی و قابلیت رشد معنوی برابرند، اما این برابری به‌معنای یکسان‌سازی نیست.

تفاوت در نقش‌ها، مسئولیت‌ها و حقوق، نه از سر تبعیض، بلکه بر مبنای تفاوت‌های واقعی و طبیعی میان دو جنس تعریف می‌شود. همین تمایز است که امکان عدالت را فراهم می‌کند؛ عدالتی که هر چیز را در جای خود می‌نشاند، نه آنکه با شعار تساوی، تفاوت‌ها را انکار کند.

در مقابل، گفتمان غالب غربی در دهه‌های اخیر، بیش از آنکه بر کرامت زن متمرکز باشد، بر کارآمدی اقتصادی و مصرفی او تکیه کرده است.

زن «آزاد» غربی، در عمل اغلب به نیروی کار ارزان‌تر، ابزار تبلیغاتی جذاب‌تر و کالایی برای جلب توجه بیشتر تبدیل می‌شود.

استفاده ابزاری از بدن زن در صنعت مد، تبلیغات و سرگرمی، با وجود پوشش پرزرق‌وبرقِ مفاهیمی چون انتخاب آزاد، پرسشی جدی درباره صداقت این گفتمان ایجاد می‌کند. نکته قابل تأمل آن است که در این مدل، ارزش زن به میزان شباهتش به الگوی مردانه سنجیده می‌شود؛ هرچه از ویژگی‌های زنانه فاصله بگیرد و بیشتر در قالب‌های تعریف‌شده مردانه حل شود، «موفق‌تر» تلقی می‌گردد. این دقیقاً نقطه‌ای است که تحقیر پنهان رخ می‌دهد: زن برای دیده‌شدن، ناچار به انکار بخشی از هویت خویش می‌شود.

در نگاه اسلامی، زن نه ابزار است، نه حاشیه، و نه نسخه ناقصی از مرد. او دارای هویتی مستقل، نقش‌هایی مکمل و کرامتی ذاتی است که با خانواده، مادری، مسئولیت اجتماعی و معنویت پیوند خورده است.

چارچوب‌های اخلاقی و حقوقی اسلام، اگرچه محدودیت‌هایی ظاهری ایجاد می‌کنند، اما هدف نهایی آن‌ها صیانت از انسانیت زن و جلوگیری از کالایی‌شدن اوست.

مسئله زن، بیش از آنکه با شعار حل شود، نیازمند بازتعریف صادقانه مفهوم کرامت است. تا زمانی که کرامت زن با میزان مصرف، جذابیت ظاهری یا بهره‌وری اقتصادی سنجیده شود، سخن گفتن از آزادی، بیشتر شبیه فریب مفهومی خواهد بود تا پیشرفت انسانی. تفاوت اصلی دو نگاه، دقیقاً در همین نقطه آشکار می‌شود؛ زن به‌عنوان «هدف» یا زن به‌عنوان «وسیله».

* فعال حوزه زن و خانواده

منبع: خبرگزاری مهر