زمان مناسب تعویض روغن هیدرولیک + توصیه‌های فنی و جزئیات تعویض

به گزارش نمابان،روغن هیدرولیک، به‌عنوان یکی از اجزای حیاتی سیستم‌های هیدرولیکی خودرو مانند فرمان و ترمز، نیاز به بررسی و تعویض دوره‌ای دارد تا عملکرد بهینه و ایمنی خودرو حفظ شود. کارشناسان توصیه می‌کنند این روغن هر ۲ تا ۴ سال یا هر ۵۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ کیلومتر تعویض شود، اما این زمان‌بندی بسته به شرایط رانندگی و نوع خودرو متفاوت است.

روغن هیدرولیک در سیستم‌های فرمان، ترمز و گاهی گیربکس خودرو نقش کلیدی در انتقال نیرو و کاهش اصطکاک ایفا می‌کند. با این حال، بسیاری از رانندگان از اهمیت تعویض دوره‌ای این روغن غافل هستند، که می‌تواند به کاهش عملکرد، خرابی قطعات و حتا خطرات ایمنی منجر شود. طبق استانداردهای موجود و توصیه‌های سازندگان، روغن هیدرولیک (مانند ATF یا PSF با ویسکوزیته ۷.۵ تا ۱۲ cSt) با گذشت زمان و تحت فشارهای کاری (تا ۱۰۰ بار) دچار تخریب شیمیایی و آلودگی می‌شود.

آیا روغن هیدرولیک باید تعویض شود؟

روغن هیدرولیک برخلاف تصور برخی که آن را «دائمی» می‌دانند، به دلیل قرار گرفتن در معرض دمای بالا (تا ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد)، رطوبت و آلودگی‌های محیطی (مانند گردوغبار با ذرات ۱۰ میکرون)، به‌تدریج خواص خود را از دست می‌دهد. روغن‌های هیدرولیک با جذب رطوبت (تا ۳ درصد در سال) دچار کاهش نقطه جوش (از ۲۳۰ به ۱۶۵ درجه سانتی‌گراد در روغن DOT 4) می‌شوند. این مشکل در سیستم‌های فرمان هیدرولیکی باعث سفت شدن فرمان و افزایش سایش پمپ هیدرولیک (با فشار کاری ۵۰ تا ۱۰۰ بار) می‌شود.

زمان‌بندی تعویض روغن هیدرولیک

زمان‌بندی تعویض روغن هیدرولیک به عوامل متعددی مانند نوع سیستم، شرایط رانندگی و توصیه‌های سازنده بستگی دارد.

• سیستم فرمان هیدرولیکی: اکثر سازندگان توصیه می‌کنند روغن فرمان (PSF) هر ۲ تا ۴ سال یا ۵۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ کیلومتر تعویض شود. در شرایط رانندگی سخت (مانند ترافیک شهری تهران یا جاده‌های خاکی)، این بازه به ۱.۵ سال یا ۳۰,۰۰۰ کیلومتر کاهش می‌یابد.
• سیستم ترمز هیدرولیکی: روغن ترمز (مانند DOT 3 یا DOT 4) به دلیل جذب رطوبت، باید هر ۱ تا ۲ سال یا ۳۰,۰۰۰ تا ۵۰,۰۰۰ کیلومتر تعویض شود. استانداردهای موجود تأکید می‌کنند که رطوبت بیش از ۳ درصد در روغن ترمز می‌تواند ایمنی را به خطر بیاندازد.
• گیربکس‌های هیدرولیکی (ATF): روغن گیربکس اتوماتیک، که گاهی به‌عنوان روغن هیدرولیک عمل می‌کند، معمولاً هر ۶۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ کیلومتر یا ۳ تا ۵ سال نیاز به تعویض دارد، اما در رانندگی پرفشار (مانند حمل بار سنگین) این بازه به ۴۰,۰۰۰ کیلومتر کاهش می‌یابد.

نشانه‌های نیاز به تعویض روغن هیدرولیک

• تغییر رنگ یا کدر شدن: روغن هیدرولیک تازه معمولاً شفاف یا رنگی (قرمز برای ATF، سبز یا زرد برای PSF) است. کدر شدن یا تغییر به رنگ قهوه‌ای نشانه تخریب یا آلودگی است.
• سفت شدن فرمان: در سیستم فرمان، روغن کهنه باعث افزایش اصطکاک و سفتی فرمان می‌شود، به‌ویژه در سرعت‌های پایین.
• کاهش پاسخ‌دهی ترمز: در سیستم ترمز، روغن آلوده پاسخ‌دهی پدال را کاهش داده و فاصله توقف را افزایش می‌دهد (تا ۱۰ متر در سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت).
• صداهای غیرعادی: صدای زوزه یا ناله از پمپ هیدرولیک (با فرکانس ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ هرتز) نشانه روغن نامناسب یا سطح پایین آن است.

توصیه‌های فنی

• استفاده از روغن استاندارد: انتخاب روغن‌های مطابق با استانداردهای سازنده و بررسی گواهینامه‌های کیفی.
• بررسی دوره‌ای: چک سطح و کیفیت روغن هیدرولیک هر ۶ ماه یا ۱۰,۰۰۰ کیلومتر برای جلوگیری از خرابی.
• تعویض توسط متخصص: تخلیه و تعویض کامل روغن با دستگاه‌های مخصوص برای حذف حباب‌های هوا (با فشار ۱.۵ بار) و اطمینان از عملکرد سیستم.
• رانندگی متعادل: اجتناب از فشار بیش از حد به سیستم هیدرولیک (مانند چرخاندن فرمان تا انتها به مدت طولانی) برای افزایش عمر روغن.

در پایان می‌توان گفت که تعویض روغن هیدرولیک در سیستم‌های فرمان، ترمز و گیربکس خودرو ضروری است تا از خرابی قطعات و کاهش ایمنی جلوگیری شود. زمان‌بندی تعویض، معمولاً هر ۱ تا ۴ سال یا ۳۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ کیلومتر بسته به نوع سیستم و شرایط رانندگی، توصیه می‌شود. در ایران، با چالش‌های کیفیت پایین روغن و شرایط سخت رانندگی، بررسی منظم و استفاده از محصولات استاندارد اهمیت بیشتری دارد. نادیده گرفتن تعویض روغن هیدرولیک می‌تواند به خرابی‌های پرهزینه و خطرات ایمنی منجر شود، در حالی که رعایت زمان‌بندی مناسب عملکرد و ایمنی خودرو را تضمین می‌کند.