چرا آموزش سواد مالی به نوجوانان، کلید تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه آینده است؟

خدیجه کابلی در گفت‌وگو با نمابان تأکید کرد که پول برای نوجوانان تنها وسیله‌ای اقتصادی نیست، بلکه تأثیر عمیقی بر رفتار و هویت آن‌ها دارد و آموزش سواد مالی از سنین پایین، زیربنای مسئولیت‌پذیری آینده است.

سامان تهرانی

نویسنده

خدیجه کابلی در گفت‌وگو با نمابان و به نقل از ایسنا اظهار کرد: پول برای نوجوانان تنها یک ابزار اقتصادی نیست، بلکه محرکی هیجانی است که بر انتخاب‌ها، رفتارها و حتی هویت آن‌ها اثر می‌گذارد. به همین دلیل، آموزش صحیح سواد مالی باید از سنین پایین و با الگوگیری درست از رفتار والدین آغاز شود.

آخرین قیمت طلا، دلار و سکه امروز دوشنبه 24 آذر

وی با تأکید بر نقش والدین در شکل‌گیری رفتار مالی فرزندان، افزود: براساس نظریه یادگیری اجتماعی بندورا، نوجوانان بیش از آنکه به آموزش مستقیم توجه کنند، رفتار والدین را تقلید می‌کنند. اگر والدین در شرایط هیجانی بدون برنامه و احساسی خرج کنند یا پول را عامل اضطراب بدانند، این الگو به فرزندان منتقل می‌شود.

این مشاور خانواده با اشاره به یکی از خطاهای رایج والدین، ادامه داد: جبران کمبود عاطفی با پول یا خرید بی‌حساب، به‌ویژه در شرایط فشار اقتصادی یا کمبود زمان حضور والدین می‌تواند در آینده به اعتیادهای رفتاری مانند خرید افراطی منجر شود. این رفتارها ریشه در فقر هیجانی دارند، نه نیاز واقعی.

کابلی اضافه کرد: یکی از اصول مهم در تربیت مالی، منظم‌بودن است، چه در پرداخت پول توجیبی و چه در سایر رفتارهای تربیتی. پول توجیبی باید در زمان مشخص، به مقدار ثابت و بدون شرط پرداخت شود تا نوجوان بتواند رابطه علت و معلولی، برنامه‌ریزی و پیش‌بینی را یاد بگیرد.

وی با بیان اینکه پول نباید تنها ابزار تشویق یا تنبیه باشد، تصریح کرد: پرداخت پول در ازای نمره، رفتار خوب یا انجام وظایف، می‌تواند انگیزه‌های درونی نوجوان را تضعیف کند. پول توجیبی باید مستقل از پاداش باشد و در کنار آن، مسئولیت‌پذیری و مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها آموزش داده شود.

این روانشناس با تأکید بر تفاوت نیاز و خواسته، گفت: یکی از پایه‌های سواد مالی، آموزش تشخیص نیاز از خواسته است. برای مثال، خرید کفش ممکن است یک نیاز باشد، اما انتخاب یک برند خاص، خواسته محسوب می‌شود. والدین باید این تفاوت را به‌صورت عملی و حتی در قالب بازی به فرزندان آموزش دهند.

کابلی یکی از راهکارهای کاربردی در آموزش مدیریت پول را استفاده از روش سه قلک دانست و بیان کرد: در این روش پول به سه بخش تقسیم می‌شود؛ بخشی برای نیازهای ضروری، بخشی برای خواسته‌ها و لذت‌های آنی، و بخشی برای پس‌انداز یا مشارکت‌های اجتماعی. این تقسیم‌بندی، نوجوان را با مفهوم اولویت‌بندی و تعهد مالی آشنا می‌کند.

او تأکید کرد: نوجوانان بیش از آنکه نیازمند کنترل باشند، به نظارت و آموزش نیاز دارند. تجربه محدود استقلال مالی در کنار راهنمایی والدین، زمینه‌ساز شکل‌گیری هویت سالم، صبر، مسئولیت‌پذیری و انتخاب‌های آگاهانه در بزرگسالی خواهد بود.

وی با اشاره به مشارکت دادن نوجوانان در خریدهای خانوادگی و تاثیر این مسئله، خاطرنشان کرد: مقایسه گزینه‌ها، بررسی مزایا و معایب و تصمیم‌گیری مشترک، باعث تقویت مهارت حل مسئله و درک ارزش پول می‌شود.