خزلی از پشت پرده «سایه‌های جنگ»؛ داستان بازگشت امید و زندگی پس از جنگ لبنان

به گزارش خبرنگار فرهنگی نمابان و به نقل از خبرگزاری تسنیم، محمد خزلی درباره چگونگی تولید «سایه‌های جنگ» گفت: «وقتی به لبنان رسیدیم، جنگ جریان داشت و فضای رسانه‌ای تقریبا همه‌ جا حول محور جنگ شکل گرفته بود. اما یک اتفاق افتاد؛ آتش‌ بسی موقت میان سوریه و لبنان برقرار شد و زندگی مردم به آرامش پس از جنگ بازگشت. بازگشت مردم جنگ‌ زده و آواره به خانه‌هایشان، برای من نقطه شروع شد. انگار روزنه‌ای از امید در دل جنگ باز شده باشد. روایت فیلم از آنجا شکل گرفت؛ پایه و اساس کار بر زندگی در شرایط جنگ بود.»

رازهای ناگفته‌ وکیل اولیای دم امیرمحمد خالقی؛ حکم قصاص قاتل به کجا رسید؟ 

دختر فرزند شهید لبنانی گفت از گریه‌ام عکس نگیر از لبخند بگیر!

او در پاسخ به این سوال که آیا لحظه‌ای بود که باعث شده باشد مسیر روایت فیلم تغییر کند، بیان کرد: «به دلیل شرایط امنیتی اجازه مراسم طولانی در مراسم تشییع شهدا وجود نداشت و از این رو فرصت ما هم برای ثبت وقایع اندک بود. در این زمان دختربچه‌ای را دیدم که با عکس پدر شهیدش صحبت می‌کرد و منتظر تابوت بود. من پنهانی تصویر می‌گرفتم تا او اذیت نشود. وقتی دختربچه متوجه من شد به من گفت: اگر داری عکس می‌گیری، عکس با گریه نباشد، باید با لبخند باشد. آن لحظه‌ها را تماماً فیلمبرداری می‌کردم درصورتی که دختربچه فکر می‌کرد دارم عکس می‌گیرم. مرز میان گریه و خنده، غم و امید به روایت من عمق داد و مسیر روایت شکل گرفت و به روایت من مقداری رگ و ریشه داد.»

این مستندساز از چگونگی تبدیل ثبت تصاویرش به روایت گفت: «در همان حین دوباره دختربچه را دیدم که در مراسم تدفین پدرش حضور دارد و دایی‌اش او را روی تابوت پدرش می‌گذارد او نیز تابوت را در آغوش می‌گیرد. من این تصاویر را از بالا ثبت کردم، تصویری غم‌انگیز اما ماندگار که به جریان مستند جان داد و نشان داد می‌توان روایت را با تصویر منتقل کرد.»

پشت تهاجم اسرائیل به لبنان دفاع شکل گرفته بود

خزلی با تاکید بر اهمیت ایجاد تعادل میان واقعیت میدانی و روایت انسانی افزود: «در جنگ معمولا تعادلی برقرار نمی‌شود. واقعیت‌های میدانی تلخ و خشونت‌ آمیز هستند و روایت انسانی شکل نمی‌گیرد. اما جنگ لبنان با اسرائیل متفاوت بود؛ پشت این تهاجم، دفاع شکل گرفته بود و جریان مقاومت، تعادل را خود به ‌خود ایجاد کرد. ما تلاش کردیم تبعات جنگ و غیرقابل بازگشت بودن بسیاری از اتفاقات را نشان دهیم، اما روزنه‌های امید و ادامه زندگی را هم در فیلم داشته باشیم.»

داستان آدم‌های داغدیده…

این مستندساز با اشاره به استفاده از تصاویر خانوادگی و ویدئوهای شخصی و صدای عزیزان شهیدی که برای بازماندگانشان باقی مانده بود اظهار داشت: «تصاویر مجلس ختم و تشییع داغ‌داران باید با رعایت کامل گرفته می‌شد. سوژه نباید اذیت شود؛ یا باید پنهانی یا با رضایت آدم‌ها ثبت شود. در همین میانه علاوه بر تصاویری که می‌گرفتیم صدا‌ها و پیام‌های صوتی مردم پایه روایت شدند و هر کدام داستان مستقلی داشتند که کنار هم روایت کلی را شکل دادند. این روش کمک کرد روایت انسانی و واقعی جنگ واقعی‌تر ثبت شود.»

خزلی با اشاره به محدودیت‌های ثبت وقایع با دوربین بیان کرد: «گاهی اتفاقات بسیار عمیق هستند که دوربین نمی‌تواند همه آن را نشان دهد. در چنین مواردی و پیام‌های صوتی مردم به کمک ما آمد. آن صداها داستان می‌ساختند و هر کدام روایت جداگانه‌ای ارائه می‌کردند. کنار هم، داستان کلی شکل گرفت و ما توانستیم روایت انسانی و واقعی جنگ را تا جایی که امکان دارد منتقل کنیم.»

او همچنین گفت: «جنگ خسارت‌هایی دارد که غیرقابل بازگشت هستند؛ خسارت جانی دیگر برنمی‌گردد. بیشترین آسیب‌ها روی بنیان خانواده است؛ دختر بچه‌ای که یتیم شده، خانه‌‌ای که باید بدون ستون خانواده از نو ساخته شود که کار ساده‌ای نیست و همه اینها تبعات جنگ است. مستند تلاش می‌کند این ابعاد را نشان دهد و مخاطب درک کند که جنگ چه تاثیری بر زندگی واقعی مردم دارد.»

واقعیت‌ها را نشان دادم و تزریقی از سوی من رخ نداده

این مستندساز افزود: «امروزه بسیاری جنگ را فقط از طریق شبکه‌های اجتماعی تجربه می‌کنند. هدف ما این بود که مخاطب با یک روایت واقعی و انسانی مواجه شود؛ روایت مخالف و موافق، واقعیت و تبعات جنگ را ببیند و خودش تصمیم بگیرد. من در این مستند تلاش کردم واقعیت‌ها را نشان دهیم و تزریقی از سوی سازنده رخ ندهد.»

خزلی درباره چالش‌های ساخت «سایه‌های جنگ» تصریح کرد: «مستند خلأهایی هم دارد؛ نبودن در زمان و مکان برخی اتفاقات از جمله این خلأهاست. اگر از ابتدا تیم گسترده‌تری می‌رفت و تصاویر همزمان در مکان‌های مختلف ثبت می‌شد، روایت کامل‌تر بود. سعی کردیم در تشییع سید حسن نصرالله و دیگر وقایع مهم، این خلأ را جبران کنیم، اما طبیعتا در کل روایت مستند نمی‌توانستیم همه لحظات را پوشش داد.»

سید حسن، جنگ و بازگشت به زندگی

او در توضیح ساختار روایت گفت: «مستند «سایه‌های جنگ» دارای یک اوج در یک سوم پایانی‌اش است، تدوین موازی تشییع دبیر کل حزب‌الله، تبعات جنگ و صحبت‌های مردم در یک سوم پایانی کنار هم قرار گرفت. در پایان نیز سکوت و سکون نشان داده می‌شود؛ خرابی‌ها، از دست‌ رفته‌ها و بازگشت زندگی و… هدف این بود که مخاطب در پایان مستند به فکر وا داشته شود، درباره علل و بانیان جنگ تأمل شود و برای همین پیام نهایی مستند را صدایی قرار دادم که می‌گفت وطن جایی نیست که با تهاجم دیگری رها شود وطن را باید ساخت، دوباره باید بسازیم و بهتر هم می‌سازیم.»

خزلی در پاسخ به این سوال که مخاطب پس از تماشای فیلم چه حسی خواهد داشت، گفت: «این مستند صرفاً روایت لبنان نیست، درباره تهاجم و دفاع است. یک ایرانی که جنگ 12 روزه را تجربه کرده، یا یک خارجی که هیچ شناختی از جنگ ندارد، می‌تواند مخاطب این مستند باشد. مخاطب در «سایه‌های جنگ» یک جریان واقعی را می‌بیند، حرف‌های مخالفان و موافقان را می‌شنود و خودش در نهایت تصمیم می‌گیرد کدام درست و غلط است. روایت در این مستند حرفش را تزریق نمی‌کند، بلکه فقط واقعیت‌ها را نشان می‌دهد.»

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری تسنیم