از خاکریزهای دفاع مقدس تا آسمان پیروزی؛ نقش هوافضای سپاه در جنگ۱۲ روزه

 در بررسی تفاوت‌های بنیادین میان جنگ تحمیلی ۸ ساله (۱۳۵۹-۱۳۶۷ شمسی) و جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی (۱۳ تا ۲۴ ژوئن ۲۰۲۵ میلادی)، یکی از جنبه‌های کلیدی، تحولات در ساختار فرماندهی نظامی ایران است. جنگ تحمیلی، به عنوان نماد «دفاع مقدس»، عمدتاً بر پایه نبردهای زمینی، چریکی و دفاعی متکی بود و فرماندهی آن بر عهده رهبرانی چون شهیدان همت، باقری و صیاد شیرازی قرار داشت که با تاکتیک‌های نامتقارن و بسیج مردمی، در برابر تهاجم گسترده عراق مقاومت کردند. با این حال، فقدان نیروی هوایی پیشرفته و تمرکز بر جنگ‌های کلاسیک، ایران را در برابر برتری هوایی دشمنان آسیب‌پذیر می‌کرد. در مقابل، جنگ ۱۲ روزه با رژیم صهیونیستی، که با حملات هوایی گسترده اسرائیل آغاز شد و به تبادل موشکی و پهپادی منجر گردید، نشان‌دهنده جهش کیفی در فرماندهی ایران است؛ جایی که نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (که در دوران دفاع مقدس وجود خارجی نداشت) به عنوان یک بازوی قدرتمند و تعیین‌کننده ظاهر شد.

نیروی هوافضای سپاه: از عدم وجود تا قدرت بازدارنده

نیروی هوافضای سپاه، که در سال ۱۳۸۸ شمسی (۲۰۰۹ میلادی) تأسیس شد، در دوران جنگ تحمیلی اصلاً وجود نداشت و نقش‌های هوایی عمدتاً بر عهده نیروی هوایی ارتش بود که با تحریم‌ها و خسارات جنگی، روبرو بود. این نیرو، با تمرکز بر موشک‌های بالستیک، پهپادهای تهاجمی و سامانه‌های دفاع هوایی، به سرعت به یکی از ارکان اصلی قدرت نظامی ایران تبدیل شد. در جنگ ۱۲ روزه، این نیرو نقش محوری در پاسخ‌های موشکی ایران ایفا کرد و با پرتاب صدها موشک سطح‌به‌سطح به اهداف اسرائیلی، معادلات تهاجمی دشمن را برهم زد. بر اساس گزارش‌ها، حملات هوایی اسرائیل در روزهای نخست بیش از ۷۲۰ پرواز جنگی را شامل می‌شد، اما نیروی هوافضای سپاه با بهره‌گیری از سامانه‌های موشکی بومی مانند «فتاح» و «خرمشهر»، نه تنها خسارات سنگینی به زیرساخت‌های نظامی رژیم صهیونیستی وارد کرد، بلکه برتری هوایی ادعایی تل‌آویو را خنثی کرد. این تحول، تفاوت بنیادین فرماندهی را برجسته می‌کند: از فرماندهی واکنشی و زمین‌محور در جنگ ۸ ساله به فرماندهی پیش‌دستانه و هوایی، موشکی در جنگ اخیر.

سردار سید مجید موسوی: از جوانی در جبهه‌های دفاع مقدس تا فرماندهی مؤثر

یکی از نمادهای این تحول، نقش سردار سرتیپ پاسدار سید مجید موسوی، فرمانده فعلی نیروی هوافضای سپاه، است. سردار موسوی که در دوران جنگ تحمیلی ۸ ساله، جوانی پرشور و از نیروهای اولیه سپاه پاسداران بود، تجربه مستقیم از جبهه‌های نبرد را کسب کرد و در عملیات‌های کلیدی مانند والفجر ۸ و کربلای ۵ حضور داشت. این تجربیات، او را به یکی از معماران اصلی قدرت بازدارنده ایران در حوزه موشکی تبدیل کرد؛ جایی که پیش از انتصاب به فرماندهی، به عنوان جانشین سردار شهید امیرعلی حاجی‌زاده، در توسعه سامانه‌های پهپادی و موشکی نقش کلیدی ایفا کرد.

در جنگ ۱۲ روزه، که با شهادت سردار حاجی‌زاده در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ (۲۳ خرداد ۱۴۰۴) بر اثر حمله هوایی رژیم صهیونیستی آغاز شد، فرمانده معظم کل قوا، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در حکمی فوری در ۱۴ ژوئن، سکان نیروی هوافضای سپاه را به سردار موسوی سپرد. این انتصاب، نه تنها تداوم رهبری را تضمین کرد، بلکه با فرماندهی قاطع و مؤثر سردار موسوی، ایران توانست در عرض ۱۲ روز، بیش از ۱۵۰ نقطه هدف در عمق سرزمین اشغالی را مورد اصابت قرار دهد و معادلات دشمن را دگرگون سازد. گزارش‌ها حاکی است که تحت رهبری وی، حملات موشکی ایران، سامانه‌های دفاعی گنبد آهنین را اشباع کرد و خسارات اقتصادی و نظامی سنگینی به رژیم صهیونیستی وارد آورد، در حالی که تلفات ایران نسبتاً محدود ماند. این رویکرد، در تضاد کامل با فرماندهی جنگ ۸ ساله است؛ جایی که فقدان چنین قدرتی، ایران را به جنگ فرسایشی کشاند، اما امروز، با رهبری سردار موسوی، نیروی هوا فضا به نمادی از بازدارندگی تبدیل شده که دشمن را وادار به عقب‌نشینی می‌کند.

در نهایت، این تفاوت‌ها نشان‌دهنده عمق استراتژیک انقلاب اسلامی است: از فرماندهی مبتنی بر ایثار و مقاومت در دفاع مقدس، به فرماندهی مبتنی بر فناوری بومی و قدرت نامتقارن در عصر جدید.

نیروی هوافضای سپاه، تحت هدایت سردار موسوی، نه تنها حافظه دفاع مقدس را زنده نگه داشته، بلکه آن را به ابزاری برای پیروزی‌های آینده تبدیل کرده است.

در جنگ تحمیلی ۸ ساله، ایران با تکیه بر ایثار و مقاومت در برابر تهاجم زمینی عراق ایستادگی کرد، اما فاقد قدرت موشکی پیشرفته بود. در مقابل، جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی، با فرماندهی سردار سرتیپ پاسدار سید مجید موسوی و قدرت بی‌مانند نیروی هوافضای سپاه، صحنه‌ای از بازدارندگی موشکی و پهپادی را به نمایش گذاشت که معادلات دشمن را در هم شکست.