ظرفیت برق خورشیدی ایران ۲ برابر می‌شود؛ وعده‌ای که به زودی محقق می‌شود!

به گزارش گروه رسانه های نمابان و به نقل از خبرگزاری تسنیم، روز گذشته، مسئولان وزارت نیرو خبر‌های خوبی از روند یکی از مهم‌ترین پروژه‌های رئیس‌جمهور، پزشکیان ارائه دادند. به گفته وزیر نیرو و رئیس ساتبا، ظرفیت نصب شده نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور به حول و حوش 3200 مگاوات رسیده و قرار است این عدد تا پایان سال به 5 هزار مگاوات و تا انتهای تابستان سال آینده به 11 هزار مگاوات برسد.

آغاز واریز کالابرگ مرحله پنجم از امروز؛ دهک‌های اول تا سوم آماده واریز باشند

سؤالی که در اینجا پیش می‌آید این است که این اعداد چه چیزی را نشان می‌دهند. به عبارتی دیگر، آیا با این افتتاح‌ها، باید تا سال آینده یا نهایتاً دو سال دیگر شاهد به اتمام رسیدن بحران ناترازی باشیم؟ آن‌طور که در ادامه گفته می‌شود، پاسخ به این سؤال هم آری است هم خیر. آری از این جهت که هر تلاشی برای توسعه ظرفیت نصب‌شده نیروگاهی انجام شود، منجر به کاهش ناترازی برق، متنوع‌سازی سبد انرژی و کاهش فشار از روی مصرف گاز و گازوئیل و مازوت و غیره خواهد شد و همچنین در کاهش خاموشی‌ها مؤثر است؛ اما پاسخ نه نیز از این جهت است که فعلاً ظرفیت نصب‌شده کمتر از حجم ناترازی بوده و درنهایت، ضلع دومی نیز در اینجا وجود دارد که آن، همراه‌سازی بخش تقاضا با بخش عرضه است، موضوعی که باید از سوی دولت جدی گرفته شود. 

نصب برق تجدیدپذیر به 3200 مگاوات رسید

روز گذشته، وزیر نیرو و معاونان وی در جلسات مختلفی که با موضوع نیروگاه‌های تجدیدپذیر برگزار شد، آمار‌های امیدوارکننده‌ای از توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر ارائه کردند. امیر دودابی‌نژاد، معاون برنامه‌ریزی و نوآوری ساتبا در این خصوص می‌گوید تا روز گذشته ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور در انواع انرژی‌های تجدیدپذیر به 3100 مگاوات (دقیقاً 3165 مگاوات) رسیده است. آن‌طور که معاون برنامه‌ریزی و نوآوری ساتبا می‌گوید، ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های تجدیدپذیر در آغاز مهرماه سال گذشته 1200 مگاوات بوده و طی یک سال 2 برابر شده است. به گفته دودابی‌نژاد، در یک سال گذشته، توسعه تجدیدپذیر‌ها به نقطه‌ای رسیده که هر دو هفته به اندازه یک سال سنوات گذشته ظرفیت جدید به شبکه اضافه شده و ظرفیت کشور در حوزه انرژی‌های پاک دو برابر شده است. 

طی روز گذشته بهره‌برداری از 445 مگاوات نیروگاه خورشیدی و عملیات اجرایی 177 مگاوات پروژه جدید در بیش از 90 منطقه کشور با حضور عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو نیز آغاز شد. گفته می‌شود برای این طرح‌ها در مجموع 18 هزار و 678 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری انجام شده است. لازم به ذکر است بهره‌برداری یکباره از 445 مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر برای نخستین بار است که در کشور رخ می‌دهد. 

محسن طرزطلب، رئیس سازمان ساتبا در مراسم آغاز بهره‌برداری از 445 مگاوات نیروگاه خورشیدی جدید گفت رکورد بهره‌برداری همزمان از نیروگاه‌های خورشیدی روز دوشنبه شکسته شده و متوسط رشد ماهانه نیروگاه‌های خورشیدی، در ماه‌های آینده به بیش از 700 مگاوات خواهد رسید. رئیس سازمان ساتبا از آغاز توسعه نیروگاه‌های بادی در ایران نیز خبر داد و گفت: «در دو ساختگاه توسعه نیروگاه‌های بادی آغاز شده و توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در 653 ساختگاه در حال انجام است.» 

83 درصد از تجدیدپذیر‌ها خورشیدی است

بررسی‌ها از داده‌های وزارت نیرو نشان می‌دهد درحال‌حاضر ظرفیت نصب‌شده برق تجدیدپذیر به 3165 مگاوات رسیده که با احتساب نیروگاه‌های انشعابی، حدود 2625 مگاوات از آن مربوط به ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های خورشیدی است. این میزان سهم نیروگاه‌های خورشیدی را به 83 درصد می‌رساند. 

بررسی روندی داده‌های ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های تجدیدپذیر حکایت از آن دارد که طی سال‌های 1396 تا 1404 دو اتفاق قابل تأمل رخ داده است. اولی مربوط به رشد چشمگیر نصب تجدیدپذیر‌ها طی دو سال اخیر است. براساس این داده‌ها، درحالی‌که ظرفیت نصب تجدیدپذیر‌ها از سال 1396 تا 1402 یعنی طی 7 سال تنها 112 درصد رشد داشته؛ اما از سال 1401 تا نیمه اول آذرماه امسال، این ظرفیت طی کمتر از سه سال 171 درصد رشد داشته است. همچنین، طی دو سال اخیر سهم نیروگاه‌های خورشیدی از تجدیدپذیر‌ها از حدود 50 درصد طی سال‌های 1396 تا 1402 به 83 درصد در سال جاری رسیده است. این موضوع ناشی از توجه بیشتر دولت به موضوع برق خورشیدی است. 

هدف‌گذاری 30 هزار مگاواتی برای تجدیدپذیرها

به گفته امیر دودابی‌نژاد، معاون برنامه‌ریزی و نوآوری ساتبا، ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر تا پایان سال 1404 به 5 هزار مگاوات و تا ابتدای تابستان سال آینده به 7 هزار مگاوات خواهد رسید. همچنین طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده، ظرفیت منصوبه تا پایان تابستان آینده به 11 هزار مگاوات می‌رسد. وی در بخش دیگری از سخنانش به موضوع تأمین مالی نیروگاه‌ها اشاره کرد و گفت: «برای حمایت از سرمایه‌گذاری در این حوزه، دولت تصمیمات بسیار مؤثری اتخاذ کرده و همین اقدامات زمینه پیشبرد پروژه‌ها و رشد روزافزون نیروگاه‌های تجدیدپذیر را در کشور فراهم کرده است.»

روز گذشته عباس علی‌آبادی وزیر نیرو نیز در مراسم آغاز بهره‌برداری از 445 مگاوات و آغاز عملیات اجرایی 177 مگاوات نیروگاه خورشیدی در بیش از 90 ساختگاه در سراسر کشور گفت: «در زمینه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، با همه کشورهایی که قانون ما منع نکرده، آماده همکاری هستیم و هم‌اکنون نیز همکاری‌های سازنده‌ای در حوزه فناوری، به‌ویژه هوش مصنوعی، با شرکت‌های خارجی برقرار شده است.» وی با اشاره به وابستگی تحقق اهداف به تأمین منابع مالی افزود: «در صورت جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، امیدواریم تا پایان امسال تولید 5 هزار مگاوات برق تجدیدپذیر را محقق کنیم. در سال آینده نیز مسیر توسعه با هدف دستیابی به 11 هزار مگاوات تا تابستان آینده و سپس 30 هزار مگاوات ادامه خواهد یافت. البته چالش‌های متعددی در این مسیر وجود دارد.»

احداث 30 هزار نیروگاه خورشیدی برای مددجویان 

یکی از اقدامات حائز اهمیت دولت و نهادهای حمایتی، احداث نیروگاه‌های خورشیدی حمایتی است. این نیروگاه‌های کوچک مقیاس 5 کیلوواتی در ظاهر شاید این‌طور به نظر برسد که برق ناچیزی تولید می‌کنند اما اولا تعداد آنها با سرعت قابل‌توجهی در حال افزایش بوده و می‌تواند بخش زیادی از نیاز برق منطقه‌ای را تامین کند، ثانیا ایده اقتصادی که در پیوست آن وجود داشته، بسیار مهم است. ایده اینکه از دل یک تهدید یعنی ناترازی هم قدم‌هایی برای حل ناترازی برداشته شود و هم از دل آن، ایده محرومیت‌زدایی بیرون بیاید، در نوع خود یک برنامه توسعه‌ای به حساب می‌آید که با ایده حمایتی کمک‌های نقدی و کالایی بسیار متفاوت و مترقی‌تر است. 

نکته حائز اهیمتی که در اینجا وجود دارد، دولت و مجموعه نهادهای حمایتی فقط در توسعه کمی نیروگاه‌های خورشیدی متوقف نمانده‌اند و یک مشوق مالی نیز برای این نیروگاه‌ها در نظر گرفته‌اند، آن هم اینکه، وزارت نیرو بالاترین نرخ خرید تضمینی برق را برای نیروگاه‌های کوچک مقیاس حمایتی در نظر گرفته است. 

در همین خصوص، 8 مهر 1404 مرتضی فیروزآبادی، مدیر عامل بنیاد حیات کمیته امداد امام خمینی (ره) گفت: «تا پایان امسال 30 هزار نیروگاه خورشیدی پنج کیلوواتی برای مددجویان، احداث و راه‌اندازی می‌شود.» به گفته وی، از سال 1394 تا اوایل مهرماه امسال بیش از 22 هزار نیروگاه خانگی توسط کمیته امداد ساخته شده که 85 درصد کل نیروگاه‌های خانگی کشور را شامل می‌شود. به گفته مدیر عامل بنیاد حیات، اجرای این طرح ملی به همکاری نظام بانکی وابسته است. فیروزآبادی با اشاره به نقش نیروگاه‌های خورشیدی در کمک به رفع ناترازی انرژی می گوید رویکرد جدید کمیته امداد، احداث نیروگاه‌های خورشیدی تجمیعی برای خانواده‌های تحت حمایت بوده و اولویت با خانواده‌هایی است که امکان راه‌اندازی طرح‌های اشتغال را ندارند.

5 هزار نیروگاه خانگی در سیستان‌وبلوچستان

برنامه محرومیت‌زدایی کمیته امداد تمرکز نسبتا خوبی روی برخی از استان‌ها داشته که هم ظرفیت بالایی برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی دارند و هم به‌لحاظ شاخص‌های محرومیت، وضعیت نامطلوبی داشته و نیازمند حمایت‌های گسترده دولت هستند. یکی از این استان‌ها، استان پر پتانسیل سیستان‌وبلوچستان است. مرور این برنامه محرومیت‌زدایی کمیته امداد نشان می‌دهد اقدامات شایان توجهی در این استان درحال انجام است. 
در همین خصوص محمدرضا میری، مدیرکل کمیته امداد سیستان‌وبلوچستان 28 آبان سال جاری در مراسم آغاز احداث 200 نیروگاه خورشیدی خانگی در میرجاوه گفت: «در سال 1401 تعداد 104 و در سال 1402 تعداد 1371 نیروگاه و در سال 1403 تعداد 2088 نیروگاه خانگی در این استان به بهره‌برداری رسیده است.» 

به گفته وی، نیروگاه‌های 5 کیلوواتی با اتصال به شبکه سراسری، برق تولیدی خود را به‌صورت تضمینی به ساتبا می‌فروشند و خانوارها می‌توانند ماهانه درآمد ثابت و پایدار کسب کنند. میری می‌گوید، این رویکردی که توسط بنیاد حیات در حال اقدام است علاوه بر کاهش ناترازی، با اتصال این نیروگاه‌ها به شبکه سراسری برق، خانوارهای دارای نیروگاه قادر خواهند بود ماهانه از محل فروش برق، درآمد مشخص و مستمری کسب کنند که این موضوع می‌تواند به‌صورت مستقیم بر ارتقای کیفیت زندگی آنان اثرگذار باشد.

آن‌طور که مسئولان بنیاد حیات می‌گویند، طرح‌های غیرآبی، همانند طرح اجرای نیروگاه‌های خورشیدی 5 کیلوواتی، در راستای کمک به ماندگاری مردم منطقه با وجود خشکسالی‌های پی در پی، اجرا می‌شود که علاوه بر توانمندسازی و ایجاد درآمد پایدار برای مددجویان، به رفع ناترازی‌های برق نیز کمک می‌کند.

5 آذرماه سال جاری نیز محمد رئیسی، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان سیستان‌وبلوچستان گفت: «احداث نیروگاه‌های خورشیدی حمایتی در این استان ادامه دارد.» وی گفت تعداد نیروگاه‌های احداثی حمایتی استان از سال 1400 تاکنون با رشد بیش از 2 هزار درصدی به بیش از 4700 مورد تا ابتدای آذرماه رسیده است.

وی در ادامه به برنامه‌های این شرکت در بخش انرژی تجدیدپذیر خورشیدی اشاره کرد و گفت برنامه‌ریزی لازم برای احداث حدود 10 هزار نیروگاه خورشیدی حمایتی در سطح استان سیستان‌وبلوچستان در نظر گرفته شده است.

آیا مشکل برق ایران حل می‌شود؟ 

شاید در اینجا این سؤال مطرح شود که آیا رسیدن میزان ظرفیت برق تجدیدپذیرها شوروشوق دارد و آیا باید منتظر حل مشکل ناترازی برق در یکی یا دو سال آتی بود؟ پاسخ به این سؤال هم بله است هم خیر. 

پاسخ بله از این منظر که هرچه ظرفیت برق تجدیدپذیرها افزایش یابد، سبد انرژی یک سبد متنوعی خواهد بود که نتیجه آن، کاهش فشار روی گاز و گازوئیل و استفاده کمتر از مازوت خواهد بود که نتیجه دوم آن نیز کاهش خاموشی‌ها و قطعی برق در صنایع و برق خانگی است.

برای مثال، رئیس ساتبا روز گذشته گفت با بهره‌برداری از این طرح‌ها سالانه 251 میلیون تن در مصرف سوخت کشور صرفه‌جویی و از تولید 615 هزار تن گاز گلخانه‌ای جلوگیری می‌شود.

به گفته وی، محسن طرزطلب، احداث هر 100 مگاوات نیروگاه خورشیدی سالانه موجب صرفه‌جویی 56 میلیون مترمکعب گاز طبیعی، جلوگیری از انتشار 138 هزار تن CO₂ و صرفه‌جویی 44 هزار مترمکعب آب می‌شود.

براین‌اساس وی به نتیجه رسید پروژه‌های برق تجدیدپذیر گامی مهم در تقویت پایداری شبکه برق، کاهش ناترازی و حرکت به سمت آینده‌ای سبز و پایدار است. اما سؤال اول ما پاسخ دیگری هم دارد. آیا ناترازی برق ایران با اجرای این پروژه‌ها حل خواهد شد؟ پاسخ تقریباً منفی است.

به عبارتی دیگر، این خبرها امیدبخش است و باید برای آن شوروشوق نشان داد؛ اما حجم ناترازی انرژی در ایران بر اساس آخرین آمارها در ساعت پیک تقاضا به بیش از 15 هزار مگاوات (فاصله تولید همزمان و پیک تقاضا) می‌رسد. 

بنابراین آنچه درخصوص ظرفیت‌های نصب شده گفته می‌شود، با عدد تولید برق متفاوت است. برای مثال، تا مهرماه امسال در حالی ظرفیت نصب شده کل نیروگاه‌های کشور حدود 97 هزار و 227 مگاوات بوده، حداکثر توان تولید حدود 65 هزار مگاوات بوده است. 

براین‌اساس، به نظر می‌رسد آنچه می‌تواند ناترازی در برق ایران را رفع کند، توجه به بخش عرضه برق یعنی توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و در رأس آن‌ها نیروگاه‌های خورشیدی، در کنار مدیریت تقاضاست.

به عبارتی، اگر سیاست‌های دولت نتواند بخش تقاضا را با ظرفیت بخش عرضه هماهنگ کند، ناترازی برق در ایران می‌تواند جلوتر از بخش عرضه حرکت کند و اجازه توقف بحران ناترازی را در کوتاه‌مدت ندهد. از اینجا به بعد، توجه به اقتصاد برق برای مدیریت مصرف ضروری است.

توجه به اقتصاد برق یعنی ایجاد انگیزه لازم برای کاهش مصرف در بین خانوار و به‌ویژه بنگاه‌های اقتصادی برای مدیریت مصرف و بهبود بهره‌وری از طریق سیاست‌های قیمتی و حتی غیرقیمتی.

منبع: فرهیختگان

انتهای پیام/