عباس عراقچی در باکو؛ آیا ایران نقشی کلیدی در گذرگاه زنگزور خواهد داشت؟

حسن بهشتی پور  در مورد سفر عباس عراقچی وزیر خارجه کشورمان به جمهوری آذربایجان می‌گوید: هدف از این سفر گسترش روابط دوجانبه ایران و باکو و مناسبات آنها است که در چند سال اخیر مشکلاتی متعددی داشته است. از طرف دیگر این امکان وجود دارد که ایران نقشی مشخص در گذرگاهی که میان آذربایجان و ارمنستان قرار است ایجاد شود، ایفا کند. زیرا ایران نسبت به مرزهای خود حساس است. ظاهر طرحی که ترامپ مطرح کرده، این است که حاکمیت ملی ارمنستان نقض نخواهد شد و مرز ما نیز از بین نخواهد رفت.

رازهای ناگفته‌ وکیل اولیای دم امیرمحمد خالقی؛ حکم قصاص قاتل به کجا رسید؟ 

بهشتی پور در پاسخ به اینکه اختلاف‌های دو کشور به ویژه در حوزه روابط آذربایجان و اسرائیل و کریدور زنگزور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا آذربایجان در ایجاد اختلاف میان ایران و اسرائیل نقش داشته است؟ بیان کرد: پرونده کریدور زنگزور بسته شده است و دیگر از واژه زنگزور استفاده نمی‌شود و به آن گذرگاه ترامپ می‌گویند. آذربایجان ادعا می کرد که این مسیر بخشی از آذربایجان بوده و ارامنه اینجا را در طول تاریخ گرفته اند. درکل پرونده این کریدور بسته شده و به آن گذرگاه ترامپ می‌گویند. اگر واقعا حاکمیت ملی ارمنستان نقض نشود و ارمنستان همچنان به این مناطق مرزی با ایران دسترسی داشته باشد، هیچ مشکلی برای توسعه روابط آذربایجان و ارمنستان ندارد. ایران نیز باید از این اتفاق استقبال کند و توسعه همکاری می تواند جلوی اختلافات و حتی جنگ را بگیرد.

در سال ۱۳۷۰ که آذربایجان استقلال یافت، اسرائیل جز اولین کشورها بود که آذربایجان را به رسمیت شناخت و در آنجا حضور پیدا کرد و تلاش کرد تا از آنجا به عنوان یک پایگاه بر علیه ایران استفاده کند و اعتراض ایران نیز این است که اسرائیل نباید از این مرزها به عنوان یک سلاح بر علیه ایران استفاده کند. به همین منظور استفاده از خاک آذربایجان بر علیه ایران، مشکل ساز است وگرنه آذزبایجان نیز مانند دیگر کشورهایی است که با اسرائیل رابطه دارند و با ایران نیز در ارتباط اند. مشکل ارتباط با اسرائیل نیست، مشکل جایی است که اسرائیل از این رابطه بر علیه ایران استفاده می‌کند.

اینکه استفاده اسرائیل از خاک و آسمان آذربایجان با اجازه و رضایت آذربایجان است، بسیار محل تردید است. بنده به عنوان یک پژوهشگر هنوز به این موضوع پی نبرده ام که آذربایجان در این موضوع نقشی داشته و خودش رضایت داشته است. مانند مثال عراق و آمریکا. بنابراین جمهوری آذربایجان نیز اجازه ندارد که بتواند جلوی اسرائیل را بگیرد یا موشک ها و پهپاد های اسرائیلی را رهگیری یا سرنگون کند. ولی در ایران گفته می‌شود که آذربایجان عامل اسرائیل است. اما چون شواهدی وجود ندارد نمی توان گفت صد درصد این اتفاق افتاده است.

اختلاف ایران با اسرائیل قبل از این بوده که آذربایجان اسقلال پیدا کند، زیرا ما با موجودیت اسرائیل مشکل داشتیم و آنها را به رسمیت نمی شناسیم. آذربایجان به عقیده بنده هیچ تاثیری در ایجاد اختلاف میان ایران و اسرائیل نداشته است. اما به اسرائیل خدمات داده است.

اسرائیل در موارد متعددی مانند ترور دانشمندان ایرانی، از خاک آذربایجان استفاده کرده است یا در حمله به نطنز نیز همینطور بوده است، اما باید بررسی کرد که آذربایجان در این حملات مشارکت داشته یا عمدا همکاری داشته با اسرائیل یا خیر. برخی دوستان در داخل کشور می‌گویند بله این اتفاقات با همکاری آذربایجان صورت گرفته اما به عقیده بنده بدون طرفداری از باکو می‌گویم شواهدی برای اثبات این ادعا وجود ندارد. چه بسا برعکس این اتفاق وجود داشته که آذربایجان دائما این اتفاقات را تکذیب کرده است.

بهشتی پور با بیان اینکه برای ارتباط با روسیه هم که شده باید رابطه‌مان با آذربایجان را خوب کنیم تاکید کرد: راه ارتباطی ایران با روسیه فقط از طریق آذربایجان است، مگر اینکه از طریق دریای خزر و دریایی و الا مسیرهای ریلی و زمینی از طریق آذربایجان است. برای دسترسی به روسیه و بازارهای اوراسیا باید ارتباط خودمان با آذربایجان را تقویت کنیم. قزاقستان از طریق ترکمنستان نیز می تواند با ما ارتباط داشته باشد اما روسیه اینگونه نیست. در کل باید این رابطه سه جانبه ایران، روسیه و آذربایجان را به دلیل منافع ملی تقویت کرد.

منبع: خبر فوری