سلامت از تنور داغ بیرجند بیرون می آید؛ اجرای نان کامل از حرف تا عمل

نمابان و به نقل از خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: نان غذای اصلی مردم ایران است و همواره ایرانیان برای آن جایگاه خاصی قائل بوده‌اند. نان کامل به عنوان یکی از ارکان تغذیه سالم، از اصلی‌ترین مواد غذایی در سبد خانوار ایرانی، می‌تواند نقش مهمی در حفظ و ارتقای سلامت عمومی افراد جامعه داشته باشد زیرا بخش زیادی از پروتئین و انرژی مورد نیاز بدن و انواع ویتامین‌های گروه A و آهن و فیبر غذایی از آن تأمین می‌شود.

قاب تاریخ | کودکی بهنوش طباطبایی در مهد کودک

در فرآیند تهیه نان کامل، سبوس گندم که سرشار از فیبر، ویتامین‌ها و ترکیبات مفید است، نباید از آرد جدا شود تا مصرف آن بتواند در پیشگیری از بیماری‌های غیر واگیر از جمله دیابت، چاقی، بیماری‌های قلبی و اختلالات گوارشی مؤثر باشد به همین دلیل در دهه‌های گذشته سبوس از آرد جدا نمی‌شد، اما در سال‌های اخیر به بهانه تیره شدن رنگ نان، سبوس از آرد جدا می‌شود و این در حالی است که نان سبوس دار نسبت به نان سفید ارزش غذایی بیشتری دارد.

اجرای طرح نان کامل

در حالی که اجرای طرح نان کامل چند سالی است که در کشور شروع شده و به گفته حسن رضوی امامی رئیس دبیرخانه شورای عالی حوزه امنیت غذایی و سلامت کشور تا کنون در بیش از ۶۰۰ نانوایی این طرح اجرا شده است، از سال گذشته اجرای طرح “پخت نان کامل” در ۱۵ نانوایی خراسان جنوبی شامل ۶ نانوایی در بیرجند و ۹ نانوایی در شهرستان‌های استان با حضور معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار همزمان با روز جهانی غذا در یک مجتمع نانوایی در مهرشهر بیرجند آغاز شد.

در این مراسم اعلام شد که بهترین نانی که از آرد گندم می‌توان تهیه کرد، نان کامل است و این نوع نان از آردی تهیه می‌شود که هر سه بخش دانه گندم (سبوس، جنین، آندوسپرم) در آن حفظ می‌شود و کارخانه‌های آرد استان خط تولید آرد کامل را باید راه‌اندازی کنند تا مجبور نباشیم آرد کامل را از سایر استان‌ها وارد کنیم چرا که واردات آرد، هزینه‌های پخت را افزایش می‌دهد.

بیش از یک سال از اجرای این طرح در خراسان جنوبی می‌گذرد و در این راستا پویش ملی اطلاع‌رسانی تغذیه به منظور ارتقای آگاهی عمومی درباره تغذیه مناسب، ترویج فرهنگ تغذیه سالم و بهبود کیفیت نان مصرفی در جامعه، همزمان با سراسر کشور از ۱۵ تا ۳۰ آذرماه ۱۴۰۴ در خراسان جنوبی در حال برگزاری است.

کارشناس دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه کارخانه آرد قائنات تنها کارخانه آرد استان است که آرد کامل تولید می‌کند، گفت: اجرای طرح نان کامل از سال ۱۴۰۳ در هفت نانوایی بیرجند با تهیه آرد کامل از خارج استان آغاز شد.

پخت نان کامل در ۲۶ نانوایی

علی راستین تصریح کرد: در حال حاضر این طرح در ۲۶ نانوایی خراسان جنوبی اجرا می‌شود که از این تعداد ۱۵ نانوایی در مهرشهر، طالقانی، جوادیه، پاسداران، معصومیه، دستگرد و پونه بیرجند است.

وی ادامه داد: بقیه نانوایی‌های که نان کامل پخت می‌کنند در سرایان، قاین، نهبندان، طبس و خوسف هستند.

مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: تا ۶ ماهه اول سال جاری ۲۳ نانوایی استان شرایط لازم برای پخت نان کامل را مانند فاصله شش متری انبار آرد از تنور پخت نان به لحاظ بهداشت محیط داشته‌اند اما به همه آنها سهمیه آرد کامل اختصاص نیافته بود.

مهدی پاک نیت با بیان اینکه ما آماده بررسی شرایط دیگر نانوایی‌ها در این خصوص هستیم، خاطر نشان کرد: بیشترین ضایعات نان مربوط به نانوایی‌ها است لذا آموزش‌های مورد نظر در این مورد انجام شده است.

استفاده از سبوس زیر چانه

وی با بیان اینکه نان کامل باید با استفاده از آرد کامل پخت شود، افزود: هر چند ارزش غذایی پخت نان با استفاده از سبوس زیر چانه نسبت به آرد کامل کمتر است اما این کار با مجوز کارگروه کشوری در نانوایی‌ها انجام می‌شود.

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه دانشگاه علوم پزشکی بیرجند هم در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه نان کامل بهترین نوع نان برای تأمین نیازهای غذایی و ارتقای سلامت مردم است، گفت: این نوع نان از آردی تهیه می‌شود که هر سه بخش دانه گندم شامل سبوس، جنین و آندوسپرم در آن حفظ شده است.

سیده سمیه اصغری خاطر نشان کرد: نان کامل منبع اصلی فیبر است و مصرف آن برای کارکرد طبیعی دستگاه گوارش انسان ضروری است و استفاده از غلات کامل خطر ابتلاء به بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی، چاقی، بیماری‌های گوارشی، اختلالات متابولیک و برخی انواع سرطان‌ها را کاهش می‌دهد.

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه دانشگاه علوم پزشکی بیرجند عنوان کرد: پتاسیم، منیزیم و فیتوکمیکال‌های غلات کامل سبب اتساع عروق و کاهش فشار خون می‌شوند؛ بررسی‌ها در این زمینه نشان می‌دهد که مصرف غلات کامل خطر ابتلاء به پرفشاری خون را تا ۶۴ درصد کاهش می‌دهد

کاهش خطر ابتلاء به سرطان

وی همچنین به کاهش خطر ابتلاء به سرطان با مصرف نان کامل اشاره کرد و گفت: مصرف نان کامل ریسک ابتلاء به سرطان کولون، پانکراس، معده و سرطان سینه را کاهش می‌دهد و مرگ ناشی از سرطان را تا ۱۷ درصد کمتر می‌کند.

اصغری پیشگیری از کم‌خونی فقر آهن را از دیگر اثرات مصرف نان کامل دانست و ادامه داد: نان کامل می‌تواند تا ۵۰ درصد نیاز روزانه یک فرد بالغ به آهن را تأمین کند و تخمیر طبیعی خمیر نان موجب افزایش جذب آهن، روی و کلسیم می‌شود.

افزایش استفاده از نان سفید

وی با اشاره به این موضوع که در دهه‌های اخیر مصرف نان سفید افزایش یافته است، هشدار داد: این نوع نان ارزش غذایی مناسبی ندارد و یکی از عوامل اصلی بروز سو تغذیه، مشکلات گوارشی، بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت و چاقی در کشور است و مصرف زیاد نان سفید هزینه‌های بهداشتی و درمانی را افزایش داده و از کیفیت زندگی مردم می‌کاهد.

اصغری پیشگیری از چاقی و اضافه‌وزن را از دیگر اثرات سلامت نان کامل دانست و یاد آور شد: فیبر بالای غلات کامل با کاهش اشتها و ایجاد سیری طولانی‌مدت به کاهش وزن کمک می‌کند و مطالعات نشان می‌دهد مصرف نان کامل به کاهش دور کمر و وزن افراد مبتلا به اضافه‌وزن کمک بیشتری نسبت به نان سفید می‌کند.

در مجموع، آنچه از روند اجرای طرح «نان کامل» در خراسان جنوبی برمی‌آید، حرکت آرام اما روبه‌جلوی استان به سمت ارتقای سلامت عمومی از مسیر اصلاح الگوی تغذیه است. هرچند چالش‌هایی مانند محدود بودن تولید آرد کامل، نیاز به افزایش سهمیه نانوایی‌ها و ضرورت آموزش بیشتر نانواها همچنان وجود دارد، اما توسعه تدریجی نانوایی‌های مجری طرح و استقبال نسبی مردم نشان می‌دهد که فرهنگ مصرف نان سالم در حال شکل‌گیری است.

تجربه یک‌سال گذشته ثابت کرده است که فراهم کردن دسترسی مردم به نان کامل، نه‌تنها کیفیت نان مصرفی خانوارها را افزایش می‌دهد بلکه می‌تواند از هزینه‌های درمانی آینده نیز بکاهد؛ موضوعی که کارشناسان سلامت بارها بر آن تأکید کرده‌اند.

اکنون که پویش ملی ارتقای تغذیه سالم در استان در حال اجراست، استمرار حمایت دستگاه‌های متولی، توسعه خطوط تولید آرد کامل در کارخانه‌ها و توجه نانوایی‌ها به استانداردهای بهداشتی، می‌تواند خراسان جنوبی را در مسیر تبدیل شدن به یکی از استان‌های پیشرو در تولید و مصرف نان کامل قرار دهد؛ مسیری که بی‌تردید به سلامت بیشتر مردم و کاهش بیماری‌های غیرواگیر منتهی خواهد شد.

منبع: خبرگزاری مهر