چرا بحران دام و طیور با کاهش ۳۰ درصدی ارز نهاده‌ها عمیق‌تر شد؟

پیمان عالمی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در قم، با اشاره به اینکه چرا با همه تلاش‌ها نتوانستیم برخی موضوعات را به طور کامل حل کنیم، اظهار کرد: هدف ما طرح مشکل مردم و شناسایی دقیق آسیب‌ها است. متأسفانه در حوزه تصمیم‌گیری کلان کشور برای تأمین نهاده دچار چالش هستیم و از طرفی، نگاه مسئولان ملی به بخش کشاورزی و دامپروری، نگاه درستی نیست.

قیمت دلار، یورو و سایر ارزها امروز ۲۳ آذر/ دلار یک‌روزه ۳۲۵۰ تومان گران شد

وی با ارائه آمار تحلیلی توضیح داد: در سنوات گذشته از سال 1402 تا 1404، میزان ارز مورد نیاز برای واردات نهاده از حدود 15 میلیارد دلار به نزدیک 12 میلیارد دلار کاهش یافت و امسال این رقم به 8.2 میلیارد دلار رسید. یعنی در یک سال، نزدیک به 30 درصد از سهم ارزی این بخش کاسته شد؛ در حالی که به دلیل خشکسالی، تولید نهاده‌های داخلی به شدت کاهش یافته و مراتع برای دام سبک نیز کاملاً خشک بود.

رئیس اتاق اصناف کشاورزان ایران چالش‌های توزیع و تخصیص را نیز جدی خواند و تصریح کرد: بالاخره نهاده باید با نرخ مصوب تهیه و تأمین می‌شد، اما من با صراحت می‌گویم بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه در این قضیه همکاری نکردند و این موضوع در اولویت آنان نبود. ما با موجود زنده سروکار داریم، نه با یک کارخانه که بتوان به آن گفت منتظر بمان. دام و طیور زنده نمی‌توانند منتظر تشخیص ارز و واردات نهاده بمانند.

عالمی در خصوص عوامل بحران گفت: در سال اخیر، 3 عامل اصلی دست به دست هم داد؛ اول کاهش شدید ارز تخصیص‌یافته به 8.2 میلیارد دلار، دوم خشکسالی و نابودی مراتع، و سوم عملکرد نامطلوب بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه در انجام وظایف قانونی خود. علی‌رغم نامه‌نگاری‌ها و مکاتبات متعدد حتی با ریاست جمهوری، متأسفانه این مشکل حل نشد.

وی با بیان این که گزارشات امروز مبتنی بر برنامه‌ریزی تأمین نهاده است، هشدار داد: وقتی در بازار عطش و کمبود ایجاد می‌کنیم و تولیدکننده متوجه می‌شود ذخایر استراتژیک ما کافی نیست، دچار نگرانی شده و با تقاضای بیشتری وارد بازار می‌شود. در چنین شرایطی، برای آرام کردن التهاب و جو روانی حاکم بر بازار، ناچاریم مقدار بسیار بیشتری نسبت به سنوات گذشته تأمین کنیم.

رئیس اتاق اصناف کشاورزان ایران با تشریح وضعیت ارز تخصیص‌یافته افزود: امسال قرار بود مبلغ 8.2 میلیارد دلار برای نهاده‌های دامی ارز اختصاص داده شود‌، درحالی که از سال گذشته تا پایان 1403، حدود 5.6 میلیارد دلار به واردکنندگان بدهکار بودیم. این مبلغ را واردکنندگان به حساب سال گذشته خود گذاشتند و برای امسال عملاً ارز جدیدی دریافت نکرده‌اند. این تاخیر در پرداخت ارز، میدان را برای سوءاستفاده واردکنندگان باز کرد.

عالمی با انتقاد از برخی مکانیزم‌های تخصیص عنوان کرد: علیرغم احترام به واردکنندگان سالم، باید رک بیان کنم که تاخیر در تأمین ارز، زمینه‌ساز فعالیت‌های سودجویانه شده است. در سامانه «بازارگاه» و در فرآیند تأمین توافقی نهاده، شاهد پدیده «پشت بارنامه» بودیم. برخی واردکنندگان برای هر تن ذرت یا سویا، مبالغی حدود 4000 تا 5000 تومان به صورت غیررسمی دریافت می‌کردند. برای یک محموله 60 هزار تنی، این رقم به حدود 300 میلیارد تومان می‌رسد. نتیجه این تأخیرها این شد که ارز ترجیحی به نام مردم و تولیدکننده تخصیص می‌یابد، اما منافع آن به کام افراد دیگری می‌رود.

وی با مقایسه قیمت‌های فعلی در بازارهای مختلف تأکید کرد: امروز قیمت سویا 60 هزار تومان است، در سامانه بازارگاه 20 هزار تومان، اما در بازار آزاد به 60 هزار تومان رسیده است. اگر ما ارز ترجیحی 28.500 نداشتیم و با نرخ واقعی (مثلاً 120 هزار تومان) وارد می‌کردیم، قیمت تمام‌شده سویا حتی از 50 هزار تومان کمتر می‌شد و می‌توانستیم آن را بدون دغدغه توزیع کنیم. اما با نرخ ارز 28.500 تومانی، قیمت سویا به 60 هزار تومان می‌رسد. دلیل اصلی، همان آتشی است که در بازار ایجاد کرده‌ایم و برای سودجویان میدان باز کرده‌ایم.

رئیس اتاق اصناف کشاورزان ایران بیان کرد: نرخ جهانی سویا تغییر محسوسی نکرده است. مشکل اصلی، نظام تخصیص نادرست است. اگر نام ارز 28.500 تومانی را برای کالایی مانند سویا حذف کنیم، بسیاری از مشکلات بازار حل خواهد شد. تا زمانی که این فاصله قیمتی مصنوعی وجود دارد، سودجویان در بازار سیاه به التهاب دامن می‌زنند.

عالمی با اشاره به اینکه سقف تأمین مناسبی برای هر استانی در نظر گرفته می‌شود خاطرنشان کرد: مشکل اصلی نهاده را اگر بخواهیم ریشه‌یابی کنیم، باید بگویم بحث بر سر عدم برنامه‌ریزی درست است. اگرچه دامداران به‌طور مستقیم درخواست‌های خود را از سازمان جهاد کشاورزی به عنوان متولی پیگیری می‌کنند و این سازمان را مقصر می‌بینند، اما ما به عنوان کسانی که در سطح ملی موضوع را رصد می‌کنیم، معتقدیم حل این مشکل قطعاً فراتر از یک وزارتخانه است.

وی عنوان کرد: باید این مسئله را فرا‌وزارتخانه‌ای دید و تمام مقصران و مسببان ایجاد این وضعیت را به صورت جامع مورد بررسی قرار داد. تنها در این صورت است که می‌توان به راه‌حلی پایدار برای معضل نهاده دامی دست یافت.

رئیس اتاق اصناف کشاورزان ایران با هشدار درباره آثار تأخیر در تأمین گفت: وقتی شما امروز برای دام‌تان به نهاده نیاز دارید و همان نهاده را فردا بخواهید تأمین کنید، خود این یک آسیب است. همین تأخیر، بازار سیاه را داغ کرده و ما را مجبور می‌کند با هزینه‌ای چندبرابر تهیه کنیم. این وضعیت خوب نیست.

خسارت به صنعت دام و طیور؛ نژادهای برتر در معرض خطر و هشدار نسبت به عرضه جوجه رایگان

عالمی با اشاره به تغییر اخیر در سازوکار توزیع افزود: وظیفه شرکت پشتیبانی امور دام، پرداخت یارانه نیست. طبق دستور اخیر رئیس‌جمهور، این شرکت به عنوان عامل اصلی توزیع نهاده تعیین شده تا شفافیت ایجاد شود. بر این اساس، کلیه واردکنندگان موظفند نهاده را به شرکت پشتیبانی تحویل دهند و توزیع انحصاری توسط این شرکت انجام شود. بحث ما ابعاد کلان این موضوع است.

وی با تأکید بر پیوند مستقیم نهاده‌های دامی با امنیت غذایی مردم ادامه داد: ما نباید با امنیت غذایی مردم شوخی کنیم. تأمین نهاده دامی مستقیماً به سفره مردم متصل است؛ این یک زنجیره است و در آن نباید سهل‌انگاری کرد. نگرانی من امروز، ذخایر استراتژیک کشور است. ما باید این ذخایر را پر کنیم. اصل قضیه این است که دامدار اصلاً نباید متوجه این التهاب‌ها شود. ما همیشه باید ذخیره سه تا چهار ماهه داشته باشیم تا اگر در تأمین ارز مشکلی پیش آمد، از آن ذخایر استفاده کنیم. متأسفانه حتی ارز مورد نیاز برای تشکیل همین ذخایر استراتژیک نیز دیده نشده است.

وی با بیان درد صنعت دامپروری کشور بیان کرد: این نگاه اشتباه به ما آسیب می‌زند و واقعاً از آن رنج می‌بریم. نگاه نادرست امسال به تأمین امنیت غذایی و نهاده‌ها، ضربه سختی به صنعت وارد کرده است. امروز قیمت دام سبک و گوسفند زنده در کشور ما به حدود دو برابر میانگین جهانی رسیده؛ در حالی که قیمت جهانی لاشه گوسفند حدود چهار و نیم تا پنج دلار است. این یعنی ما یک مزیت بین‌المللی داریم که در حال هدر رفتن است. در صنعت گاوداری شیری نیز که جزو 5 کشور برتر دنیا هستیم، با خسارت مواجهیم. این صنعت 30 تا 40 سال زمان برد تا به نژادهای اصلاح‌شده امروز برسد و اتفاقات فعلی در حال نابودی این سرمایه ملی است.

عالمی با تأکید بر فوریت چاره‌اندیشی گفت: با همه این تفاسیر، به نظر می‌رسد ما در حال از دست دادن نژادهای برتر خود هستیم. متأسفانه امروز شاهد پدیده‌ای نگران‌کننده‌ای مانند عرضه جوجه یک‌روزه به صورت رایگان هستیم. این یک پیام هشدار است: تولیدکننده گوشتی، جوجه را مجانی وارد سالن می‌کند و هزینه تمام‌شده مرغ نیز پایین آمده، اما این اتفاق خوبی نیست. نتیجه این خواهد بود که مولدهای جوجه یک‌روزه دیگر تخم‌مرغ نطفه‌دار نخواهند گذاشت و ما دو ماه دیگر با بحران جدی مواجه خواهیم شد. این سیگنال، حاکی از بحران آینده تأمین گوشت مرغ است و جای خوشحالی ندارد.

رئیس اتاق اصناف کشاورزان ایران با اشاره به تناقض موجود در بنادر کشور توضیح داد: امروز چه در بنادر جنوب و چه شمال، کشتی‌های حامل ذرت و جو به وفور در لنگرگاه حضور دارند اما تخلیه و واردات آن‌ها صورت نمی‌گیرد. دلیل اصلی این است که واردکنندگان می‌گویند: “ارز ما را بدهید، ما طلبکاریم”. طبق آمار من، حدود 1 میلیون و 500 هزار تن ذرت به عنوان ذخیره در کشتی‌ها موجود است ولی وارد کشور نمی‌شود. این پرسش مطرح است که آیا واردکننده ارز گرفته و به همان میزان واردات انجام داده یا خیر؟ پاسخ به این سؤال، وظیفه دستگاه‌های نظارتی است.

عالمی با انتقاد از نظام حمایتی فعلی و ارائه راهکار گفت: نکته کلیدی این است که واردکننده بار را آورده و بخشی را تخلیه کرده، اما ادامه کار منوط به تخصیص ارز است. قطعا روش فعلی حمایت از سفره مردم از طریق تخصیص ارز ترجیحی برای نهاده، روشی کاملاً غلط و در دنیا منسوخ شده است. اگر این روش حذف شود، شرایط تأمین نهاده برای دامداران بسیار بهتر خواهد شد.

وی با درخواست تجدیدنظر در بالاترین سطح عنوان کرد: درخواست من از شخص رئیس‌ جمهور و هیئت وزیران این است که در نحوه توزیع، تأمین و تخصیص نهاده، یک بازنگری و تجدیدنظر جدی صورت گیرد. ما با این سبک و سیاق قادر به مدیریت نیستیم و در حال دامن زدن به فساد در کشور هستیم. ما باید شرایط را تغییر دهیم؛ این روش پاسخگو نیست. ما به دنبال تغییر روش، مسیر و راهی جدید برای حمایت واقعی از مردم هستیم.

وی در پایان با تشریح راهکار جایگزین نتیجه گرفت: یارانه امروز به نام مردم است، اما باید به جیب آنان برسد. بهترین روش در جهان، حمایت مستقیم از مصرف‌کننده نهایی (اند یوزر) است، نه تزریق یارانه به وسط زنجیره. اگر امروز یارانه را به یک واردکننده بدهیم تا به سفره مردم برسد، بیش از یک سال زمان می‌برد و مملو از فساد خواهد بود. متأسفانه این یارانه به مردم نمی‌رسد.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری تسنیم