تخت نادری؛ شاهکار جواهرنشان ایران با طراحی بی‌نظیر و شکوهی فراتر از تخت طاووس

تخت نادری یکی از نفیس‌ترین و شاهکارترین آثار تاریخی جواهرنشان ایران به شمار می‌رود. این اثر بی‌نظیر دارای ۲۶ هزار و ۷۳۳ جواهر قیمتی است که با طرحی میناکاری و پرجزئیات برای سفر سلطنتی به چمن سلطانیه در زنجان به صورت ۱۲ بخش مجزا ساخته شده است. تخت نادری از لحاظ طراحی و زیبایی به‌مراتب چشمگیرتر از تخت طاووس (قاجاری) است. در طراحی پشت انداز تخت، ترنجی خیره‌کننده با جواهرات درخشان کار شده که بر شکوه و عظمت آن افزوده است. در دو سوی این پشت انداز که به شکل دم طاووس طراحی شده و در بالا تاجی زیبا دارد، نقش دو اژدهای پیچیده دیده می‌شود که انتهای دم آنها شبیه سر عقاب یا طوطی است. همچنین، دو اژدهای مشابه در قسمت پله نخست تخت دیده می‌شود که در اینجا پا داشته و به دیواره و سطح پله متصل هستند. بر دیواره عمودی این پله نیز نقش شیری برجسته نمایان است که بدنش همانند پوست پلنگ خالدار و جواهر نشان شده است. در دو طرف تخت داخل ترنج‌های اسلیمی مشبک، دو طوطی مزین به میناکاری به چشم می‌خورند.

سرنوشت تخت نادری و محل نگهداری آن

این تخت ارزشمند تنها در زمان سفرهای شاهانه مورد حمل و استفاده قرار می‌گرفت و در سایر مواقع در خزانه سلطنتی نگهداری می‌شد. پیش از تنظیم مقررات مربوط به خزانه بانک ملی ایران، تخت نادری به همراه تخت طاووس (قاجاری) در تالار سلام کاخ گلستان در تهران نگهداری می‌شد. پس از آن، این اثر گرانبها به موزه جواهرات سلطنتی انتقال یافت. آخرین باری که این تخت برای مراسمی استفاده شد، تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی در چهارم آبان ۱۳۴۶ خورشیدی بود که این مراسم در تالار سلام کاخ گلستان برگزار شد. در حال حاضر، این اثر تاریخی به عنوان یکی از گنجینه‌های بی‌بدیل، در موزه جواهرات ملی زیر نظر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نگهداری می‌شود. جالب است بدانید که گاهی به اشتباه این تخت با نام تخت طاووس یاد می‌شود.

راز نام “تخت نادری” و تاریخچه آن

تخت نادری یکی از زیباترین و منحصر‌به‌فردترین آثار جواهرنشان است که امروزه در گنجینه موزه جواهرات بانک مرکزی ایران نگهداری می‌شود. این اثر در دوران قاجار به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و در بسیاری از نقاشی‌های دوره قاجار نیز نمایان است. برخلاف تصور برخی که این تخت را به نام نادرشاه افشار مرتبط می‌دانند، واژه “نادری” در زبان فارسی به معنی کمیاب است و به دلیل ظاهر بسیار زیبا و کم‌نظیر این تخت، چنین نامی به آن اختصاص داده شده است. بنابر سوابق، این تخت ابتدا در کاخ گلستان نگهداری می‌شد اما بعدها به خزانه جواهرات سلطنتی بانک مرکزی منتقل شد. اکنون نمونه بدل این تخت به همراه بدل تخت طاووس (قاجاری) در تالار سلام کاخ موزه گلستان قرار گرفته است.

آخرین بهره‌برداری از این تخت ارزشمند در مراسم تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی انجام شد که به عنوان یکی از لحظات تاریخی این اثر در یادها باقی مانده است.