نصیر حیدریان؛ رهبر ارکستری که از پرورشگاه تا اوج موسیقی در سکوت پیش رفت

به گزارش خبرنگار مهر، مریم بهلول با اولین فیلم بلند خود «نصیر؛ سمفونی پنجم» در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» در مقام کارگردان حاضر شده است. او در این مستند پرتره، زندگی نصیر حیدریان رهبر ارکستر شناخته‌شده را که از پرورشگاه به این جایگاه رسیده نه با روایت خطی، بلکه با زبان موسیقی روایت کرده است.

ذوق زدگی الهه حصاری در باغی پر از پرتقال / همش مال خودته هول نشو 🤣

بهلول درباره ساخت این فیلم گفت: «نصیر؛ سمفونی پنجم» یک مستند پرتره است درباره انسانی که در سکوت رشد کرده و موسیقی را تبدیل به زبان زندگی‌اش کرده است. فیلم، از کودکی در پرورشگاه شروع نمی‌کند از خلأیی آغاز می‌کند که بعدها تبدیل می‌شود به ریتمِ زیست او. من تلاش کردم موسیقی را نه فقط موضوع، بلکه به عنوان زبان روایت کنم. به همین دلیل ساختار فیلم شبیه یک قطعه است؛ با تمی آرام شروع می‌شود و آرام‌آرام به یک اوج احساسی ختم می‌شود.

وی ادامه داد: ایده ساخت فیلم از سال‌ها پیش و از یک دغدغه شخصی شکل گرفت. از سال‌ها پیش، همیشه یک دغدغه شخصی و یک دِین نسبت به موسیقی داشتم و دلم می‌خواست اولین تجربه‌ جدی‌ام در مستند، حتما درباره‌ موسیقی باشد؛ ارادتی که همیشه به «ریتم»، «مکث» و «نُت» داشتم. ایده در قدم اول از یک دیدار اتفاقی در منزل استاد علی نصیریان شروع شد و بعد تیتر یک گزارش توجهم را جلب کرد: «چگونه فرزند یک پرورشگاه، رهبر ارکستر شد؟» همان‌جا فهمیدم موضوع فقط یک زندگی نیست؛ یک مسیر است. مسیری که هم دراماتیک است، هم انسانی و هم برای من به‌عنوان فیلمساز، نوعی چالش تازه. وقتی با او آشنا شدم، دیدم جنس هیجانش سینماییِ متداول نیست؛ تلاطمش درونی است. همین نقطه بود که پروژه را برای من جذاب کرد.

وی با اشاره به اینکه در انتخاب گفتگوکنندگان دقت زیادی به خرج داده، در این زمینه بیان کرد: افرادی را انتخاب کردیم که حضورشان واقعی و ضروری بود نه تزئینی. کسانی که سال‌ها با او دوستی داشته‌اند، یا سال‌ها شاگردش بوده‌اند و او را از نزدیک می‌شناسند. هدف این بود که به‌جای حرف‌های کلی، روایت‌هایی بی‌واسطه و ملموس داشته باشیم؛ روایت‌هایی که لحن آرام و شخصیت درونی نصیر حیدریان را بازتاب بدهد.

بهلول که از سینمای کوتاه آمده، این فیلم را سومین تجربه کارگردانی و اولین مستند بلند خود معرفی و اظهار کرد: من از سینمای کوتاه می‌آیم؛ «نصیر؛ سمفونی پنجم» نخستین مستند بلند من و سومین کار من در مقام کارگردان است. پیش از این ۲ فیلم کوتاه ساخته‌ام اما همیشه دلم می‌خواست زبان و قلم مخصوص خودم را در مستند پیدا کنم؛ یک فرم شخصی که به جهان‌بینی‌ام نزدیک باشد.

این کارگردان جوان حضور در جشنواره «سینماحقیقت» را بیش از یک ویترین ساده دانست و گفت: جشنواره حقیقت، معتبرترین فضای نمایش مستند در ایران است و از ابتدا برایم مهم بود فیلم در جایی دیده شود که مخاطبش آگاه است. برای من جشنواره «سینماحقیقت» یک ویترین صرف نیست؛ یک میدان جدی برای مواجهه با نگاه‌های حرفه‌ای‌تر است. این مستند مخاطب عام ندارد؛ مخاطبش کسی است که علاقه دارد جهان یک انسان آرام و درون‌گرا را کشف کند. جشنواره حقیقت می‌تواند پل اتصال میان چنین اثری و چنین مخاطبی باشد. از همین جهت حضور در جشنواره، برای من نه صرفاً برای دیده شدن، بلکه سنجش کیفیت کار است.

بهلول بزرگ‌ترین چالش ساخت این مستند را زمان و شخصیت خاص سوژه دانست و توضیح داد: پیدا کردن نصیر حیدریان در وقت آزاد تقریباً ناممکن است. همه‌ انرژی‌اش را برای ارکستر، آموزش و دغدغه‌های موسیقی می‌گذارد. ما حتی در بسیاری از روزها فرصت این را نداشتیم که دوربین را مطابق برنامه بچینیم؛ باید اتفاق را شکار می‌کردیم. چالش دوم این بود که با انسانی طرف بودیم که ذاتاً اهل میزانسن نیست. به‌جای نمایش دادن، زندگی می‌کند. همین باعث شد بخش زیادی از فرایند، تبدیل به کشف لحظه‌های کوچک شود؛ لحظه‌هایی که اگر ۱۰۰ بار از کنارشان رد شوید، شاید فقط یک‌بار دیده شوند.

وی در پایان وضعیت سینمای مستند در ایران را پارادوکسیکال دانست و ابراز کرد: جایگاه مستند در ایران، به‌نظرم هنوز با توانایی‌هایش فاصله دارد. از نظر من جایگاه مستند در ایران پارادوکسیکال است؛ دیده می‌شود، اما هنوز جدی گرفته نمی‌شود. مخاطب عام به هیجان بیرونی عادت دارد، اما شخصیت‌هایی مثل حیدریان «هیجان درونی» دارند. این مستندها اگر درست نمایش داده شوند، می‌توانند نگاه عمومی را تغییر دهند اما هنوز به حمایت ساختاری بیشتری نیاز دارند.

«نصیر؛ سمفونی پنجم» به کارگردانی مریم بهلول و تهیه‌کنندگی سیدعلی شاکری، در بخش ویژه نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت»، شنبه ۲۲ آذر ساعت ۱۳ به نمایش در می‌آید.

منبع: خبرگزاری مهر