چرا پژوهش در ایران هنوز به جایگاه واقعی نرسیده است؟ بررسی چالش‌های بزرگ فاصله علم تا صنعت

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، پژوهشگران با استفاده از روش‌های اصولی می‌توانند در مسیر توسعه و پیشرفت کشور نقش‌آفرینی کنند و در عمل حلقه اتصال علم و صنعت را شکل دهند. این ارتباط می‌تواند به شناخت دقیق‌تر معضلات جامعه، ارائه راه‌حل‌های علمی و عملی و کاربردی کردن علم در جهت رفع نیازهای واقعی منجر شود.

نگاهی به چیدمان خونه مجردی شاهانه و مجلل «مجید واشقانی»/ از استخر و مبلمان مدرن تا دکوری‌های هنری و کتابخانه پر از کتاب

پژوهش اگر درست هدایت شود، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در حل چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و صنعتی کشور داشته باشد. یکی از مشکلات کنونی جامعه ما، کم‌رنگ بودن ارتباط میان مراکز علمی و بخش‌های تولیدی و صنعتی است که باعث شده بسیاری از پژوهش‌ها در مرحله تئوری باقی بمانند و به مرحله اجرا و کاربرد عملی نرسند. این در حالی است که کشورهایی که توانسته‌اند از ظرفیت‌های علمی خود بهره ببرند، با ایجاد ارتباط مؤثر میان دانشگاه و صنعت، مسیر توسعه خود را سرعت بخشیده‌اند.

پژوهش کاربردی و مسأله محور، حلقه مؤثر توسعه

بر اساس گفته‌های متولیان حوزه علم و فناوری، از حدود دو دهه پیش حرکت جدی به سمت پژوهش‌های کاربردی و مسأله محور آغاز شده و این رویکرد همچنان در حال گسترش است. پژوهشگاه‌ها و مراکز علمی بسیاری در کشور در تلاش هستند که با شناسایی نیازهای واقعی جامعه، پروژه‌هایی را تعریف کنند که نتیجه آن در عمل به کار گرفته شود و تأثیر ملموسی بر زندگی مردم داشته باشد.

در این مسیر، حمایت نهادهای دولتی و تأمین منابع مالی پژوهش‌های کاربردی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا اغلب پروژه‌های علمی نیازمند زیرساخت، تجهیزات و بودجه کافی هستند تا بتوانند به نتیجه مطلوب دست یابند. تنها زمانی می‌توان انتظار داشت که پژوهش‌ها به حل مشکلات جامعه کمک کنند که برای اجرای آن‌ها سازوکار مشخص، برنامه‌ریزی دقیق و منابع مالی پایدار فراهم شود.

به گفته کارشناسان، ارتقاء جایگاه علم و فناوری و افزایش نقش پژوهش در اقتصاد ملی نیازمند همکاری نزدیک‌تر میان دانشگاه‌ها، بخش خصوصی و دولت است. ایجاد مراکز

نوآوری مشترک، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و برگزاری رویدادهای علمی برای تبادل تجربه میان پژوهشگران از جمله اقداماتی است که می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.

تغییر رویکرد به کاربردی شدن علم برای حل مسائل جامعه

یکی از نکات مهمی که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته، تغییر رویکرد از پژوهش‌های صرفاً نظری به پژوهش‌های کاربردی است. این تغییر رویکرد باعث شده مراکز علمی به سمت نیازهای واقعی جامعه حرکت کنند. پژوهش‌هایی که پیش‌تر در چارچوب‌های دانشگاهی محدود می‌ماندند، اکنون به کمک صنعت آمده‌اند تا برای چالش‌های تولید، محیط زیست و کیفیت محصولات راه‌حل‌های علمی ارائه دهند.

به گفته مسئولان، رویکرد پژوهشگاه‌ها در حال حاضر «مسئله‌محور» است، یعنی با توجه به نیاز بخش‌های مختلف کشور تعریف پروژه صورت می‌گیرد. هدف این است که هر طرح پژوهشی پاسخی علمی و اجرایی برای مشکلی از کشور باشد – خواه در حوزه صنعت، انرژی یا سلامت عمومی.

تأمین اعتبار برای پروژه‌های تحقیقاتی کاربردی در چارچوب برنامه توسعه ملی

یکی از دغدغه‌های اصلی پژوهشگران، تأمین بودجه پایدار برای طرح‌های علمی است. طرح‌های کاربردی به تجهیزات و نیروی انسانی متخصص نیاز دارند و بدون حمایت مالی، اجرای آن‌ها دشوار است. مسئولان وزارت علوم و فناوری اعلام کرده‌اند که در چارچوب برنامه هفتم توسعه کشور، بودجه مشخصی برای اجرای پروژه‌های تحقیقاتی کاربردی، به‌ویژه در حوزه‌های اولویت‌دار مانند آب، انرژی، و کشاورزی تخصیص یافته است.

هدف از این برنامه، دستیابی به نتایج ملموس تا پایان برنامه هفتم توسعه است تا پژوهش‌های انجام‌شده به‌طور مستقیم وارد چرخه تولید، اشتغال و خدمات اجتماعی شوند و کشور از ثمرات آن بهره‌مند شود.

لزوم رویکرد کاربردی 

سید علاءالدین کراماتی فرماندار شیراز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم تأکید کرد که جوامع برای حل معضلات خود نیازمند ارتباط تنگاتنگ دانشگاه و جامعه هستند و باید از دانش برای بهبود زندگی مردم استفاده شود. او به پیشرفت‌های موشکی ایران اشاره کرد که ناشی از تمرکز بر علم و کار جدی در یک حوزه بود.

امین ذوالقدر رئیس پارک علم و فناوری فارس نیز در گفت‌وگو با تسنیم بیان کرد: رسالت پارک علم و فناوری، ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای توسعه فناوری و کارآفرینی، به‌ویژه حمایت از شرکت‌های فناور نوپا تا تجاری‌سازی نوآوری‌ها است. 

محسن پاپری زارعی رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی فارس هم در گفت‌وگو با تسنیم بیان کرد: اعتباراتی (حدود 20 میلیارد تومان) برای صندوق پژوهش و نوآوری دانشگاه شیراز و مرکز رشد جهت انجام پژوهش‌های کاربردی اختصاص یافته است.

وی خاطرنشان کرد: پشتیبانی از پژوهش‌های کاربردی از طریق اعتبارات دستگاه‌های اجرایی نیز انجام شده است.

سید بصیر هاشمی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم در مصاحبه‌ای کوتاه با خبرگزاری تسنیم، به همکاری نزدیک و موفق با دانشگاه شیراز در حوزه هوش مصنوعی اشاره کرد.

وی با تأکید بر لزوم استفاده از توانمندی‌های مشترک در زمینه‌هایی مانند مکانیک مهندسی پزشکی، تصریح کرد: نیاز شدیدی به حمایت و جذب منابع برای تقویت پژوهش‌های اصیل و کاربردی و فراتر از بودجه معمول دانشگاه داریم.

محمدصادق عباسی رئیس اداره پژوهش و تحقیق آموزش و پرورش فارس هم در گفت‌وگو با تسنیم بیان کرد: در سال تحصیلی گذشته، 6500 نفر از همکاران اداره کل آموزش و پرورش استان فارس و 14000 دانش آموز در قالب طرح‌ها و جشنواره‌های پژوهشی شرکت کردند. 

وی افزود: از میان طرح‌ها، 250 طرح به عنوان طرح‌های برگزیده استانی انتخاب شدند و 6 طرح برتر کشوری متعلق به معلمان استان فارس بود.

به گفته صادقی، این امر نشان‌دهنده تأثیرگذاری و کیفیت بالای پژوهش‌ها در استان است.

انتهای پیام/424.