چگونه میراث حضرت فاطمه، نقشه راه تمدن‌سازی اسلامی را رقم می‌زند؟

نمابان و به نقل از خبرگزاری تسنیم- یادداشت: مجتبی لشکربلوکی، مدرس دانشگاه| در مسیر پرشکوه و پر فرازونشیب ساختن تمدنی نوین اسلامی، آنگونه که مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب ترسیم فرموده‌اند، ناگزیریم بار دیگر و با نگاهی ژرف به سرچشمه‌های اصیل معارف بشری رجوع کنیم. این تمدن، که آرمانی بلند و دست‌یافتنی است، بر چهار ستون استوار است: دین، عقلانیت، علم و اخلاق. در این میان، نقش بانوی کوثر، حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله علیها)، فراتر از یک الگوی فردی و شخصیتی قدسی، به مثابه یک «نظام تربیتی جامع» و یک «میراث علمی الهی» جلوه می‌کند که می‌تواند بنیان‌های این تمدن را در عمیق‌ترین لایه‌های انسانی آن استحکام بخشد.

ذوق زدگی الهه حصاری در باغی پر از پرتقال / همش مال خودته هول نشو 🤣

تربیت انسان تمدن‌ساز که تکامل همزمان معنویت، عاطفه، خرد و اخلاق در او شرط نخست است، بدون اتکا به منبعی اصیل و زلال ممکن نیست. این منبع، به تعبیر روایت متواتر ثقلین، در پیوند ناگسستنی قرآن و عترت تجلی می‌یابد و در این میان، عترت پیامبر (ص)، آن بانویی را در بر می‌گیرد که خود، آیینه تمام‌نمای قرآن ناطق و علوی است. میراث علمی فاطمه زهرا(س)، که برای تربیت معنوی انسان امروز و فردای ما نقشه راهی بس ارزشمند است، در دو قالب کلی قابل بررسی است: نخست، آنچه نزد معصومان محفوظ است و دسترسی عمومی بدان تا عصر ظهور میسر نیست، مانند مصحف فاطمه(س) که کتابی آسمانی و حاصل القائات جبرئیل امین به ایشان است و دوم، آنچه از سیره و سخن ایشان به عنوان میراثی مکتوب و شفاهی به دست ما رسیده است؛ مجموعه‌ای گران‌قدر از خطبه‌ها، دعاها، احادیث و حکایات تربیتی.

در کانون این میراث مکتوب، «خطبه فدکیه» چون خورشیدی می‌درخشد. فرازهای این خطبه، که بزرگان آن را آیینه تمام‌نمای نهج‌البلاغه دانسته‌اند، تنها یک دفاعیه حقوقی درباره قطعه‌ای زمین نیست؛ بلکه بیانیه‌ای است برای تربیت انسان تمام‌عیار در همه ابعاد وجودیش.

نگاه حضرت در این خطبه، نگاهی «فلسفی- تربیتی» به احکام الهی است. ایشان با بیانی بدیع، به تبیین «چرایی» و «فلسفه وجودی» تکالیف شرعی می‌پردازند و نشان می‌دهند که هر حکمی، ابزاری برای پرورش بُعدی خاص از ابعاد روح آدمی و حرکتی جهت‌دار به سوی کمال است. ایمان، تطهیرکننده از شرک است؛ نماز، پاک‌کننده از کبر؛ زکات، تزکیه‌کننده نفس و رشددهنده روزی؛ روزه، استوارکننده اخلاص و عدالت، هماهنگ‌ساز دل‌ها. این نگاه، دین را از سطحی از مجموع اوامر و نواهی خشک، به یک «نظام تعالی‌بخش» ارتقا می‌دهد که هدف غایی آن، ساختن انسانی متوازن، پاک و اجتماعی است. تربیت اخلاقی، اعتقادی، اجتماعی و به ویژه تربیت «ولایی و بصیرتی» در لابه‌لای همین بیان فلسفه احکام موج می‌زند.

اما میراث فاطمی تنها به عرصه عمومی و خطبه‌ها محدود نمی‌شود. بخش عمده و درخشان دیگری از این میراث، در «سلوک فردی» و «برنامه تربیتی شبانه‌روز» ایشان نهفته است که الگویی بی‌نظیر برای سبک زندگی اسلامی ارائه می‌دهد. نقل است که پیامبر اکرم(ص) به دختر گرامی‌شان فرمودند قبل از خواب چهار عمل را انجام دهد: ختم قرآن، طلب شفاعت از پیامبران، خشنودسازی مؤمنان و انجام حج و عمره. سپس راه‌کارهای عملی و امکان‌پذیر این وظایف ظاهراً سنگین را در قالب اذکار کوتاه و پرمعنایی مانند خواندن سوره اخلاص، صلوات بر پیامبران، استغفار برای مؤمنان و تسبیحات اربعه آموزش دادند.

این روایت، کلید یک نگاه تربیتی عمیق را در دست ما می‌گذارد؛ تبدیل « عبادات کلان به ریتمی روزمره و جان‌ساز». در این نگاه، زندگی روزمره مؤمن، نه جدا از عبادات بزرگ که بستری برای تحقق مستمر و ملموس همان اهداف بزرگ است. تسبیحات حضرت زهرا(س) نیز در همین راستا، بیانی همیشگی برای ذکر خدا در همه احوال است.

پیاده‌سازی این میراث در زندگی فردی و اجتماعی، به معنای تقلید ظاهری از حرکات نیست، بلکه درک «روح حاکم» بر این سیره است. روحیه «خداباوری فعال»، «مسئولیت‌پذیری اجتماعی» (در قالب طلب آمرزش برای دیگران)، «پیوند ناگسستنی با ولایت» و «تبدیل تکالیف به فرصتی برای رشد». محبان حضرت زهرا(س) تنها با شعار و مراسم نمی‌توانند مدعی انتظار شفاعت ایشان باشند؛ بلکه باید در تلاش باشند تا این نظام تربیتی فاطمی را در وجود خویش نهادینه کنند، خود را با این معیارها بسازند و زندگی خویش را آیینه‌ای از اخلاق و منش فاطمی نمایند. آنگاه است که این میراث علمی، نه فقط متنی تاریخی که نیرویی زنده و پیش‌برنده در مسیر ساختن آن تمدن مطلوب خواهد شد؛ تمدنی که در آن، علم و عقلانیت در خدمت اخلاق و دین قرار می‌گیرد و انسان‌هایی فاطمی‌منش، سنگ‌بنای جامعه‌ای الهی می‌گردند.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری تسنیم