چرا اجلاس پیرغلامان حسینی به یک پدیده فراملی تبدیل شده است؟

نمابان و به نقل از خبرگزاری مهر – گروه دین، حوزه و اندیشه- فاطمه علی آبادی: اجلاس پیرغلامان حسینی به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای آئینی کشور، طی سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در تقویم فرهنگی جمهوری اسلامی یافته است. این اجلاس که با هدف تکریم پیشکسوتان ستایشگری و پاسداشت سرمایه‌های معنوی مکتب حسینی برگزار می‌شود، اکنون به محفلی تبدیل شده است که ظرفیت‌های متنوع ستایشگری، آیین‌داری و ارتباطات فرهنگی داخلی و بین‌المللی را در بستری منسجم گرد هم می‌آورد. در این مسیر، تحول ساختارها، شکل‌گیری کمیته‌های تخصصی و هم‌افزایی نهادهای حاکمیتی و مردمی، نقش مهمی در ارتقای کیفیت و عمق محتوایی این رویداد ایفا کرده است. در گفتگو با عرفان خداپرست، دبیر اجلاس پیر غلامان حسینی به تبیین دستاوردهای دوره‌های پیشین و چشم‌انداز آینده این رویداد پرداخته‌ایم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

قیمت دلار، یورو و سایر ارزها امروز ۲۳ آذر/ دلار یک‌روزه ۳۲۵۰ تومان گران شد

*فلسفه اصلی برگزاری اجلاس پیرغلامان حسینی چیست و در چه مرحله‌ای از اهداف کلان فرهنگی کشور قرار دارد؟

هنگامی که از دوره هجدهم این وظیفه به من سپرده شد، اجلاس ساختار منسجم و مشخصی نداشت؛ از همین رو تلاش شد ساختار آن را بازآرایی کنیم و با تشکیل کمیته‌های تخصصی، زمینه حضور و نقش‌آفرینی افراد کارآزموده هر حوزه را فراهم سازیم تا کیفیت برگزاری به شکل چشمگیری ارتقا یابد.

نخستین ساختاری که ایجاد شد، کمیته «هیأت اندیشه‌ور» بود که با مشارکت نمایندگان ارکان حاکمیتی و غیرحاکمیتی از جمله هیئت رزمندگان، بنیاد بسیج مداحان، کانون مداحان سازمان تبلیغات اسلامی و جمعی از نخبگان شکل گرفت. در جلسات این کمیته، پیرغلامان برجسته‌ای چون آقایان سازگار، عابدی، منتظر و بکایی حضور داشتند و سیاستگذاری، تصمیم‌سازی و پیگیری روندهای اصلی اجلاس در همین چارچوب انجام شد.

رفته رفته کمیته‌های دیگری ایجاد شد و در کرمانشاه برای نخستین بار کمیته بانوان شکل گرفت و حضور رسمی و جدی بانوان صاحب‌نظر و اثرگذار در حوزه ستایشگری و مدیریت هیئت‌ها در ساختار اجلاس تثبیت شد.

*در کدام دوره این مهم صورت گرفت؟

این اقدام در دوره نوزدهم و حدود سال ۱۴۰۰ انجام شد. در این دوره اعضای کمیته بانوان از میان بانوان فعال و توانمند انتخاب شدند و امور مرتبط با حوزه بانوان به آنان واگذار شد. در سال بعد کمیته بین‌الملل ایجاد شد که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت، مجمع تقریب مذاهب، وزارت امور خارجه و دیگر دستگاه‌های مرتبط در آن حضور داشتند. این ساختار در بیست و دومین اجلاس به نقطه مطلوب رسید. زیرا مسئولیت آن به حجت‌الاسلام نیشابوری معاون بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات سپرده شد و روند دعوت مهمانان خارجی با تنظیم مکاتبات رایزنی‌های فرهنگی و تطبیق معیارهای اعلامی سامان یافت.

نامه‌های دریافتی از رایزنی‌ها توسط ایشان بررسی شد و پس از تأیید به ما اعلام شد و افراد واجد شرایط برای حضور معرفی شدند. با این ساختار کمیته بین‌الملل و کمیته رسانه و کمیته‌های متناظر در استان میزبان اکنون به چارچوب پایداری رسیده‌اند که در دوره‌های آینده نیز قابلیت تغییر نخواهند داشت و پیگیری امور را در سال‌های آتی تسهیل خواهند کرد.

در پاسخ به پرسش پیرامون جایگاه اجلاس در اهداف فرهنگی جامعه باید بگویم رسالت اصلی اجلاس تکریم پیرغلامان است؛ کسانی که سال‌های طولانی عمر خود را در خدمت به اهل بیت گذرانده‌اند و باید به عنوان الگو به نسل بعدی معرفی شوند. افزون بر تکریم پیشکسوتان آئین‌های عزاداری استان میزبان بازنمایی می‌شود و در کنار آن کارگاه‌های پژوهشی و آموزشی برای پیراسته‌سازی و پالایش سبک‌های عزاداری برگزار می‌شود.

تمامی تشکل‌های فعال در حوزه ستایشگری در اجلاس حضور می‌یابند و گردهمایی مداحان از سراسر کشور و برخی کشورها ظرفیت ارزشمندی ایجاد می‌کند. معرفی شاخص‌های پیرغلامی برای نسل جوان ضرورت دارد زیرا برخی جوانان گمان می‌کنند می‌توانند مسیر چند ده ساله پیشکسوتان را در چند ماه یا چند سال طی کنند در حالی که الگوهای اصیل این عرصه مسیر خود را با صبر و اخلاص پیموده‌اند. برخی پیرغلامان به دلیل کهولت سن و کاهش توان صوتی کمتر دیده می‌شوند و تصور می‌شود به حاشیه رفته‌اند اما اجلاس با تکریم آنان نشان می‌دهد که فراموش نشده‌اند و این توجه در روحیه آنان اثرگذار است.

*معرفی این الگوها برای نسل جوان موفق بوده است؟

بله. این معرفی الگوها به نسل جوان رو به پیشرفت است هرچند هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم اما روند رشد کاملاً قابل مشاهده است و اجلاس امسال نسبت به سال گذشته رونق بیشتری داشت و این امر نشان می‌دهد که مسیر کاری با جدیت پیگیری می‌شود.

*چه معیارهایی برای انتخاب شرکت‌کنندگان و پیرغلامان داخلی و خارجی در نظر گرفته شده است؟

در خصوص معیارهای انتخاب پیرغلامان، چه در بخش داخلی و چه در حوزه بین‌الملل، مهم‌ترین معیار برای ما سن افراد و قدمت نوکری ایشان است و این دو شاخص اصلی در انتخاب‌ها محسوب می‌شود. البته در کنار این معیارها یازده شاخص دیگر نیز مورد توجه قرار می‌گیرد؛ از جمله میزان محفوظات و اشعار حفظ‌شده، سابقه حضور در جبهه، تعلق به خانواده شهدا، نحوه مواجهه فرد با مسائل و هنجارهای اجتماعی، مواضع او در بزنگاه‌های مهم جامعه، نحوه خوانش و جلسه‌داری و همچنین میزان محبوبیت او در استان محل فعالیت خود. مجموعه این شاخص‌ها برای ما اهمیت بنیادین دارد و تصمیم‌گیری‌ها بر اساس همین چارچوب انجام می‌شود.

در سال‌های اخیر، همان‌گونه که مشاهده شده است، هیچ‌گونه حاشیه‌ای درباره چرایی انتخاب یا عدم انتخاب افراد مطرح نشده است چرا که این مسئولیت به بزرگان و خبرگان این حوزه سپرده شده است. رزومه‌ها به کمیته هیئت اندیشه‌ور ارسال می‌شود و تمامی بررسی‌ها در همان کمیته انجام می‌گیرد و این سپردن کار به افراد خبره موجب شده است که از سال‌های حاشیه‌دار گذشته عبور کنیم و روند انتخاب‌ها به ثبات و اتقان برسد.

*ممکن است برخی منتقدان بگویند در اجلاس پیرغلامان حسینی هر سال افراد تکراری انتخاب می‌شوند. شما این نقد را چقدر وارد می‌دانید؟

این نقد درست نیست. یکی از سخت‌گیری‌های جدی ما در این دوره آن بود که حتی مدعوین تکراری نیز نداشته باشیم، چه رسد به افرادی که قرار است مورد تجلیل قرار گیرند. البته به‌طور طبیعی برخی چهره‌های شاخص و ملی وجود دارند که حضور آنان مانند حاج ماشاالله عابدی یا حاج آقای انسانی در هر دوره ضروری است؛ زیرا پیرغلامان از سراسر کشور علاقه‌مند هستند چند روز در کنار چنین شخصیت‌هایی زیست کنند. با این حال، در بخش انتخاب و دعوت، نهایت تلاش برای جلوگیری از تکرار صورت گرفته است.

*نسبت این اجلاس با فرمایشات رهبر معظم انقلاب درباره احیای شعائر حسینی چگونه تعریف می‌شود؟

در ارتباط با فرمایش مقام معظم رهبری درباره احیای شعائر حسینی باید تأکید کنم که معظم‌له همواره بر حفظ و تقویت شعائر دینی تأکید داشته‌اند. چه در جلسات با مداحان و چه در رهنمودهای عمومی، ایشان بر اصلاح و پالایش سبک‌ها، اشعار و شیوه‌های عزاداری تأکید فرموده‌اند. در اجلاس نیز ما این دغدغه را در قالب کارگاه‌های تخصصی هیئت، سبک‌سازی، بحث‌های مهدوی و بین‌المللی و همچنین مقابله با انحرافات و شبهاتی که در برخی هیئت‌ها رخ می‌دهد دنبال کرده‌ایم. بخشی از برنامه‌های رسمی اجلاس نیز به بازنمایی همین مسائل اختصاص یافته است و تلاش کرده‌ایم تا جایی که ممکن است رهنمودهای معظم‌له را رصد و اجرایی کنیم.

*دبیرخانه دائمی اجلاس چه مأموریت‌هایی را به‌صورت سال‌به‌سال دنبال می‌کند؟

ویژگی مهم اجلاس آن است که هر استان میزبان شرایط ویژه خود را دارد و نمی‌توان آن را با دوره‌های پیشین یکسان دانست. بنابراین پس از انتخاب استان میزبان، آئین‌های عزاداری، سبک‌ها، آداب، رسوم و اقتضائات فرهنگی آن استان بررسی می‌شود و ریل‌گذاری برنامه بر اساس هویت آن منطقه انجام می‌گیرد. در فاصله بین دو اجلاس، کمیته‌ها فعال هستند و روندها را پیگیری می‌کنند. به عنوان نمونه، کمیته بانوان سال گذشته حدود ده جلسه مستقل در تهران و استان میزبان برگزار کرد.

*این توجه چه تأثیری در استان‌ها دارد؟

تأثیر این روند در استان‌هایی که کمتر شاهد چنین برنامه‌هایی بوده‌اند چشمگیر است. در کرمان و کرمانشاه شور و علاقه مردم به حدی بود که برخی جلسات تا دو یا سه بامداد ادامه پیدا می‌کرد. افزون بر این، ما برنامه‌های اجلاس را به‌صورت زنده پخش می‌کنیم و معرفی اماکن مذهبی و تاریخی، از جمله تکایا و حسینیه‌های قدیمی، نیز در برنامه‌ها قرار دارد. نمونه روشن آن تکیه کرمانی‌های مشهد است که بسیاری از افراد پس از دهه‌ها، به‌واسطه اجلاس، دوباره به آن مکان بازگشته‌اند. همچنین روضه‌های خانگی طی سال‌های اخیر به یکی از برنامه‌های ثابت و قطعی اجلاس تبدیل شده است و امکان زیارت و حضور در فضاهای اصیل مذهبی را فراهم می‌کند.

*در مسیر بین‌المللی‌سازی این رویداد، اهداف راهبردی چیست؟ آیا تعامل با نهادهای مذهبی خارج از کشور پیش‌بینی شده است؟

در حوزه بین‌الملل نیز وظیفه اصلی اجلاس گسترش فرهنگ عاشورا و شناسایی افراد اثرگذار در نقاط مختلف جهان است. اگرچه نسبت به دوره‌های گذشته پیشرفت قابل توجهی حاصل شده است، اما همچنان با نقطه مطلوب فاصله داریم. ما طی سال‌های اخیر تلاش کرده‌ایم سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را به عنوان نهادی اثرگذار به‌طور جدی وارد روند کنیم و امسال نیز با همراهی حجت‌الاسلام نیشابوری این اتفاق بهتر از گذشته رخ داد. از حدود نه کشور مهمان داشتیم و سیزده میهمان خارجی در اجلاس حضور یافتند. بازخوردها نشان داد که این حضور اثر قابل توجهی داشته است؛ به‌گونه‌ای که مهمان گرجستانی اعلام کرد پس از شرکت او در اجلاس، افراد بسیاری از کشورش تماس گرفته و نسبت به این حضور ابراز خرسندی کرده‌اند. حقیقت امر این است که تقدیر مذهبی یعنی همین؛ یعنی گردهمایی افرادی که پیام عاشورا را در اقصی نقاط دنیا منتشر می‌کنند و اجلاس پیرغلامان نمونه کامل «حب الحسین یجمعنا» است.

*مهم‌ترین نوآوری در دوره اخیر اجلاسیه چیست؟ آیا تغییر رویکردی در شیوه تبیین و انتخاب موضوعات جلسات رخ داده است؟

در این دوره، تشکیل کمیته علمی از جمله اقدامات مهم ما بود. استاد شجاع زحمات بسیاری در این زمینه متقبل شدند و امیدوارم با آغاز فعالیت این کمیته در این دوره، در دوره‌های آینده شاهد جدیت بیشتر در حوزه مقالات پژوهشی مرتبط با ستایشگری و هیئت باشیم. باور دارم که اگر بتوانیم این مقالات را به حوزه نظریه‌پردازی، ارزیابی و پاسخ به شبهات موجود وارد کنیم، اجلاس پیرغلامان در بخش‌هایی که لازم بود ورود کند، تکمیل خواهد شد. مدیریت صحیح قله‌هایی که فتح شده است و رساندن آن‌ها به سرانجام مطلوب، کارکرد اصلی اجلاس را محقق خواهد کرد.

* در طراحی محتوای همایش، چه بخش‌هایی مورد تأکید ویژه بوده‌اند؟

در بخش طراحی محتوای همایش، یکی از مهم‌ترین نکاتی که بر آن تأکید داشته‌ایم، بازنگری در برنامه‌های روز میانی اجلاس بوده است. پیش‌تر در روز بین مراسم افتتاحیه و اختتامیه کارگاه‌هایی برگزار می‌شد که معمولاً برای مخاطبان کشش کافی نداشت. بنابراین تصمیم گرفتیم این کارگاه‌ها را حذف و آن‌ها را به سه رویداد جنبی اما کاملاً اصلی تبدیل کنیم. نخستین رویداد، برنامه روضه‌های خانگی بود. پیرغلامان و مداحانی که در اجلاس حاضر می‌شوند علاقه دارند خود نیز بخوانند و جلسه‌داری کنند. امکان استفاده از همه ظرفیت چهارصد تا نهصد نفر شرکت‌کننده به شکل متمرکز وجود نداشت، بنابراین به این جمع‌بندی رسیدیم که اعزام هیئت‌های کوچک به منازل شهدا، تکایا و حسینیه‌های قدیمی که گاه قدمتی صد تا صد و پنجاه ساله دارند بهترین راهکار است. این اقدام افزون بر ترویج سنت اصیل روضه‌های خانگی، موجب برپایی جلسات پرمعنایی در بسترهای تاریخی و معنوی استان میزبان می‌شود.

در روز روضه‌های خانگی، همه مهمانان اجلاس به نقاط تعیین‌شده اعزام می‌شوند. تصور کنید حدود سی نقطه در شهر مشخص می‌شود و در هر نقطه پانزده تا بیست نفر از مداحان و پیرغلامان حاضر می‌شوند؛ بنابراین تقریباً کل شهر درگیر این سنت الهی می‌شود.

بخش دیگری که در این دوره بسیار مورد توجه قرار گرفت، نشست بانوان بود. این نشست به صورت رسمی ویژه بانوان برگزار شد و علاوه بر بانوان استان میزبان، از سراسر کشور نیز مهمان داشتیم. امسال از هر استان سه نفر از بانوان فعال در حوزه ستایشگری و هیئت‌داری دعوت شدند و از تهران نیز تعداد قابل توجهی حضور داشتند؛ مجموعاً حدود چهل تا پنجاه نفر از بانوان سخن‌ور و ستایشگر در جلسه حاضر بودند. آنان مباحث تخصصی حوزه بانوان و هیئت را مطرح کردند و جلسه با نظم و غنای علمی مطلوب برگزار شد.

در ادامه، جلسه شعر آئینی برگزار شد که یکی از فاخرترین برنامه‌های این دوره بود. اگر در سالن حضور می‌داشتید، با هر چرخش سر، چهره‌ای برجسته از شاعران آئینی کشور را مشاهده می‌کردید. حدود دوازده شاعر برجسته ملی، از جمله استاد کلامی زنجانی، آقای بابایی، آقای جان‌فدا، آقای کسبی، آقای طهماسبی و آقای عرفان‌پور در کنار جمعی از بانوان شاعر مانند خانم نانیزاد، خانم جوشقانی و خانم موسی حضور داشتند. مجموعاً نزدیک به ۲۰ شاعر تراز اول کشور در این محفل حضور یافتند. شاعران آئینی استان میزبان نیز همچون استاد شفق، استاد یعقوبی و آقای آذری در کنار شاعران ملی شعرخوانی کردند و محفل شعر را به یکی از متفاوت‌ترین و باشکوه‌ترین جلسات چند دوره اخیر تبدیل کردند.

*همکاری مسئولان در برگزاری اجلاس حسینی در استان‌ها چگونه است؟

در خصوص همکاری مسئولان استان میزبان باید بگویم برگزاری اجلاس ساختاری بسیار سنگین دارد و فشار اجرایی زیادی بر استان وارد می‌کند؛ چه از نظر هزینه‌ها و چه از حیث هماهنگی میان دستگاه‌ها. به همین دلیل، ما همیشه تفاهم‌نامه را با شخص استاندار امضا می‌کنیم تا تمام دستگاه‌های اجرایی استان موظف به همکاری شوند. هرگونه کم‌توجهی یا مقاومت در همکاری، می‌تواند روند برگزاری چنین رویداد سنگینی را با مشکل مواجه کند، اما بحمدالله در این دوره همکاری‌ها مطلوب و هموار بود.

واقعیت این است که اجرای اجلاس پیرغلامان کاری بسیار سنگین است و به‌طور طبیعی به استان میزبان فشار وارد می‌کند؛ چه از نظر هزینه‌ها و چه از حیث هماهنگی‌های گسترده میان دستگاه‌های مختلف. به همین دلیل، ما همواره تفاهم‌نامه را با شخص استاندار امضا می‌کنیم تا تمامی دستگاه‌های اجرایی استان به‌صورت منسجم پای کار بیایند و روند امور دچار اختلال نشود. اگر در استانی یا در میان مسئولان آن تمایلی به همکاری وجود نداشته باشد، اجرای چنین برنامه گسترده‌ای با چالش روبه‌رو می‌شود. خوشبختانه در دوره‌های اخیر این مشکل بسیار اندک بوده و مسئولان همکاری لازم را داشته‌اند، هرچند طبیعی است که فشارهای اجرایی همچنان وجود داشته باشد.

*چه اقدامات رسانه‌ای برای انعکاس بین‌المللی اجلاس در نظر گرفته‌اید؟ همکاری با رسانه‌های برون‌مرزی چگونه است؟

خدا پرست: در زمینه فعالیت‌های رسانه‌ای نیز، با توجه به اینکه یکی از متولیان اصلی برنامه سازمان صدا و سیما است، معاونت برون‌مرزی این سازمان و اتحادیه رادیو و تلویزیون‌ها را درگیر کردیم. شبکه تلویزیونی حبیب، شبکه جهانی ولایت و همچنین شبکه جهانی امام رضا علیه السلام در مشهد، که لازم است از محسن هوشمند در رسانه آستان قدس به دلیل همکاری مؤثرشان قدردانی کنم، از جمله مجموعه‌هایی بودند که نقش مهمی در پوشش رسانه‌ای اجلاس ایفا کردند. البته باید بگویم که در حوزه رسانه نیازمند نگاه عمیق‌تر و فعالیت جدی‌تری هستیم، زیرا ظرفیت‌های رسانه‌ای ما بسیار فراتر از آن چیزی است که تاکنون به کار گرفته شده است.

سال گذشته یکی از مهمانان ما فردی از افغانستان بود که در جریان یکی از ارتباطات تلویزیونی، دعوت شد و پس از بازگشت وی، تعداد زیادی از مخاطبان از کابل با ما تماس گرفتند و خواهان دریافت تصاویر و مصاحبه‌های او شدند و حتی پیشنهاد پخش زنده از شبکه‌های خود را مطرح کردند. این اتفاق نشان می‌دهد که امکان اثرگذاری بین‌المللی اجلاس بسیار گسترده است و اگر آرایش رسانه‌ای را به‌درستی طراحی کنیم، می‌توانیم جریان‌سازی بزرگ‌تری ایجاد کنیم. در دوره اخیر، با همراهی جواد تمدنی، این بخش نسبت به سنوات پیشین پیشرفت قابل توجهی داشته است، اما هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم و باید با نگاه راهبردی‌تری در حوزه رسانه فعالیت کنیم

جواد تمدنی: موضوع رسانه در اجلاس پیرغلامان حسینی در نوع خود پیچیده و خاص است؛ زیرا ما در این رویداد هم کار رسانه‌ای انجام می‌دهیم و هم برای افرادی فعالیت می‌کنیم که خودشان رسانه محسوب می‌شوند. جامعه ستایشگری و مداحان، چه در ایران و چه در کشورهای دیگر، به دلیل برخورداری از منبر، تریبون و میکروفون، خود یک رسانه زنده و اثرگذار هستند. بنابراین ناچاریم از قالب‌های رسمی رسانه‌ای عبور کنیم و مدلی متناسب با فضای هیئت و ستایشگری طراحی کنیم.

خوشبختانه اجلاس پیرغلامان در این زمینه گام‌های مؤثری برداشته و حضور عرفان خداپرست در رأس این مجموعه و حمایت سازمان بسیج صدا و سیما سبب شده است این روند در سال‌های اخیر شکل منسجم‌تری پیدا کند. با این حال، پس از گذشت بیش از بیست دوره برگزاری، همچنان ظرفیت‌های بسیاری در حوزه رسانه وجود دارد که می‌توان برای تقویت ابعاد رسانه‌ای اجلاس از آن‌ها بهره برد.

مایلم از تمام عزیزانی که در مشهد و خراسان رضوی در سال گذشته و امسال کنار ما بودند، قدردانی کنم. ویژگی ممتاز این رویداد آن است که هیچ‌کس نگاه شغلی یا اداری به آن ندارد و همه، از اعضای شورای سیاست‌گذاری و کمیته اندیشه‌ورزی گرفته تا شخص خداپرست و همچنین فعالان رسانه‌ای، با روحیه‌ای شبیه به فعالیت در یک هیئت مردمی پای کار می‌آیند. شما نیز که در نشست خبری، اجلاس و پوشش اخبار همراه ما بودید، در همین جمع قرار داشتید. افزون بر این، رسانه‌هایی که به‌صورت داوطلبانه اعلام آمادگی می‌کردند، چه از آستان قدس رضوی و چه رسانه‌های استانی خراسان، بدون هیچ چشم‌داشتی خواستار حضور و تهیه گزارش از اجلاس بودند.

در مشهد میزان درخواست برای پوشش رسانه‌ای آن‌قدر بالا بود که گاهی از شدت تماس‌ها فرصت ساماندهی امور داخلی را از ما می‌گرفت. برخی رسانه‌ها برای تصویربرداری ناچار بودند تجهیزات خود را داخل حرم مطهر منتقل کنند و در این مسیر، مدیرکل محترم روابط عمومی آستان قدس نهایت همکاری را با ما داشتند؛ حتی در مواردی برای تسهیل کار، تغییراتی در روندهای داخلی حرم ایجاد کردند.

یکی از ظرفیت‌های مهم اجلاس، حضور رسانه‌های بین‌المللی است. با توجه به ماهیت بین‌المللی این رویداد، رسانه‌های مختلف می‌توانند به‌صورت گسترده‌تر در آن نقش‌آفرینی کنند. امیدوارم در سال آینده، در صورت توفیق، با برنامه‌ریزی زودتر و مکاتبات دقیق‌تر، بتوانیم این ظرفیت را فعال‌تر کنیم.

یکی از جلوه‌های برجسته اجلاس اخیر، پیوند پیام مکتب عاشورا با موضوع جنگ دوازده روزه بود. این مضمون در بسیاری از اشعار شاعران حاضر، چه بانوان و چه آقایان، و همچنین در برنامه‌های افتتاحیه و اختتامیه به‌طور ویژه مطرح شد. این همان معنایی است که حضرت امام خمینی رحمه‌الله‌علیه فرموده‌اند: انقلاب اسلامی امتداد عاشوراست و امروز نیز پس از قرن‌ها، این پرچم همچنان برافراشته است.

نکته مهم دیگری که در این دوره شاهد بودیم، نمایش پیوند سه نسل در عرصه ستایشگری بود. حضور استاد ملایکه، فرزندان و نوه ایشان در مراسم اختتامیه، که با اختلاف سنی حدود پنجاه سال کنار هم به ستایشگری پرداختند، جلوه‌ای زیبا از استمرار خدمت به اهل بیت در یک خاندان بود.

در مجموع، آنچه در حوزه رسانه و روابط‌عمومی در این دوره رقم خورد، گامی رو به جلو بود؛ اما همان‌گونه که قبل‌تر تاکید شد همچنان فاصله قابل توجهی تا نقطه مطلوب وجود دارد. ما باید بهترین سطح ممکن را برای چنین رویدادی که مخاطبان آن در سراسر جهان به آن عشق می‌ورزند، هدف قرار دهیم و تمهیدات لازم را برای تحقق آن فراهم کنیم.

*دستاوردهای ملموس دوره‌های پیشین اجلاس پیرغلامان حسینی چه بوده است

مهم‌ترین دستاورد در حوزه اجرایی، ایجاد همدلی میان دستگاه‌های مختلف استان میزبان است. ما بارها شاهد بودیم مسئولانی که پیش از اجلاس حتی ارتباط کاری مناسبی با مجموعه‌های شهری و شهرداری نداشتند، به دلیل ضرورت‌های برگزاری اجلاس، ناچار به تعامل و همکاری شدند و همین امر به بهبود روابط اداری و تسهیل امور کمک کرد. در واقع یکی از دستاوردهای اصلی اجلاس، تقویت روحیه همکاری و رفاقت میان دستگاه‌های اجرایی استان است و این نکته‌ای است که همه حاضران آن را با چشم خود دیده‌اند.

در حوزه محتوایی، طی یکی دو سال اخیر تلاش کرده‌ایم گونه‌های مختلف مداحی را در قالبی منظم و هدفمند در برنامه‌های رسمی اجلاس، به‌ویژه در مراسم افتتاحیه و اختتامیه، بگنجانیم. شما در افتتاحیه امسال مشاهده کردید که سه گونه متفاوت و بومی از مداحی توسط گروه‌هایی از سیستان، گیلان و خوزستان اجرا شد و این تنوع برای مخاطبان بسیار جذاب بود. باور دارم اگر این مسیر را جدی‌تر و با نگاه حرفه‌ای‌تری دنبال کنیم، می‌تواند به یکی از نقاط ممتاز اجلاس تبدیل شود. حتی می‌توانم بگویم پیش از آنکه مجموعه حسینیه معلا چنین آیین‌هایی را به شکل رسانه‌ای معرفی کند، اجلاس پیرغلامان این سبک‌ها را در تبریز مطرح و ثبت کرده بود. نمونه روشن آن، اجرای آئین‌های عرب و عجم در حوزه هنری تبریز بود که پیرغلامان باسابقه نیز در آن همراهی و اجرای مستقیم داشتند. این‌ها ظرفیت‌هایی است که از سال‌ها پیش در اجلاس دنبال می‌شد، هرچند کمتر رسانه‌ای شده بود.

یکی از اهداف جدی ما این است که با تکیه بر همین ظرفیت‌ها، یک برنامه تلویزیونی منظم و مناسبتی درباره آئین‌های ستایشگری طراحی و تولید کنیم. برای نمونه، سال گذشته در کرمان، همراه حاج آقای بازوبند بودیم و فیلم‌های ارزشمند متعددی از ایشان ثبت شده است که قابلیت استفاده رسانه‌ای دارد. اگر شرایط فراهم شود، می‌توانیم این تجربه‌ها را به یک برنامه منسجم تبدیل کنیم. آغاز این مسیر انجام شده و امیدواریم با یاری خداوند و توجه اهل بیت، این کار به ثمر برسد.

*چشم‌انداز آینده اجلاس را چگونه ترسیم می‌کنید؟ آیا مسیر گسترش منطقه‌ای و فراملی آن مشخص شده است؟

در خصوص چشم‌انداز آینده اجلاس و گسترش فراملی آن باید بگویم کارهای داخلی اکنون با ساختاری مناسب در حال انجام است و نیازی نیست هر سال به‌صورت دفعی تغییرات شکلی ایجاد کنیم. اکنون زمان آن است که کیفیت را ارتقا دهیم و پس از هر دوره با آسیب‌شناسی دقیق، نقاط ضعف را اصلاح کنیم. در حوزه بین‌الملل، فاصله ما با نقطه مطلوب زیاد است و باید در کمیته بین‌الملل با همراهی آقای نیشابوری و دیگر اعضا حضور چهره‌های اثرگذار خارجی را تقویت کنیم.

برای نمونه، در گیلان موفق شدیم حیدر البیاتی را با هماهنگی اجلاس وارد کشور کنیم و فرصت ارزشمندی برای ایشان در حسینیه معلی فراهم شد. اجلاس پیرغلامان می‌تواند چنین مسیرهایی را برای چهره‌های برجسته بین‌المللی هموار کند. اکنون دو هدف مهم را به طور جدی دنبال می‌کنیم. نخست اینکه اجلاس را در کشورهایی غیر از ایران نیز برگزار کنیم. پیشنهاد شده است که این رویداد در عراق برگزار شود و ما نیز در حال پیگیری آن هستیم. همچنین کشورهایی چون هند و پاکستان نیز ظرفیت برگزاری نسخه‌های بین‌المللی اجلاس را دارند. باور دارم برگزاری یک اجلاس یک تا دو روزه در این کشورها می‌تواند اتفاقی ممتاز و کم‌نظیر رقم بزند. تحقق این هدف مستلزم همکاری جدی دستگاه‌های مختلف داخلی و خارجی است. در پایان تأکید می‌کنم دستگاه‌های فعال در حوزه بین‌الملل باید اجلاس را متعلق به خود بدانند و از نگاه محدود سازمانی خارج شوند. کار با دستگاه‌های متعدد دشوار است، اما ما در این سال‌ها نشان داده‌ایم که حاضر به همکاری با همه هستیم و این مسیر را هموار کرده‌ایم. اجلاس پیرغلامان متعلق به صداوسیما یا بسیج نیست؛ این اجلاس متعلق به جمهوری اسلامی است و حیثیت فرهنگی کشور در آن نهفته است. نمونه روشن این اهمیت زمانی است که یکی از مهمانان گرجستانی نکته‌ای ارزشمند را به ما منتقل کرد تا بدانیم بازتاب اجلاس فراتر از مرزهای ایران است.

منبع: خبرگزاری مهر