سالمندان ایران در سکوت؛ بحران پنهان سلامت روانی که همه را تهدید می‌کند!

به گزارش نمابان و به نقل از خبرگزاری تسنیم از قزوین، با شتاب گرفتن روند سالمندی جمعیت در ایران و افزایش نسبت سالمندان به کل جمعیت، توجه به سلامت روان این قشر به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اجتماعی و بهداشتی کشور تبدیل شده است؛ چالشی که اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند پیامدهایی فراتر از حوزه سلامت فردی و به بحران‌های خانوادگی، اجتماعی و حتی اقتصادی منجر شود.

رازهای ناگفته‌ وکیل اولیای دم امیرمحمد خالقی؛ حکم قصاص قاتل به کجا رسید؟ 

در این باره فربد فدایی، روان‌پزشک و فلوشیپ روان‌پزشکی سالمندان، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به تغییر ساختار جمعیتی کشور اظهار کرد: ایران در حال ورود به دوره‌ای است که جمعیت سالمند آن به‌صورت مطلق و نسبی رو به افزایش است و این موضوع ایجاب می‌کند که نگاه ما به سالمندی از یک پدیده صرفاً زیستی، به یک مسئله چندبعدی روانی، اجتماعی و فرهنگی تغییر کند.

وی افزود: سالمندی اگرچه بخشی طبیعی از چرخه زندگی است، اما در صورت فقدان نقش اجتماعی، کاهش ارتباطات عاطفی، انزوای خانوادگی و نادیده گرفتن شأن و جایگاه سالمندان، می‌تواند به بستری مناسب برای بروز اختلالات روانی به‌ویژه افسردگی تبدیل شود؛ اختلالی که در سالمندان اغلب به‌صورت پنهان و با نشانه‌هایی متفاوت از سنین جوانی بروز می‌کند.

این روان‌پزشک تصریح کرد: افسردگی در سالمندان الزاماً با غمگینی آشکار همراه نیست. زمانی که از «خلق افسرده» سخن می‌گوییم، منظور حالتی است که فرد حتی در مواجهه با بهترین و خوشایندترین رویدادها نیز احساس شادی نمی‌کند و دچار بی‌تفاوتی عاطفی نسبت به محیط اطراف خود می‌شود.

فدایی ادامه داد: ناتوانی در لذت بردن از فعالیت‌های لذت‌بخش گذشته، یکی از شاخص‌ترین نشانه‌های افسردگی است. اختلالات خواب نیز در سالمندان اهمیت ویژه‌ای دارد؛ به‌گونه‌ای که برخلاف جوانان که ممکن است دچار پرخوابی شوند، سالمندان افسرده معمولاً با بی‌خوابی، کاهش اشتها و افت وزن مواجه می‌شوند.

وی با تأکید بر تنوع نشانه‌های افسردگی در سالمندان تشریح کرد: اشتغال ذهنی مداوم با مرگ، بیان جملاتی مانند «دلم نمی‌خواهد زنده باشم» یا حتی ترس افراطی از مرگ، می‌تواند از علائم هشداردهنده باشد، با این حال، تشخیص افسردگی نیازمند بررسی مجموعه‌ای از نشانه‌ها، تاریخچه شروع آن‌ها و شرایط روانی–اجتماعی فرد است و نباید به‌صورت شتاب‌زده انجام شود.

این فلوشیپ روان‌پزشکی سالمندان خاطرنشان کرد: یکی از عوامل مهم در پیشگیری از افسردگی سالمندان، حفظ نقش آن‌ها در خانواده است، سالمندان باید به‌عنوان اعضای مؤثر منظومه خانواده شناخته شوند؛ جامعه همواره به ریش‌سفیدان و گیس‌سفیدانی نیاز دارد که تجربه زیسته آن‌ها می‌تواند راهنمای نسل‌های بعدی باشد.

فدایی با اشاره به «افسردگی نقاب‌دار» اظهار کرد: در برخی موارد، سالمند ممکن است ظاهری شاد، فعال و اجتماعی داشته باشد، اما در درون با احساس پوچی و افسردگی دست‌وپنجه نرم کند، از سوی دیگر، گاهی افسردگی به‌جای نشانه‌های روانی، با شکایات جسمی مداوم، دردهای غیرقابل توضیح یا علائمی که به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهد، بروز پیدا می‌کند.

وی افزود: در برخی سالمندان، افسردگی می‌تواند با نارسایی شناختی، بی‌اشتهایی شدید یا نوعی بی‌میلی انفعالی به زندگی همراه شود؛ حالتی که فرد بدون اقدام مستقیم، به‌تدریج از ادامه حیات کناره می‌گیرد، در چنین شرایطی، مداخله فوری درمانی ضرورت دارد.

این روان‌پزشک با هشدار نسبت به خطر خودکشی در سالمندان اظهار کرد: آمارها نشان می‌دهد مردان بالای 65 سال در مقایسه با سایر گروه‌های سنی، بیشترین خطر خودکشی را دارند، تنهایی، بیماری‌های جسمی، انزوای اجتماعی و احساس بی‌فایدگی از عوامل تشدیدکننده این خطر هستند و افسردگی تشخیص‌داده‌نشده می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.

فدایی درباره روند درمان افسردگی سالمندان بیان کرد: درمان این اختلال صرفاً به دارودرمانی محدود نمی‌شود. بازتعریف نقش سالمند در خانواده، بهبود روابط عاطفی، روان‌درمانی فردی، گروه‌درمانی و خانواده‌درمانی از ارکان اساسی درمان محسوب می‌شوند و در کنار این اقدامات، داروهای ضدافسردگی در بیش از 80 درصد موارد موجب بهبود علائم می‌شوند.

وی تصریح کرد: حدود 50 درصد بیماران با درمان به بهبودی کامل می‌رسند، اما نزدیک به 30 درصد نیازمند درمان‌های نگهدارنده طولانی‌مدت هستند. قطع خودسرانه دارو پس از بهبود علائم می‌تواند منجر به عود بیماری شود و تصمیم‌گیری در این زمینه باید صرفاً با نظر روان‌پزشک انجام گیرد.

این فلوشیپ روان‌پزشکی سالمندان در پایان خاطرنشان کرد: در موارد شدید افسردگی که با بی‌خوابی شدید، نخوردن غذا یا افکار خودکشی همراه است، درمان با تشنج برقی (ECT) می‌تواند نجات‌بخش باشد. بهترین نتایج زمانی حاصل می‌شود که درمان دارویی و روانی در قالب یک تیم درمانی متشکل از روان‌پزشک، روان‌شناس، مددکار اجتماعی و پرستار روان‌پزشکی به‌صورت هماهنگ اجرا شود.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری تسنیم