قیمت دلار آزاد امروز یکشنبه، 16 آذر 1404، با ورود به کانال ۱۲۲ هزار تومان، سقف تاریخی جدیدی ثبت کرد. دلار معاملات امروز را با قیمت ۱۲۲ هزار و ۱۰۰ تومان آغاز کرد برای لحظاتی وارد کانال ۱۲۳ هزار تومان شد اما عقبنشینی کرد و تا زمان نگارش این گزارش به ۱۲۲ هزار و ۸۰۰ تومان رسید. این جهش قابل توجه، پس از رشد پلکانی دلار در روز شنبه به رقم ۱۲۲ هزار و ۸۹۰ تومان، نشاندهنده افزایش تقاضای فزاینده و محدودیت عرضه در بازار داخلی است. تحلیلگران بازار ارز تاکید میکنند که تقاضای پایان سال میلادی و نوسانات اقتصادی و سیاسی منطقهای و جهانی، فشار صعودی بر دلار را تشدید کرده و بازارساز در کوتاهمدت توانایی مهار آن را ندارد.
روند بازار دلار در هفته اخیر
هفته گذشته، دلار با نوسانات محدود در کانال ۱۱۸ تا ۱۱۹ هزار تومان معامله میشد، اما با نزدیک شدن به پایان سال میلادی، روند صعودی شتاب گرفت. روز شنبه، دلار با گپ مثبت ۱,۳۲۰ تومانی نسبت به آخرین نرخ هفته گذشته، در سطح ۱۲۱ هزار و ۲۴۰ تومان باز شد و مسیر صعودی خود را ادامه داد تا سقف ۱۲۲ هزار و ۸۹۰ تومان را ثبت کند. معاملات پشت خطی نیز تا ۱۲۳ هزار و ۲۱۰ تومان بالا رفت، نشاندهنده فشار تقاضای بالای معاملهگران و انتظارات افزایشی کوتاهمدت است. تحلیلگران فنی تاکید دارند که سطوح حمایتی ۱۲۱ هزار و ۲۴۰ تومان و ۱۲۲ هزار تومان برای حفظ روند صعودی کلیدی هستند و در صورت شکست این سطوح، امکان اصلاح قیمتی کوتاهمدت وجود دارد.
تقاضای فصلی در برابر عرضه محدود، بانک مرکزی در تنگنا
از منظر اقتصادی، جهش امروز دلار را نمیتوان بدون بررسی تقاضای فصلی و محدودیتهای عرضه نادیده گرفت. مهدی بهنامه، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد، در گفتوگو با رسانههای اقتصادی تأکید میکند که «افزایش تقاضا برای تسویه حسابهای پایان سال میلادی، یکی از محرکهای اصلی این رشد است؛ شرکتهای صادراتی و واردکنندگان، که معمولاً در نوامبر و دسامبر حجم معاملاتشان دو برابر میشود، حالا به دنبال پوشش ریسک ارزی هستند.»
گزارشهای مرکز آمار ایران نشان میدهد که واردات غیرنفتی در آبانماه ۱۴۰۴، ۱۸ درصد نسبت به ماه قبل رشد داشته و این تقاضای واقعی، عرضه محدود بازارساز را تحت فشار قرار داده است. بانک مرکزی، که طبق آمار رسمی، در هفته گذشته تنها ۳۵۰ میلیون دلار تزریق کرده (کمتر از میانگین ماهانه ۵۰۰ میلیون دلاری)، نتوانسته جلوی این موج را بگیرد. بهنامه هشدار میدهد: «۸۰ درصد درآمد ارزی ایران از نفت است، اما با روشهای خاص فروش (مانند مبادلات غیررسمی)، عرضه واقعی به بازار داخلی کاهش یافته؛ این در حالی است که تورم انباشته ۲۷ درصدی از ابتدای سال، مردم را به سمت داراییهای امن مانند دلار سوق داده.»
انتظارات معاملهگران هم افزایشی است: نظرسنجیها نشان میدهد ۶۵ درصد آنها باور دارند دلار تا پایان هفته به ۱۲۳ هزار تومان میرسد، اما ۳۰ درصد انتظار تثبیت در ۱۲۱-۱۲۲ هزار را دارند، مشروط به تزریق بیشتر توسط بازارساز. در عین حال، رشد ۲.۵۳ درصدی دلار نسبت به هفته قبل و افزایش ۶۹.۶۲ درصدی نسبت به سال گذشته، نشاندهنده شکاف تورمی است که اقتصاد را به سمت دلار به عنوان «لنگر ارزش» کشانده است. کارشناسان میگویند بدون اصلاح کسری بودجه و کنترل نقدینگی (که حجم پول را ۲۵ درصد در ۹ ماهه افزایش داده)، این روند، فقط شتاب میگیرد.
ناامنی جهانی و تحریمها، سوخترسان جهش دلار
عوامل سیاسی، مانند همیشه، نقش کاتالیزور را در بازار ارز ایفا کردهاند. در تحلیلها، به «ناامنیهای بینالمللی از ونزوئلا تا خاورمیانه” اشاره شده است که دلار را به عنوان «دارایی امن» برجسته کرده؛ از زمان جنگ جهانی، دلار و طلا پناهگاه سرمایهگذاران در بحرانها بودهاند. در ایران، این ناامنی با تحریمهای آمریکا تشدید شده: گزارشهای اخیر از موسسه رند (RAND) نشان میدهد که با روی کار آمدن ترامپ، چرخه بیاعتمادی ایران-آمریکا عمیقتر خواهد شد و مکانیسم ماشه (snapback) میتواند صادرات نفت را ۳۰ درصد دیگر کاهش دهد.
داخلی هم، اظهارات اخیر رئیس بانک مرکزی درباره «ضعف ساختارهای بانکی»، حس ناامنی را تشدید کرده و مردم را به سمت دلار رانده است. تحولات منطقهای، مانند تنشهای سوریه و لبنان، هم تقاضای دلاری را برای پوشش ریسکهای ژئوپلیتیک افزایش داده؛ طبق پستهای اخیر در X (توییتر)، کاربران ایرانی به «هزینههای ۱۰۰ میلیارد دلاری حمایت از محور مقاومت» اشاره میکنند که منابع ارزی را خشک کرده است. این عوامل، نه تنها عرضه را محدود کرده، بلکه انتظارات تورمی را به ۳۵ درصد سالانه رسانده (طبق پیشبینی مرکز پژوهشهای مجلس). در مجموع، سیاستهای خارجی آمریکا و بیثباتی داخلی، دلار را از یک ارز به “سپر تورم” تبدیل کردهاند.
تثبیت موقت یا موج جدید به ۱۲۴ هزار؟
برای فردا (دوشنبه ۱۷ آذر)، تحلیلگران محدوده ۱۲۲ تا ۱۲۳ هزار و ۵۰۰ تومان را محتمل میدانند؛ اگر بازارساز حداقل ۲۰۰ میلیون دلار تزریق کند، حمایت ۱۲۱ هزار و ۲۴۰ تومان فعال میشود و رشد را به ۰.۵-۱ درصد محدود میکند. اما در سناریوی بدبینانه (تداوم تقاضای فصلی و اخبار منفی سیاسی مانند تشدید تحریمها)، دلار میتواند به ۱۲۴ هزار تومان برسد و کانال ۱۲۳ هزار را فتح کند.
در میانمدت (تا پایان آذر)، پیشبینی غالب تثبیت در ۱۲۱-۱۲۳ هزار است، با حمایت کلیدی ۱۲۱ هزار تومان (سطح فنی) و مقاومت ۱۲۳ هزار و ۲۱۰ تومان. کارشناسان هشدار میدهند که تا وقتی ناآرامیهای جهانی و کاهش نفتی ادامه دارد، مهار دلار بعید است؛ اما اصلاح ساختاری مانند کاهش کسری بودجه میتواند سرعت را کم کند. برای سرمایهگذاران، زمان خرید دلار نیست مگر با ریسکپذیری بالا؛ بهتر است منتظر سیگنالهای سیاسی بمانند. در نهایت، دلار نه تنها یک نرخ، بلکه آینه اقتصاد و سیاست ایران است: تا اصلاح ریشهای، صعودش ادامه دارد، اما با شیبی که به تصمیمگیران بستگی دارد.
بدون دیدگاه