بازگشت تلخ مازوت به نیروگاه‌ها؛ آلودگی بی‌سابقه زمستانی در راه است!

به گزارش گروه رسانه های نمابان و به نقل از خبرگزاری تسنیم، در زمستان1404 وقتی نیاز به گاز در بخش خانگی و گرمایشی بالا می‌رود و منابع گاز طبیعی تحت فشار هستند، سوخت مازوت ماده‌ای پرآلاینده و سنگین دوباره به سوخت اصلی بسیاری از نیروگاه‌های حرارتی تبدیل شده است.

کت و شلوار فیت ناصر ملک‌مطیعی و فردین رفقای صمیمی تصویری جالب از ناصر ملک مطیعی را در کنار فردین و با تیپ خاص در دهه ۵۰ مشاهده می کنید. در دهه ۵۰

به‌تازگی گزارش‌های رسمی منتشرشده نشان می‌دهد که نیروگاه‌ها بیش از 21‌میلیون لیتر مازوت در روز می‌سوزانند؛ رقمی که برابر با تانکرهای نفتی با طول 14کیلومتر بود. این بازگشت به سوخت مازوت در حالی رخ می‌دهد که هوای بسیاری از کلانشهرها به‌ویژه تهران در معرض موج‌های شدید آلودگی قرار گرفته است.

براساس گزارش اخیر، آلودگی هوا در تهران باعث مرگ هزاران نفر در سال شده و شمار روزهای پاک هوا بسیار اندک است. در همین زمان آمارهای رسمی نشان می‌دهند مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها در سال گذشته با جهش 40‌درصدی همراه بوده است. تعداد نیروگاه‌هایی که به مازوت وابسته هستند بالا رفته و بخش بزرگی از تولید برق کشور در فصل سرد سال بر پایه سوخت‌هایی است که استانداردهای زیست‌محیطی را رعایت نمی‌کنند.

کارشناسان می‌گویند که دلیل تشدید آلایندگی هوا سوختن مازوت با گوگرد و ناخالصی بسیار بالاست که باعث شده انرژی قابل‌توجهی تولید ‌کند درحالی‌که تبعات آن برای محیط‌زیست و سلامت عمومی فاجعه‌بار آن عمدتا نادیده گرفته می‌شود.

به گفته آنان وقتی ذرات معلق، گازهای سمی و دی‌اکسیدگوگرد وارد هوا می‌شوند، هوای شهرها آلوده و کیفیت زندگی مردم را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داده است. ترکیب این سوخت در نیروگاه‌ها با ناوگان فرسوده خودروها و موتورسیکلت‌ها، فصل زمستان را به کابوس تنفسی برای شهروندان بدل می‌کند.

در این نقطه بحرانی، پرسش مهم این است که چرا با وجود هشدارها و استانداردهای جهانی، سوخت پاک‌تری جایگزین مازوت نمی‌شود؟ چرا زیرساخت پالایش و سوخت‌رسانی تمیز‌تر توسعه نیافته است؟ نیاز به یک بازنگری جدی در سیاست‌های انرژی و محیط‌زیستی، از مدیریت سوخت تا کیفیت استانداردها و نظارت دقیق بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. بدون این اصلاحات زمستان هر سال برای مردم شهرهای بزرگ، تجمع گازهای سمی و آلودگی بیشتر هوا را به‌همراه خواهد داشت.

سایه سنگین سوخت مایع بر هوای زمستان

حمیدرضا صالحی، دبیرکل و عضو هیات‌مدیره فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» با اشاره به تشدید آلودگی هوا در روزهای اخیر می‌گوید: موضوع کیفیت مازوت و سوخت مایعی که این روزها به نیروگاه‌های کشور تحویل داده می‌شود اهمیت زیادی دارد به‌ویژه اکنون که با سرد شدن هوا و افزایش مصرف، نیروگاه‌ها در پاییز و زمستان ناچارند از ذخایر پیش‌بینی‌شده سوخت مایع استفاده کنند.

به گفته او، این روند باعث شده کمبود گاز به خاموشی گسترده منجر نشود اما در مقابل مصرف سوخت مایع به شکل قابل‌توجهی افزایش یافته و همین مساله یکی از دلایل اصلی آلودگی شدید امروز در کلانشهرها به‌شمار می‌آید.

صالحی با اشاره به گزارش‌های رسمی سازمان محیط‌زیست و مراکز دانشگاهی از جمله دانشگاه تهران اظهار داشت که میزان گوگرد گازوئیل تحویلی به برخی نیروگاه‌ها تا 10‌برابر حد مجاز است و حتی مقادیر بالاتری هم گزارش شده است.

او یادآور شد که تمرکز بحث‌ها در سال‌های گذشته بر مازوت بوده و گفته می‌شد به‌دلیل گوگرد بسیار بالا مصرف آن دارای محدودیت است اما اکنون مشخص شده گازوئیل مصرفی نیروگاه‌ها نیز کیفیت مطلوبی ندارد و مشابه همان گازوئیل پرگوگردی است که در خودروهای دیزلی مصرف می‌شود.

او با اشاره به اینکه آلودگی ناشی از گازوئیل خودروها مدت‌ها به عنوان یکی از عوامل اصلی آلودگی شهرها مطرح بوده است ادامه داد: در زمستان به‌دلیل کمبود گاز و محدودیت در تامین آن برای نیروگاه‌ها، سهم آلایندگی نیروگاه‌ها افزایش پیدا می‌کند. این موضوع فقط به امسال مربوط نیست و در سال‌های گذشته نیز نیروگاه‌ها به طور میانگین بین 45‌روز تا دو ماه با سوخت مایع فعالیت کرده‌اند.

صالحی همچنین با اشاره به راندمان پایین نیروگاه‌های قدیمی گفت: بسیاری از این نیروگاه‌ها هنوز با راندمان حدود 20‌درصد فعالیت می‌کنند و همین امر موجب می‌شود احتراق سوخت به‌شکل ناقص انجام و آلایندگی بیشتری تولید شود.

به گفته او، طبیعی است که تحت چنین شرایطی، سوخت مصرفی از نظر محیط‌زیستی در وضعیت مطلوب قرار نگیرد. دبیرکل و عضو هیات‌مدیره فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته درباره راهکارهای جایگزین توضیح داد که پرسش اصلی این است که آیا باید خاموشی را بر مصرف سوخت مایع ترجیح داد یا امکان تولید سوخت پاک‌تر وجود دارد.

صالحی تاکید کرد که امکان گوگردزدایی و بهبود کیفیت گازوئیل کاملا ممکن است و باید در طول سال انجام شود. او با اشاره به وجود روش‌های علمی متعدد برای کاهش گوگرد افزود که به‌دلیل نبود توجه و نظارت کافی، در زمان مصرف مشخص می‌شود کیفیت سوخت مناسب نیست.

او در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر اینکه نباید همه بار آلودگی را بر دوش نیروگاه‌ها گذاشت گفت: آلودگی هوا تنها مختص تهران یا چند کلانشهر نیست و سراسر کشور با این مشکل مواجه است. او افزود: در برخی شهرها حتی نیروگاهی وجود ندارد یا از سوخت مایع استفاده نمی‌شود اما آلودگی همچنان ادامه دارد و این موضوع تنها به ایران محدود نمی‌شود؛ تغییرات اقلیمی و شرایط جوی در جهان موجب تشدید چنین بحران‌هایی شده است.

صالحی با انتقاد از وضعیت خودروها و موتورسیکلت‌ها در کشور افزود: کیفیت احتراق خودروها مناسب نیست و موتورسیکلت‌های دوزمانه که همچنان در تهران و دیگر شهرها تردد می‌کنند در دنیا سال‌هاست کنار گذاشته شده‌اند. این موتورها آلایندگی بسیار بالایی دارند و باید با موتورهای نسل جدید یا برقی جایگزین شوند.

او با اشاره به ضعف حکمرانی انرژی در کشور خاطرنشان کرد که ایران در مصرف سوخت و سایر حامل‌های انرژی مانند آب و برق از کشورهای پرمصرف جهان است. او گفت: مصرف 120 تا 130میلیون لیتر سوخت در روز چندین برابر متوسط جهانی است و این موضوع نشان می‌دهد زیرساخت‌های سیاستگذاری و اجرای قوانین در حوزه انرژی و محیط‌زیست با نیازهای واقعی کشور هماهنگ نیست و هرچه سریع‌تر باید اصلاح شود.

البته به گفته وی تنها نیروگاه‌ها را نمی‌توان عامل آلودگی هوا دانست. ترکیبی از چند منبع مختلف باعث تشدید آلایندگی در فصل زمستان می‌شود؛ از جمله سوخت خودروها که خود به‌عنوان یک عامل مهم در انتشار آلاینده‌ها شناخته می‌شود و مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها.

او می‌گوید: موتورسیکلت‌هایی که بخش قابل‌توجهی از آنها هنوز دو‌زمانه و بسیار آلاینده‌اند. علاوه بر این، مشعل‌های موتورخانه‌ها در مجتمع‌ها، بلوک‌ها و ساختمان‌های شهر نیز که در این فصل با گاز یا گازوئیل کار می‌کنند، سهم قابل‌توجهی در تولید آلاینده‌ها دارند. همه این عوامل در زمستان به‌ دلیل افزایش مصرف انرژی و تراکم شرایط جوی، شدت بیشتری می‌یابند. به گفته این کارشناس انرژی، ایران از نظر میزان انتشار کربن در میان 10‌کشور نخست جهان قرار دارد و هریک از مولفه‌های تولیدکننده کربن از حمل‌ونقل گرفته تا گرمایش خانگی و مصرف سوخت مایع اگر مورد بی‌توجهی قرار گیرند، می‌توانند کشور را به‌سرعت از مرزهای قابل‌قبول عبور دهند و شرایط ناپایدار زیست‌محیطی ایجاد کنند.

صالحی براین باور است که  نتیجه این بی‌توجهی حالا در هوای کشور دیده می‌شود؛ چند هفته است که شهروندان در بسیاری از نقاط ایران با آلودگی مداوم مواجه‌ هستند. چه آنکه به گفته او، وقتی هر بخش به سهم خود از مسوولیت شانه خالی کند، حتی تغییر کیفیت سوخت در یک نیروگاه یا افزایش جزئی مصرف گازوئیل می‌تواند کل سیستم را ناپایدار کرده و کشور را در وضعیت بحرانی قرار دهد؛ وضعیتی که مستقیما سلامت مردم و کیفیت زندگی در فضاهای شهری را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

مازوت؛ سوختی با دردسرهای فراوان

اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌زیست که زمانی مشاور سازمان محیط‌زیست هم بوده است، درباره تبعات مازوت‌سوزی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: مازوت از جمله سوخت‌هایی است که به‌سرعت می‌سوزد، اکتان بالایی دارد و انرژی زیادی تولید می‌کند و از همه مهم‌تر ارزان است.

وی افزود: این سه ویژگی باعث شده استفاده از مازوت برای نیروگاه‌ها جذاب باشد درحالی‌که کشور توان مالی محدودی دارد و قیمت گاز نیز بالاست.

وی با بیان اینکه ایران روزانه هزاران لیتر مازوت تولید می‌کند، اشاره کرد که این ماده درواقع ته‌مانده فرآیند پالایش نفت است. کهرم توضیح داد: نفت‌خام پس از ورود به برج تقطیر، در لایه‌های بالایی به سوخت هواپیماهای جت تبدیل می‌شود که سوختی گران و باکیفیت است. سپس به‌ترتیب بنزین سوپر، بنزین معمولی، نفت سفید و گازوئیل تولید می‌شود و آنچه در انتهای این فرآیند باقی می‌ماند مازوت است.

وی خاطرنشان کرد که مازوت اگر در دمای بالا سوزانده شود، انرژی زیادی تولید می‌کند اما خطرات آن بسیار گسترده است. به گفته او اگر مازوت وارد آب شود همه موجودات زنده آب را از بین می‌برد، اگر به خاک برسد حیات خاک نابود می‌شود و اگر در هوا بسوزد، قطعا به افزایش سرطان دامن می‌زند.

کهرم اشاره کرد که در گذشته این مازوت به امارات به‌ویژه دوبی فروخته می‌شد و آنها آن را در کشتی‌ها بارگیری کرده و در آب‌های عمیق و پرتلاطم می‌سوزاندند؛ جایی که اثرات زیست‌محیطی آن کمتر احساس می‌شد اما به‌دلیل اینکه میزان گوگرد مازوت ایران هفت تا هشت‌برابر استاندارد جهانی است، خریداران خارجی خرید آن را متوقف کردند و مازوت روی دست ایران ماند. وی افزود: «ما مخزن کافی برای ذخیره‌سازی این حجم از مازوت نداریم و روزبه‌روز هم تولید آن افزایش می‌یابد. در نهایت ناچار شدند آن را به نیروگاه‌ها بدهند و گفتند با آن برق تولید کنند.»

او تاکید کرد که در چنین شرایطی مازوت هم ارزان است، هم انرژی زیادی تولید می‌کند و هم مشتری خارجی ندارد. این در حالی است که گوگرد بالا عامل بوی بد، آلودگی شدید و افزایش ابتلا به سرطان است.

کهرم درباره نظارت بر این وضعیت گفت: «سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت نفت مسوولیت مستقیم نظارت بر کیفیت سوخت را دارند اما واقعیت این است که شرایط اقتصادی کشور بسیار سخت است و امکان سرمایه‌گذاری سنگین برای گوگردزدایی مازوت وجود ندارد.» وی با بیان اینکه تبدیل مازوت پرگوگرد به مازوت استاندارد هزینه بسیار بالایی دارد، افزود: «نه مخزن کافی داریم، نه توان مالی لازم برای پالایش بیشتر.»

او مازوت را ترکیبی بسیار غلیظ، سنگین و با ویسکوزیته بالا توصیف کرد؛ ماده‌ای که پاک کردن آن از هر سطحی دشوار است و در هر سه محیط آب، خاک و هوا آلایندگی شدید و ماندگار ایجاد می‌کند. کهرم در پایان اظهار داشت: «این یک ماده سمی و مهلک است و کنترل آن ساده نیست. اگر کسی بتواند راه‌حلی جامع برای این مشکل پیدا کند، بدون تردید شهرت جهانی به دست خواهد آورد.»

منبع: جهان صنعت

انتهای پیام/