سانسور بی‌سابقه کتاب‌های فلسطین در پاریس؛ وقتی سیاست به فرهنگ حکم می‌راند!

یادداشت مهمان، امیرحسین مقیمی: در ماه‌های اخیر، خبرهای نگران‌کننده‌ای از پاریس به گوش می‌رسد که نشان از در حال گسترش بودن سانسور سیاسی در این کشور دارد. کتاب‌فروشی‌ها و موسسات فرهنگی در پایتخت فرانسه به‌دلیل عرضه کتاب‌هایی درباره فلسطین، به ویژه آثار انتقادی به سیاست‌های اسرائیل، با محدودیت‌هایی جدی مواجه شده‌اند. این سانسور نه تنها به معنای قطع یارانه‌های مالی از سوی شورای شهر پاریس است، بلکه به عنوان یک اقدام بزرگ سیاسی در راستای خاموش کردن صدای حامیان فلسطین در فضای فرهنگی فرانسه تلقی می‌شود.

رازهای ناگفته‌ وکیل اولیای دم امیرمحمد خالقی؛ حکم قصاص قاتل به کجا رسید؟ 

چالش اصلی در این زمینه زمانی رخ می‌دهد که فرهنگ به ابزاری برای اعمال فشار سیاسی تبدیل می‌شود. دولت فرانسه، به‌ویژه با توجه به روابط پیچیده‌اش با اسرائیل و مسائل حساس در خاورمیانه، در تلاش است تا فضای فرهنگی کشور را از مطالبی که ممکن است افکار عمومی را به سمت انتقاد از سیاست‌های اسرائیل هدایت کند، پاکسازی کند. در این میان، کتاب‌فروشان پاریسی اعلام کرده‌اند که این اقدامات فقط محدود به لغو یارانه‌ها نمی‌شود، بلکه به‌طور واضح نوعی سانسور سیاسی است که از آن‌ها خواسته می‌شود در انتخاب‌های فرهنگی خود، به‌ویژه در مورد فلسطین، محتاط‌تر باشند.

یکی از نکات قابل تأمل در این موضوع، نقش حیاتی کتاب‌فروشی‌ها در شکل‌دهی به گفتمان فرهنگی و اجتماعی است. کتاب‌ها نه تنها منابع علمی و ادبی هستند، بلکه به عنوان ابزارهایی برای انتقال ایده‌ها و دیدگاه‌ها عمل می‌کنند. این تلاش‌ها برای محدود کردن دسترسی به کتاب‌هایی که ممکن است دیدگاه‌های مخالف را دربر داشته باشد، به نوعی حمله به آزادی بیان و اندیشه در یک جامعه دموکراتیک است.

در سوی دیگر، این اقدامات با واکنش‌های گسترده‌ای در میان کتاب‌فروشان، نویسندگان، و فعالان حقوق بشر روبرو شده است. بسیاری از آنان تأکید کرده‌اند که هرگونه محدودیت در عرصه فرهنگی، به ویژه در حوزه کتاب و نشر، پایه‌گذار نوعی سانسور سیستماتیک خواهد بود که تهدیدی جدی برای آزادی بیان و تفکر در جامعه به شمار می‌رود.

فرانسه، که همیشه خود را به عنوان یکی از پیشگامان دفاع از آزادی‌های فردی و فرهنگی معرفی کرده، اکنون در معرض نقدهایی جدی از سوی جامعه جهانی و برخی فعالان داخلی است. در دنیای امروز که اطلاعات و دانش به راحتی قابل دسترسی هستند، این اقدامات ممکن است نتایج معکوس به دنبال داشته باشد. مردم و جوامع فرهنگی به دنبال یافتن منابع اطلاعاتی مختلف و آزاد هستند و چنین محدودیت‌هایی تنها به تقویت خواسته‌ها و جستجوهای بیشتر برای دسترسی به مطالب مورد نظر می‌انجامد.

این بحران فرهنگی در پاریس، در واقع، پرسش‌هایی جدی در مورد آینده سیاست‌های فرهنگی و آزادی‌های فردی در فرانسه مطرح می‌کند. آیا این کشور که در تاریخ خود همواره مدافع ارزش‌های آزادی و دموکراسی بوده است، می‌تواند به سانسور سیاسی و محدودیت‌های فرهنگی به عنوان ابزار مشروع حکمرانی ادامه دهد؟ این اتفاقات نه تنها در فرانسه، بلکه در سطح جهانی نگرانی‌هایی را به وجود می‌آورد که ممکن است به افزایش محدودیت‌های فرهنگی و آزادی‌های عمومی در کشورهای مختلف منجر شود.

فرانسه باید به این واقعیت توجه داشته باشد که آزادی فرهنگی و بیان یکی از ارکان اساسی دموکراسی است و هرگونه تلاش برای سانسور در این حوزه نه تنها به نفع هیچ‌یک از طرفین نخواهد بود، بلکه ممکن است به تضعیف ارزش‌های دموکراتیک این کشور نیز منتهی شود.

پژوهشگر مسائل حقوقی فرانسه

منبع: خبرگزاری مهر