چرا افراط و تفریط، بزرگ‌ترین دشمن سعادت ماست؟

به گزارش نمابان و به نقل از ایسنا، روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله شماره امروز خود با این مقدمه نوشت: تأکید فراوان قرآن و پیشوایان معصوم بر اعتدال، یکی از مهم‌ترین دستورالعمل‌های تضمین سعادت است. قرآن کریم با عبارتی که اعتدال و میانه‌روی را به خلقت انسان پیوند می‌دهد «وَکَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطاً…» و امیرالمؤمنین علیه‌السلام با معرفی افراط و تفریط به عنوان دو آسیب بزرگ که هر دو ریشه در جهل دارند «لا تَرَی الجاهِلَ إلاّ مُفْرِطاً أو مُفَرِّطاً» مردم را به رعایت اعتدال دعوت می‌کنند و از غلطیدن به سوی افراط و تفریط برحذر می‌دارند.

آخرین قیمت طلا، دلار و سکه امروز دوشنبه 24 آذر

پرهیز از افراط و تفریط در تمام امور، علاوه بر اینکه توصیه موکد دین است، مورد تأیید و تأکید عقل نیز هست. اقتضای حکمت اینست که انسان در تمام زمینه‌ها براساس اعتدال عمل کند و امور فردی و اجتماعی را بر مبنای پرهیز از افراط و تفریط سامان‌دهی نماید.

رعایت اعتدال در اخلاق عملی که به زبان و رفتار انسان مربوط می‌شود، از مهم‌ترین ابزارهای تأمین سعادت فردی و اجتماعی است. این ابزار، هنگامی که در عرصه حکمرانی بکار گرفته می‌شود، از یکطرف جامعه را به سوی فرهنگ متعالی سوق می‌دهد و از طرف دیگر حکمرانی را برای آحاد مردم قابل پذیرش و حتی دوست‌داشتنی می‌کند. همین واقعیت، در جهت عکس هم جریان دارد، یعنی هنگامی که زبان و رفتار حکمرانان یا کسانی که به نوعی با حکمرانی مرتبط هستند از مسیر اعتدال خارج می‌شوند، حکمرانی را برای مردم غیرقابل پذیرش می‌کنند و حکمرانان را از چشم مردم می‌اندازند. خطرناک‌تر اینکه روش‌های زبانی و رفتاری خارج از اعتدال، مردم را نسبت به مکتب بدبین یا لااقل بی‌تفاوت می‌کنند و درست در همین نقطه است که خطر اصلی ظاهر می‌شود بطوری که اگر برای جلوگیری از رشد آن تدبیری نشود به اساس لطمه وارد می‌کند.

در ایران امروز که با حکمرانی دینی و عنوان نظام جمهوری اسلامی مدیریت می‌شود، نمازجمعه و مجالس و محافل مذهبی که واعظان و مداحان در آنها نقش دارند، باید بیشترین مواظبت‌ها را در زمینه رعایت اعتدال اخلاقی داشته باشند. نمازجمعه اگر در جایگاه درست خود قرار داشته باشد می‌تواند بالاترین نظارت اخلاقی را در تمام سطوح حکمرانی از صدر تا ذیل برای هدایت حکمرانان به رعایت اعتدال و پرهیز از افراط و تفریط اِعمال کند. واعظان و مداحان هم اگر خود اهل اعتدال باشند می‌توانند با مطرح کردن معارف دینی در قالب‌های پرجاذبه، با انحرافات و افراط‌ها و تفریط‌ها مقابله کنند و عوارض منفی تشکیک‌ها و شبهه‌افکنی‌ها را خنثی نمایند.

تاریخ ۱۴۰۰ ساله اسلام پر است از تلاش‌های عامدانه یا جاهلانه شبهه‌افکنان و اهل تشکیک برای ایجاد تزلزل در اعتقادات مردم و حتی زیر سؤال بردن اساس دین و مذهب. ما نباید از این قبیل تحرکات بیمی به خود راه بدهیم زیرا دین اسلام منطقی استوار دارد که با تکیه بر آن می‌توانیم به تمام شبهات جواب دهیم و کاری کنیم که اعتقادات مردم قوی‌تر شود. دست یافتن به این موفقیت فقط در صورتی امکان‌پذیر است که در مواجهه با شبهه‌افکنی‌ها از مسیر اعتدال خارج نشویم و به دره خطرناک افراط و تفریط سقوط نکنیم.

آن واعظ یا مداحی که به جای منطقی برخورد کردن با افراد شبهه‌افکن به آنها نسبت حرام‌زاده بودن می‌دهد، چون از مسیر اعتدال خارج و مرتکب خلاف شرع شده هرگز نمی‌تواند به تحکیم اعتقادات شرعی مردم کمک کند. او خود دچار افراط است که به فرموده امیرالمؤمنین ناشی از جهل است. با جهل چگونه می‌توان جهل‌زدائی کرد و نور علم را به فکر و قلب مردم تاباند؟ آن امام جمعه‌ای که به جای مبارزه با بی‌حجابی از طریق تشریح معارف اسلامی به شیوه قرآنی «وجادِلْهم بالّتی هی أحسَنُ» هر بی‌حجاب و بدحجابی را فاسد و هرزه می‌نامد قطعاً نمی‌تواند مشکل بی‌حجابی را حل کند. او خود به دره افراط سقوط کرده و جمعی را نیز به سقوط کشانده و با این روش خود، مردم را به اساس بدبین می‌کند. با بی‌حجابی قطعاً باید مبارزه شود ولی با شیوه‌ای که نتیجه‌بخش باشد.

اصلاح را باید از همین نقطه شروع کرد. بلندگوها باید در دست افراد معتدل، باسواد و عاقل باشند تا از رنجی که در اثر افراط‌ها و تفریط‌ها می‌بریم در امان باشیم.

انتهای پیام

منبع: ایسنا