راز طلایی شکرلله؛ چگونه شکر سرخ از دل شالیزارهای شمال دوباره جان گرفت؟

به گزارش نمابان و به نقل از خبرگزاری تسنیم از ساری،  در دل شالیزارهای خیس‌خورده بابل و بهنمیر، جایی که بوی خاک باران‌خورده با مه صبحگاهی درهم می‌آمیزد و نفس طبیعت هنوز از تبِ برداشت برنج گرم است، محصولی آرام و بی‌صدا قد می‌کشد که برای مردم مازندران تنها یک خوراکی شیرین نیست؛ بخشی از هویت، فرهنگ و اقتصاد محلی است. «شکرلله» یا همان «لله شیرین»، نیِ باریکی که در دل خود شیره‌ای گرم، انرژی‌بخش و طبیعی حمل می‌کند، سال‌هاست که همراه روزهای سرد پاییز و زمستان مردم این دیار شده است. محصولی که اگرچه ساده به نظر می‌رسد، اما پشت هر ساقه‌اش داستانی از ریشه‌های عمیق کشاورزی قدیمی و مهارت نسل به نسل به ارث‌رسیده کشاورزان مازندران قرار دارد.

ذوق زدگی الهه حصاری در باغی پر از پرتقال / همش مال خودته هول نشو 🤣

شکرلله دو چهره دارد؛ یکی ماندگار و دیگری گذرا. نوع هفت‌ساله‌اش سال‌ها در خاک نفس می‌کشد، هر سال دوباره می‌روید و برای کشاورز سودآورتر است؛ اما نوع یک‌ساله‌اش عمری کوتاه دارد و کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. با این حال، هیچ‌چیز در جذابیت این محصول نمی‌تواند با خاک شنی و شورزارهای بهنمیر رقابت کند؛ جایی که «شکرلله» نه‌تنها رشد می‌کند، بلکه به طعم واقعی خود می‌رسد و همان مزه‌ای را می‌دهد که سال‌هاست نامش را در میان مردم گذاشته: «شکر سرخ».

مازندرانی‌ها وقتی کارشان در شالیزارها تمام می‌شود و ساقه‌های برنج در انبارها به آرامی خشک می‌شوند، به سراغ شکرلله می‌روند. محصولی که درست برخلاف برنج، تازه از آبان‌ماه سر برمی‌آورد و با سردتر شدن هوا شیرین‌تر و مفیدتر می‌شود. همین ویژگی باعث شده است که کشاورزان نیمه دوم سال خود را با امید به فروش شکرلله سپری کنند؛ امیدی که بسیاری مواقع، بیشتر از برنج سودآور و کم‌دردسر است.

اما جذاب‌ترین بخش ماجرا به آبگیری شکرلله برمی‌گردد. روشی که هنوز هم برخی کشاورزان با همان دیگ‌های مسی و ظرف‌های چوبی قدیمی انجامش می‌دهند؛ ابزاری که به‌نظر می‌رسد راز اصلی طعم منحصربه‌فرد و کیفیت بالای محصول سنتی است. در مقابل، تقاضای زیاد مردم بهنمیر و مناطق اطراف باعث شده نسل جدیدی از دستگاه‌ها و روش‌های مدرن نیز وارد این کار شود؛ با این حال، بازار ثابت کرده است که هنوز هم مشتریان، دلشان با همان شکرلله‌ای است که از دل روزهای سخت اما مهربانِ سنت بیرون می‌آید.

سرنوشت شکرلله مازندران در میان تغییرات اقلیمی، کاهش حمایت‌ها، و فشار بازار چه خواهد شد؟محصولی که از دل خاک می‌جوشد و شادی زمستان مردم را تأمین می‌کند، آیا به جایگاه واقعی خود خواهد رسید یا همچنان در حاشیه می‌ماند؟این گزارش روایتی است از محصولی که شاید نامش ساده باشد، اما حقیقتش نه ساده است و نه کوچک؛ داستان شکرلله، داستان بخشی از فرهنگ مازندران است که باید شنیده شود.

فرآیند تولید شکر سرخ

مهرداد جهانی، مدیر کارگاه  جهانی در بهنمیر، در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: نیشکر که بیشتر از روستاهای مازندران و همچنین از اهواز (با عنوان نی خوزستان) به بهنمیر آورده می‌شود، ابتدا توسط دستگاه برش داده شده و سپس شیره آن از طریق لوله به دیگ اصلی منتقل می‌شود تا طی چند مرحله جوشاندن، تلخی آن گرفته شود.  سپس شیره به دیگ‌های سه‌گوش منتقل می‌شود تا مازاد آب آن با جوشاندن تبخیر گردد. در نهایت، شیره غلیظ‌شده برای خشک شدن به دیگ اصلی بازگردانده می‌شود و پس از چند ساعت تبخیر کامل، برای بسته‌بندی به قالب‌های مستطیل‌شکل برده می‌شود.  

جهانی تأکید کرد: بسیاری از مشتریان به دلیل ارگانیک و طبیعی بودن محصول، از شهرهای اطراف به بهنمیر مراجعه می‌کنند و در بدو ورود می‌پرسند که آیا این شکر سرخ برای دیابتی‌ها مناسب است یا خیر؟ باید توجه داشت افراد دیابتی نباید از شکر اهوازی که شیرینی بیشتری دارد استفاده کنند، بلکه شکر سرخ محلی مازندران مناسب‌تر است. البته مصرف آن نیز باید با احتیاط و بدون زیاده‌روی باشد.  

وی افزود: کار تولید و پخت شکر سرخ از 25 آبان آغاز و تا پایان فروردین ادامه دارد. امسال به دلیل آب‌وهوای مناسب و باران کافی، محصول نیشکر محلی بسیار فراوان بوده است؛ زیرا این محصول نیازمند آبیاری فراوان است و هرچه میزان آبگیری نی بیشتر باشد، شکر بیشتری از آن استخراج می‌شود.  

کاربردها و بازار مصرف

این تولیدکننده شکرلله گفت: محصول به سراسر استان‌ها ارسال می‌شود و در شیرینی‌پزی، نان خشک، گز، نان سوخاری، بشته‌زیک و دیگر خوراکی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.  در کارگاه ما شش نفر مشغول کار هستند. خودم از ساعت 5صبح تا 12شب فعالیت می‌کنم و پنج کارگر نیز در کنارم هستند. مراحل برش و پخت چندین ساعت زمان می‌برد و باید پیوسته پای دیگ ایستاد تا شکر ته نگیرد.  پخت شکر سرخ با آغاز فصل گرما پایان می‌یابد، اما فروش آن ادامه دارد و کارگاه در طول سال فعال است.  

مشکلات تولیدکنندگان

جهانی خطاب به مسئولین گفت: مشکل اصلی ما قطع برق در ماه‌های اخیر است که تولید را متوقف کرده و کارگران را بیکار می‌گذارد. با وجود داشتن مجوز و پروانه فعالیت، تاکنون هیچ حمایتی از سوی مسئولین صورت نگرفته است.  اگر مسئولین تسهیلات کم‌بهره در اختیار ما قرار دهند، می‌توانیم کارگاه‌ها را توسعه داده و کارگران بیشتری استخدام کنیم. محصولات بهنمیر در سراسر کشور مشهور هستند و مشتریان فراوانی دارند. اگر امکانات بیشتری فراهم شود، تولید و تنوع محصولات افزایش خواهد یافت.  

زنجیره تولید سنتی و نیاز به سرمایه‌گذاری

مومنی، کارشناس کشاورزی، بیان کرد: شکر سرخ یکی از سوغات مهم و اصلی بهنمیر، بابلسر و مازندران است. اگر در بخش برند‌سازی این محصول کار شود، می‌تواند جایگزین مناسبی برای قند و شکر باشد.   یکی از مشکلات اصلی، سنتی بودن زنجیره تولید است. برای بهبود وضعیت موجود و افزایش تولید، نیازمند سرمایه‌گذاری و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی مدرن هستیم.این عضو هیات علمی دانشگاه یادآور شد ؛   برگزاری کلاس‌های آموزشی و ترویجی را برای ارتقای کیفیت و کمیت تولید نیشکر ضروری دانست.  

احمد رضایی، کارشناس کشاورزی، بسته‌بندی و برند‌سازی درست را در بازاریابی این محصول مؤثر دانست و گفت: امروزه بسته‌بندی شکر سرخ همچنان کاملاً سنتی است. پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از 1500تن محصول در سطح مازندران برداشت شود که نیازمند بسته‌بندی شکیل و صنایع مدرن است.   این محصول که سوغات زمستانه مازندران، به‌ویژه شهرهای بهنمیر و قائم‌شهر محسوب می‌شود، ثبت ملی شده و توجه ویژه مسئولین را می‌طلبد.  

وی افزود: پنجاه مرکز فرآوری شکر سرخ در بهنمیر وجود دارد که محصولات متنوعی از این شکر محلی تولید می‌کنند؛ از جمله گز، نان خشک، نان سوخاری و انواع شیرینی که به جای شکر سفید از شکر سرخ استفاده می‌شود. اگر سرمایه‌گذاران وارد این بخش شوند، امکان صادرات نیز فراهم خواهد شد.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری تسنیم