نگاهی به مجموعه جواهرات فوزیه در روز عروسی؛ شاهدخت مصری که ملکه ایران شد!

جواهرات روز عروسی فوزیه فواد، شاهدخت مصری و همسر نخست محمدرضا پهلوی، از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مجموعه‌های جواهر سلطنتی قرن بیستم محسوب می‌شوند.

قاب تاریخ | کودکی بهنوش طباطبایی در مهد کودک

این جواهرات در مراسم عقد که در ۲۴ اسفند ۱۳۱۷ در کاخ عبدین قاهره برگزار شد و همچنین در جشن‌های تکمیلی در تهران در اردیبهشت ۱۳۱۸، به نمایش گذاشته شدند و تصویری باشکوه از جایگاه سلطنتی فوزیه ارائه دادند. نقطه‌ی متمایز این مجموعه جواهرات آن است که توسط برند فرانسوی «ونکلیف و آرپلز» (Van Cleef & Arpels) و به طور اختصاصی ساخته شده بود؛ برندی که در آن زمان یکی از محبوب‌ترین جواهرسازان خاندان‌های سلطنتی اروپا و خاورمیانه محسوب می‌شد.

تاج باشکوه فوزیه؛ ستاره اصلی مراسم

مهم‌ترین قطعه جواهری که در روز عروسی فوزیه توجه همگان را به خود جلب کرد، تاجی بود با ساختاری کاملاً درخشان و ظریف که بر پایه‌ای از پلاتین طراحی شده بود. این تاج با ۵۴ قطعه الماس اشکی (Pear-Cut) که در مجموع حدود ۹۲ قیراط بود و همچنین ۵۳۰ قطعه الماس باگت (Baguette-Cut) که مجموعاً حدود ۷۲ قیراط بود، ساخته شد.

این حجم از سنگ‌های تراش‌خورده و گران‌قیمت در کنار کیفیت بالای تراش و نظم هندسی ساخت، تاج فوزیه را به یکی از پیچیده‌ترین طراحی‌های عصر خود تبدیل کرد. این تاج، یک سال پیش از انجام مراسم ازدواج سفارش داده شده بود و به‌صورت اختصاصی برای فوزیه طراحی شد؛ تاجی که بیش از آنکه تنها نماد یک ازدواج باشد، نشانی از پیوند دو خاندان سلطنتی ایران و مصر به شمار می‌رفت.

سرنوشت این تاج همچنان در هاله‌ای از ابهام است، چرا که در هیچ حراج بین‌المللی یا نمایشگاه رسمی تا امروز دیده نشده و به همین دلیل گمان می‌رود که نزد یکی از فرزندان یا نزدیکان خانواده‌ی فوزیه نگهداری می‌شود. فوزیه سه فرزند داشت: شهناز پهلوی از محمدرضا پهلوی و نادیا و حسین شیرین از همسر دومش، اسماعیل شیرین. با توجه به محدود بودن تعداد وارثان و جایگاه خانوادگی، احتمال نگه‌داری جواهرات و از جمله تاج روز عروسی نزد آنان بسیار قوی است.

گردنبند و گوشواره‌های الماس؛ مکملی ظریف برای تاج

همراه تاج، یک گردنبند و یک جفت گوشواره نیز از برند ونکلیف ساخته شده بود. اگرچه مشخصات دقیق وزن الماس‌ها منتشر نشده، اما در منابع اشاره شده است که این مجموعه نیز هم‌زمان با تاج و با همان ظرافت، حدود یک سال قبل از برگزاری مراسم ازدواج طراحی و آماده شده است. ویژگی احتمالی این قطعات طبق عکس‌های موجود، استفاده از ترکیب تراش اشکی و باگت مشابه تاج، چیدمان عمودی و منظم و طراحی هماهنگ با سبک آرت دکو است که در همان دوره رواج داشت. سرانجام گردنبند مشخص نیست ولی گوشواره‌ها توسط برند ونکلیف خریداری شدند. سال‌ها پس از مراسم ازدواج فوزیه با ولیعهد وقت ایران، گوشواره‌های آویز او در نمایشگاه ونکلیف اند آرپلز در سال ۲۰۱۹ در دبی به نمایش درآمدند. این نمایش نشان‌دهنده‌ی اهمیت تاریخی و هنری این مجموعه و تعلق آن به یکی از شاهانه‌ترین ازدواج‌های قرن بود.

حلقه ازدواج فوزیه

در مورد حلقه ازدواج فوزیه اطلاعات بسیار محدود است. چند تصویر پراکنده از مراسم وجود دارد، اما هیچ سند رسمی درباره‌ی برند سازنده منتشر نشده است. با توجه به اینکه سایر قطعات از ونکلیف سفارش داده شده بودند، احتمال می‌رود حلقه نیز از همان برند باشد، اما هیچ منبع قطعی وجود ندارد.

جایگاه تاریخی این جواهرات

جواهرات روز عروسی فوزیه نه‌تنها جزئی از تاریخ خاندان پهلوی به شمار می‌روند، بلکه سندی از روابط دیپلماتیک ایران و مصر در دوران پیش از جنگ جهانی دوم محسوب می‌شوند.

پس از طلاق فوزیه از محمدرضاشاه در سال ۱۳۲۷ و بازگشت او به مصر، این مجموعه همراهش باقی ماند و بعدها به خانواده‌ی شیرین منتقل شد. عدم ظهور تاج و گردنبند در بازارهای جهانی، خود نشانه‌ای از ارزش معنوی و خانوادگی مجموعه است. جواهرات روز عروسی فوزیه، نه به‌عنوان صرفاً قطعاتی پرارزش، بلکه به‌عنوان ترکیبی از هنر، سیاست، تاریخ مشترک و زیبایی‌شناسی سلطنتی شناخته می‌شوند؛ مجموعه‌ای که هرچند در چشم عموم قرار ندارد، اما همچنان روایتگر یکی از باشکوه‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران و مصر است.

منبع: چی بپوشم